Κώστας Σαμαράς
Τα περισσότερα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ συνήθως διαγιγνώσκονται μόνο όταν η πάθηση έχει προχωρήσει και προκαλεί βραχυπρόθεσμη απώλεια μνήμης, εναλλαγές της διάθεσης ή έλλειψη ενδιαφέροντος για τις καθημερινές δραστηριότητες.
Όμως, μια νέα μελέτη εικονικής πραγματικότητας με επικεφαλής ερευνητές του UCL διαπίστωσε ότι τα άτομα με πρώιμη νόσο Αλτσχάιμερ δυσκολεύονται να στρίψουν όταν περπατούν.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Current Biology, χρησιμοποίησε ένα υπολογιστικό μοντέλο για να διερευνήσει περαιτέρω τις περιπλοκές στα λάθη πλοήγησης που παρατηρήθηκαν προηγουμένως στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Πώς διεξήχθη η μελέτη εικονικής πραγματικότητας
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Neil Burgess και τους συνεργάτες του στην ομάδα Space and Memory στο UCL Institute of Cognitive Neuroscience, ομαδοποίησαν τους συμμετέχοντες σε τρεις κατηγορίες: υγιείς νεότερους (31 συνολικά), υγιείς ηλικιωμένους (36 συνολικά) και ασθενείς με ήπια γνωστική εξασθένηση (43 συνολικά).
Στη συνέχεια τους ζήτησαν να ολοκληρώσουν μια εργασία φορώντας γυαλιά εικονικής πραγματικότητας, τα οποία τους επέτρεπαν να κάνουν πραγματικές κινήσεις.
Στη δοκιμή, οι συμμετέχοντες περπάτησαν μια διαδρομή καθοδηγούμενη από αριθμημένους κώνους, αποτελούμενη από δύο ευθείες που συνδέονται με μια στροφή. Στη συνέχεια έπρεπε να επιστρέψουν στην αρχική τους θέση χωρίς καθοδήγηση.
Η εργασία πραγματοποιήθηκε κάτω από τρεις διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες με στόχο να τονιστούν οι δεξιότητες πλοήγησης των συμμετεχόντων: ένα αμετάβλητο εικονικό περιβάλλον, την αντικατάσταση των λεπτομερειών του εδάφους αντικαθίστανται από ένα κενό πλαίσιο και την προσωρινή αφαίρεση όλων των ορόσημων από τον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας.
Τι διαπίστωσαν οι επιστήμονες
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα με πρώιμη νόσο Αλτσχάιμερ υπερεκτιμούσαν σταθερά τις στροφές στη διαδρομή και έδειξαν αυξημένη μεταβλητότητα στην αίσθηση της κατεύθυνσης. Ωστόσο, αυτές οι συγκεκριμένες βλάβες δεν παρατηρήθηκαν σε υγιείς ηλικιωμένους ή σε άτομα με ήπια γνωστική εξασθένηση, τα οποία δεν εμφάνιζαν υποκείμενα σημάδια Αλτσχάιμερ.
Αυτό υποδηλώνει ότι αυτά τα σφάλματα πλοήγησης είναι ειδικά για τη νόσο Αλτσχάιμερ -αντί να επεκτείνονται στην υγιή γήρανση ή στη γενική γνωστική έκπτωση– και θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη διάγνωση.
Ο πρώτος συγγραφέας, Δρ. Andrea Castegnaro είπε: «Τα ευρήματά μας προσφέρουν μια νέα οδό για την έγκαιρη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ εστιάζοντας σε συγκεκριμένα λάθη πλοήγησης. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι χρειάζεται περισσότερη δουλειά για να επιβεβαιωθούν αυτά τα πρώιμα ευρήματα».
«Στόχος είναι να αναπτύξουμε πρακτικές δοκιμές που μπορούν εύκολα να ενσωματωθούν σε κλινικό περιβάλλον, λαμβάνοντας υπόψη περιορισμούς όπως ο χώρος και χρόνος. Οι παραδοσιακές δοκιμές πλοήγησης συχνά έχουν απαιτήσεις που δύσκολο ικανοποιούνται σε κλινικό περιβάλλον. Η έρευνα επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες πτυχές της πλοήγησης που προσαρμόζονται καλύτερα σε αυτούς τους περιορισμούς».
«Σχεδιάζουμε αυτές τις δοκιμές ώστε να είναι τόσο γρήγορες όσο και ολοκληρωμένες, με στόχο τη συλλογή επαρκών δεδομένων για μια αξιόπιστη διάγνωση με αποτελεσματικό από άποψη χρόνου τρόπο, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα ευρείας υιοθέτησής τους», κατέληξε ο ειδικός.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας για την καλύτερη διαχείριση και θεραπεία της νόσου. Ενώ οι πρόσφατες εξελίξεις στις αιματολογικές εξετάσεις μπορούν να ανιχνεύσουν επίπεδα πρωτεϊνών ταυ και αμυλοειδούς που θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν πιθανή νόσο Αλτσχάιμερ, αυτές οι δοκιμές μπορεί να μην επαρκούν από μόνες τους.
«Απαιτούνται ακόμη γνωστικές αξιολογήσεις για να καταλάβουμε πότε αναπτύσσονται οι πρώτες γνωστικές βλάβες και όταν πρόκειται για υπάρχοντα τεστ χωρικής μνήμης που χρησιμοποιούνται στις κλινικές, αυτά βασίζονται συχνά στη λεκτική ικανότητα. Τα τεστ μας στοχεύουν να προσφέρουν ένα πιο πρακτικό εργαλείο που δεν βασίζεται στη γλώσσα ή το πολιτισμικό υπόβαθρο».
