Κώστας Σαμαράς
Ψυχοσσάβατο είναι η κοινή ονομασία του Σαββάτου πριν από την Κυριακή των Απόκρεω και του Σαββάτου πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής και η ημερομηνία τους εξαρτάται από την ημερομηνία που πέφτει το Πάσχα.
Το Άγιο Πάσχα είναι κινητή εορτή συνεπώς και τα Ψυχοσάββατα είναι κινητά.
Το πρώτο Ψυχοσάββατο για το 2025 πέφτει στις 22 Φεβρουαρίου, 57 ημέρες πριν το Πάσχα.
Το δεύτερο Ψυχοσάββατο είναι στις 7 Ιουνίου, 48 ημέρες μετά το Πάσχα.
Αν και όλα τα Σάββατα του έτους είναι αφιερωμένα στις ψυχές των χριστιανών, που έχουν αποβιώσει ανά τους αιώνες, με την ελπίδα της Ανάστασής τους κατά τη Δευτέρα Παρουσία, σύμφωνα με τις Γραφές, η Εκκλησία έχει καθορίσει τα δύο Μεγάλα Ψυχοσάββατα, τα οποία αφιερώνει στους κεκοιμημένους της.
Ωστόσο, σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, υπάρχουν δύο περιπτώσεις που δεν μπορούμε να μνημονεύουμε τα ονόματα των κεκοιμημένων. Η πρώτη περίπτωση αφορά στους κεκοιμημένους που είναι αβάπτιστοι – το βάπτισμα είναι ένα από τα 7 μυστήρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η δεύτερη περίπτωση αφορά όσους έχει γίνει η αποτέφρωση τους (καύση νεκρού σώματος) μετά τον θάνατο τους, μετά από προσωπική τους επιθυμία, όσο ήταν εν ζωή.
Τα δύο Ψυχοσάββατα τιμώνται από τους πιστούς με μνημόσυνα στις εκκλησίες, τρισάγια στους τάφους των προσφιλών τους προσώπων, μοίρασμα κολλύβων και ελεημοσύνες στους φτωχούς («ψυχικό»), ενώ το έθιμο απαγορεύει την εργασία.
Το Ψυχοσάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω έχει το εξής νόημα: Η επόμενη ημέρα είναι αφιερωμένη στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, εκείνη τη φοβερή ημέρα κατά την οποία όλοι θα σταθούμε μπροστά στο θρόνο του μεγάλου Κριτή.
Για το λόγο αυτό με το Μνημόσυνο των κεκοιμημένων ζητούμε από τον Κύριο να γίνει ίλεως και να δείξει τη συμπάθεια και τη μακροθυμία του, όχι μόνο σε μας αλλά και στους προαπελθόντας αδελφούς, και όλους μαζί να μας κατατάξει μεταξύ των υιών της Επουράνιας Βασιλείας Του.
Κατά τα δύο μεγάλα Ψυχοσάββατα η Εκκλησία μας καλεί σε μία παγκόσμια ανάμνηση «πάντων των απ’ αιώνος κοιμηθέντων ευσεβώς επ’ ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου». Μνημονεύει:
Όλους εκείνους που υπέστησαν «άωρον θάνατον», σε ξένη γη και χώρα, σε στεριά και σε θάλασσα.
Εκείνους που πέθαναν από λοιμική ασθένεια, σε πολέμους, σε παγετούς, σε σεισμούς και θεομηνίες.
Όσους κάηκαν ή χάθηκαν.
Εκείνους που ήταν φτωχοί και άποροι και δεν φρόντισε κανείς να τούς τιμήσει με τις ανάλογες Ακολουθίες και τα Μνημόσυνα.
