Κώστας Σαμαράς
Στις 27 Αυγούστου εορτάζεται η μνήμη του Αγίου Φανουρίου.Το έθιμο θέλει κάθε χρόνο στην γιορτή του να φτιάχνουμε φανουρόπιτα.
Πότε, όμως, την φτιάχνουμε; Παραμονή ή ανήμερα;
Πρόκειται για ένα γλυκό άρτια συνδεδεμένο με την γιορτή του Αγίου. Η παράδοση λέει ότι η μητέρα του Αγίου ήταν αμαρτωλή, σκληρή και άπονη με τους φτωχούς. Μάλιστα, για τον αμετανόητο χαρακτήρα της πήγε στην κόλαση.Προσπάθησε να τη σώσει ο γιος της, αλλά η κακία της δεν τον άφησε.
Αυτός είναι ο λόγος που οι νοικοκυρές φτιάχνουν την ημέρα αυτή πίτες και αφού τις πάνε στην εκκλησία για να ευλογηθούν, τις μοιράζουν στη γειτονιά με την ευχή να συγχωρεθεί η μάνα του Αγίου.
Κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς πώς και γιατί ξεκίνησε αυτό το έθιμο. Η φανουρόπιτα βέβαια έχει εμπλουτιστεί και με διάφορα στοιχεία της ελληνικής λαογραφίας, αφού κάποιοι θέλουν να φτιάχνεται αυστηρά με 7 υλικά και άλλοι με 9.
Οι αριθμοί επτά και εννέα συμβολίζουν τα μυστήρια της εκκλησίας, τις μέρες δημιουργίας, αλλά και τα τάγματα τον αγγέλων. Πάντα όταν την φτιάχνουν οι νοικοκυρές φροντίζουν να υπάρχει αναμμένο κερί και θυμίαμα.Μέχρι τον 14ο ή 15ο κατ’ άλλους αιώνα, ο Άγιος δεν ήταν γνωστός. Εκείνη την εποχή στη Ρόδο, κατά τη διάρκεια εργασιών αναστήλωσης των τειχών της πόλεως, αποκαλύφθηκε πως υπήρχε ένας μισογκρεμισμένος ναός στον οποίο υπήρχαν πολλές παλαιές εικόνες.
Μία από αυτές, η πιο καλοδιατηρημένη κατά την παράδοση, ήταν ενός Αγίου που φορούσε ρωμαϊκά στρατιωτικά ρούχα και κρατούσε ένα κερί κι έναν Σταυρό. Το όνομα που φαινόταν ήταν «Ο Άγιος Φανώ».
Γύρω από την εικόνα του Αγίου, υπήρχαν 12 παραστάσεις στις οποίες απεικονιζόταν το μαρτύριο του. Έτσι το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως πρόκειται για έναν μάρτυρα που πιθανότατα υπήρξε στρατιώτης.
Το όνομα Φανούριος του αποδόθηκε από τον Μητροπολίτη Ρόδου Νείλο, ο οποίος ανακαίνισε το εκκλησάκι που βρέθηκε η εικόνα, αφιερώνοντάς το στον Άγιο Φανούριο. Από την Ρόδο, στόμα με στόμα, η ιστορία του νέου Αγίου διαδόθηκε πρώτα στα γύρω νησιά και μετέπειτα σε ολόκληρη τη χώρα. Άξιο θαυμασμού το γραφικό εκκλησάκι των θαυμάτων του Άγιου Φανουρίου στην Κρήτη.
«Κύριε Ιησού Χριστέ, ο Ουράνιος Άρτος, ο της βρώσεως της μενούσης εις τον αιώνα πλουσιοπάροχος χορηγός, ο δοτήρ των αγαθών, ο δέ Ηλιού τροφήν αγεώργητον πηγάσας, η ελπίς των απηλπισμένων, η βοήθεια των αβοηθήτων και σωτηρία των ψυχών ημών.
Ευλόγησον τα δώρα ταύτα και τους ταύτα σοι προσκομίσαντας, εις δόξαν σήν και τιμήν του αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος Φανουρίου. Παράσχου δέ, αγαθέ, τοις ευπρεπίσασι τους πλακούντας τούτους, πάντα τά εγκόσμια καί υπερκόσμια αγαθά σου. Εύφρανον αυτούς εν χαρά μετά του προσώπου σου, δείξον αυτοίς οδούς προς σωτηρίαν.
Τα αιτήματα τών καρδιών αυτών καί πάσαν τήν βουλήν αυτών ταχέως πλήρωσον, οδηγών αυτούς προς εργασίαν τών εντολών σου, ίνα διά παντός εν ευφροσύνη καί αγαλλιάσει υμνώσι καί δοξάσωσι το πάντιμον καί μεγαλοπρεπές όνομά σου, πρεσβείαις της υπερευλογημένης Θεοτόκου, του αγίου ένδοξου νεομάρτυρος Φανουρίου, του Θαυματουργού, καί πάντων σου τών αγίων.
Αμήν»
