Κώστας Σαμαράς
Πώς με μία… σατανικά συμπτωματική τροπολογία ο αδελφός του υπουργού Παιδείας γλίτωσε το τρελό πρόστιμο των 600.000 ευρώ που του είχε καταλογιστεί από την Πολεοδομία
Σύμφωνα με το protothema.gr το μαρτύριο μιας απαλλοτρίωσης που έγινε θηλιά στον λαιμό του κ. Δημήτρη Γαβρόγλου για περισσότερο από 12 χρόνια επιλύει με δίκαιο τρόπο τροπολογία του υπουργού Περιβάλλοντος Γιώργου Σταθάκη. Η οδύσσεια ενός πολίτη που συνειρμικά αλλά και επιφανειακά μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι ευνοήθηκε λόγω του εν ενεργεία υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου, ο οποίος είναι αδελφός του, δεν είναι μια απλή υπόθεση. Είναι όμως ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των στρεβλώσεων της νομοθεσίας και του λαβύρινθου των απαλλοτριώσεων που στραγγαλίζει τους πολίτες και δοκιμάζει τις αντοχές τους.
Η περιπέτεια που βίωσε ο κ. Δ. Γαβρόγλου στα Πηγαδάκια της Βούλας, μία από τις πιο ακριβές περιοχές του Λεκανοπεδίου, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτης τάξης λαϊκό αφήγημα υπό τον τίτλο «Ου μπλέξεις με τις απαλλοτριώσεις».
Αξιοσημείωτο είναι ότι από την επίμαχη απαλλοτρίωση και την πράξη αναλογισμού (τη διαδικασία αποζημίωσης, δηλαδή, για τη δημιουργία κοινόχρηστου χώρου), ο κ. Γαβρόγλου κινδύνεψε να χάσει το σπίτι του τον Φεβρουάριο του 2011 εξαιτίας της αδυναμίας του να καταβάλει ως ειδική εισφορά για την απαλλοτρίωση το ιλιγγιώδες ποσό των 600.000 ευρώ (!) προκειμένου να πρασινίσει το μπροστινό οικόπεδο.
Ωστόσο, μετά το αίσιο τέλος και την παρέλευση 12 ετών το ερώτημα είναι πόσο απροστάτευτος είναι ο πολίτης από παράλογους νόμους και αποφάσεις και ποια κατάληξη μπορεί να έχει αν δεν τυγχάνει συγγενής ενός υπουργού, όπως στην περίπτωση Γαβρόγλου που, όπως εικάζεται λογικά, θα συνέδραμε τον αδελφό του με την πολιτική του ιδιότητα.
Ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου
Να πάρουμε όμως την άκρως παράλογη ιστορία από την αρχή. Η κατοικία των 200 τ.μ. στο οικόπεδο των 900 τ.μ., την οποία αγόρασε ο Κωνσταντινουπολίτης έμπορος ηλεκτρικών ειδών το 1992 αντί 300.000 ευρώ βγήκε σε πλειστηριασμό, καθώς ένας από τους ιδιοκτήτες που το οικόπεδό του απαλλοτριωνόταν από τον Δόμο Βούλας για πλατεία προσέφυγε στα δικαστήρια και ζήτησε να εκδοθεί τιμή μονάδας για να προχωρήσει η απαλλοτρίωση.
Το μέγεθος της ελληνικής παράνοιας επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι ενώ η αντικειμενική αξία της περιοχής είναι 580 ευρώ, το δικαστήριο έβγαλε τιμή μονάδας 1.900 τ.μ. Ετσι για τα 215 τ.μ. απαλλοτρίωσης της πλατείας εκτινάχθηκε στα ύψη ο λογαριασμός για τον κ. Γαβρόγλου που έχει απέναντι το σπίτι του.
Η δικαιολογημένη αδυναμία πληρωμής είχε ως αποτέλεσμα την αναγκαστική κατάσχεση του ακινήτου, παραμονή Χριστουγέννων του 2010. Ο πλειστηριασμός απεφεύχθη χάρη σε δύο γεγονότα που περιγράφει με γλαφυρό τρόπο στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Γαβρόγλου: στο νομοθετικό πλαίσιο του 2012 (Ν4067/2012) που ψήφισε ο τότε αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Σηφουνάκης αλλά και στην αδυναμία και τα κενά της πράξης αναλογισμού του Δήμου Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης.
Η μονοκατοικία στη Βούλα, την οποία ο κ. Δημήτρης Γαβρόγλου κινδύνευσε να χάσει τον Φεβρουάριο του 2011 εξαιτίας της αδυναμίας του να καταβάλει ως ειδική εισφορά για την απαλλοτρίωση το ιλιγγιώδες ποσό των 600.000 ευρώ (!) για να πρασινίσει το μπροστινό οικόπεδο
«Οπως καταλαβαίνετε, εγώ την απαλλοτρίωση την έχω πληρώσει πολύ ακριβά. Εκείνο που με ανακουφίζει πλέον είναι ότι με το νέο νομοθετικό πλαίσιο που ψήφισε η παρούσα κυβέρνηση και σχεδόν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης ησυχάζουμε. Δεν ζήτησα ρουσφέτι αλλά εφαρμογή του νόμου», αναφέρει και σχολιάζει με σκωπτικό τρόπο τη στάση του δήμου. «Θεωρώ ότι ο δήμος, αντί να μας υπερασπιστεί, τάχθηκε υπέρ των οικοπεδούχων καταβάλλοντας παχυλές αποζημιώσεις.
Δεν με ενδιαφέρει τι θα χτιστεί μπροστά στο σπίτι μου και το έχω μεταφέρει και στον δήμαρχο (σ.σ.: Γρηγόρη Κωνσταντέλλο). Ας φτιάξουν έναν ουρανοξύστη. Υπάρχουν τέσσερις νόμοι για τις απαλλοτριώσεις και δεν εφαρμόστηκε κανείς». Ο κ. Γαβρόγλου υποστηρίζει ότι αντίστοιχες περιπτώσεις αλλά με διαφορετικά μεγέθη υπάρχουν και σε άλλες περιοχές των νοτίων προαστίων (Ηλιούπολη, Αλιμο κ.α.), αλλά και ανά τη χώρα. «Εάν κάποιος με ενοχλήσει από δω και πέρα, θα πάει εισαγγελέα. Αρκετά έχω ταλαιπωρηθεί τόσα χρόνια».
Στο πλευρό Γαβρόγλου και ο Σηφουνάκης
Η περίπτωση Γαβρόγλου θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ξεπερνά κατά πολύ τα κόμματα, αφού οι ρίζες της πηγαίνουν πολύ πίσω στον χρόνο. Η πρώτη ενημέρωση των ιδιοκτητών ότι επίκειται απαλλοτρίωση έγινε το 1994. Ωστόσο, η υπόθεση άρχισε να δυσκολεύει και να μετατρέπεται σε γόρδιο δεσμό με την έκδοση της πράξης αναλογισμού το 2005.
Ο δήμος, όπως εξηγεί ο κ. Γαβρόγλου, αντί να κατανείμει τη δαπάνη σε όλους τους ιδιοκτήτες της περιοχής, στράφηκε μόνο στους παρόδιους, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να επιβαρυνθούν με υπέρογκα ποσά για τις αποζημιώσεις της απαλλοτρίωσης. Το 2012 με παρέμβαση του κ. Σηφουνάκη ο νόμος για τις απαλλοτριώσεις άλλαξε.
Μέχρι τότε σε ισχύ ήταν ένα ξεπερασμένο νομοθετικό διάταγμα του 1923 και ο νόμος 5269 του 1931, οι οποίοι κατένειμαν το βάρος της αποζημίωσης σε όσους ιδιοκτήτες ακινήτων είχαν «πρόσωπο» στους κοινόχρηστους χώρους. «Οταν εξήγησα στον τότε υπουργό ότι έχανα το σπίτι μου με την εφαρμογή αυτού του νόμου, σηκώθηκε εμβρόντητος από το τραπέζι και μου είπε: “Δεν είναι δυνατόν να συμβαίνουν στην Ελλάδα αυτά τα πράγματα”».
Ετσι φτάσαμε στον νόμο 4067 του 2012 για τις απαλλοτριώσεις που ουσιαστικά άνοιγε τον δρόμο της αναλογικής αποζημίωσης, με βάση την απόσταση από τον κοινόχρηστο χώρο όλων των ιδιοκτησιών που βρίσκονται στην ίδια περιοχή και όχι μόνο των παρόδιων. Ο νόμος αυτός δεν εφαρμόστηκε ποτέ και, όπως υποστηρίζει ο κ. Γαβρόγλου, οι μετέπειτα κυβερνήσεις επιχείρησαν να τον γκρεμίσουν, δίχως όμως αποτέλεσμα.
«Οπως καταλαβαίνετε, εγώ την απαλλοτρίωση την έχω πληρώσει πολύ ακριβά. Εκείνο που με ανακουφίζει πλέον είναι ότι με το νέο νομοθετικό πλαίσιο που ψήφισε η παρούσα κυβέρνηση και σχεδόν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης ησυχάζουμε. Δεν ζήτησα ρουσφέτι αλλά εφαρμογή του νόμου»
Τμήμα εκείνης της ρύθμισης (άρθρο 33 του 4067/12) τροποποίησε ο κ. Σταθάκης στο τελευταίο νομοσχέδιο για τον «Ελεγχο και την Προστασία του Δομημένου Περιβάλλοντος». Ο κ. Γαβρόγλου αναφέρει ότι με το υπουργείο Περιβάλλοντος είχε τακτική επικοινωνία τα τελευταία χρόνια – και ειδικά μετά την επεισοδιακή τροπή που πήρε η πράξη αναλογισμού.
«Είχα στείλει σχετική επιστολή και στον κ. Σταθάκη, αμφιβάλλω όμως αν τη διάβασε ποτέ», σημειώνει κόντρα σε όσους συντάσσονται με την άποψη ότι η τελευταία ρύθμιση του ΥΠΕΝ έρχεται σε αντίθεση με όσα υποστήριζαν μέχρι σήμερα οι υπηρεσίες του. Οπως σημειώνουν αρμόδιες πηγές, χαρακτηριστική είναι η απάντηση της Διεύθυνσης Τοπογραφικών Εφαρμογών σε απάντηση του Δήμου Αλίμου το 2014, με θέμα την «Αρση και επανεπιβολή απαλλοτρίωσης του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Αλίμου».
Οι υπηρεσίες του υπουργείου αποφαίνονται ότι «στον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ) δεν αναφέρεται η δυνατότητα ακύρωσης ή ανάκλησης κυρωμένων πράξεων αναλογισμού. Σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, ο δήμος μπορεί ως επισπεύδων να καταβάλει την αποζημίωση προκειμένου να συντελεστεί απαλλοτρίωση και μετά καθ’ υποκατάσταση να αναζητήσει τα καταβληθέντα για λογαριασμό τρίτων, ακόμη και με την εφαρμογή των ρυθμίσεων του άρθρου 33 του Ν. 4067/12».
Πώς ξελασπώνει ο κ. Γαβρόγλου
Τι αλλάζει επί το θετικότερο με το νέο θεσμικό πλαίσιο που ψήφισε με υπουργική τροπολογία ο κ. Σταθάκης; Πολύ απλά ανακαλεί εκκρεμείς πράξεις αναλογισμού που έχουν συνταχθεί με παλαιότερους νόμους για τις απαλλοτριώσεις και επί της ουσίας κατανέμει τη δαπάνη της αποζημίωσης για τη δημιουργία κοινόχρηστου χώρου σε όλους τους περίοικους.
Με τη ρύθμιση αυτή ο κ. Γαβρόγλου ξελασπώνει και από τη μεγάλη δαπάνη που ορίστηκε πλέον των 600.000 ευρώ ως παρόδια ιδιοκτησία, θα καταβάλλει αναλογικά περί τα 4.000-5.000 ευρώ.
«Πρόκειται για μια ρύθμιση που αναγκάζει τον δήμο να σταματήσει την απαλλοτρίωση», αναφέρει ο δήμαρχος Γρηγόρης Κωνσταντέλλος. Οπως σημειώνει, ο δήμος έχει πάρει δάνειο 3,5 εκατ. ευρώ για να πρασινίσει ένα διπλανό οικοδομικό τετράγωνο, εξ ου και η απαλλοτρίωση μπορεί να αρθεί. Μεγάλο ερώτημα είναι όμως τι θα γίνει με τα οικόπεδα που ο δήμος έχει αποζημιώσει αν προχωρήσει στην άρση της απαλλοτρίωσης.
Πρόκειται για τους ιδιοκτήτες των οικοπέδων που παραχώρησαν με το αζημίωτο φυσικά τις περιουσίες τους για την κατασκευή της πλατείας στα Πηγαδάκια της Βούλας. Τουλάχιστον δύο αποζημιώθηκαν από τον δήμο με περισσότερα από 1,5 εκατ. ευρώ και έχουν να λαμβάνουν και άλλα χρήματα ως αποζημίωση αν η απαλλοτρίωση συνεχιστεί.
Ο κ. Γαβρόγλου υποστηρίζει ότι άρση της απαλλοτρίωσης δεν μπορεί να υλοποιηθεί για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος και σοβαρότερος είναι ότι η επίδικη έκταση έχει χαρακτηριστεί δασική από το Δασαρχείο Πειραιά κατόπιν σχετικού αιτήματος χαρακτηρισμού από προηγούμενη δημοτική αρχή (αριθ. Πρωτοκόλλου 2796/108 της 13η Ιανουαρίου του 2015). Ο δεύτερος, επειδή έχουν ήδη αποζημιωθεί κάποιοι ιδιοκτήτες. «Ο δήμος έχει δώσει πολλά λεφτά στους ιδιοκτήτες. Πώς μπορεί να κάνει άρση της απαλλοτρίωσης, θα γίνει συνεταίρος των ιδιωτών;» διερωτάται. Επικαλείται μάλιστα τις υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος λέγοντας ότι άρση της απαλλοτρίωσης σημαίνει τροποποίηση σχεδίου και Προεδρικό Διάταγμα.
«Ποιος από το ΣτΕ θα βάλει την υπογραφή του να μη γίνει πράσινο σε μια γειτονιά της Αθήνας;». Αξίζει να σημειωθεί ότι για τα Πηγαδάκια της Βούλας υπήρξε κατόπιν αναφοράς και έκθεση των Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης, με την οποία ζητούσε από τον δήμο να εφαρμόσει το θεσμικό πλαίσιο. Ο,τι αγνόησαν οι τότε υπουργοί και ο δήμος, έσπευσε να το αποκαταστήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος με την τροπολογία Σταθάκη.
Ποιοι και πώς πληρώνουν στις απαλλοτριώσεις
Σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, για την αποζημίωση μιας απαλλοτρίωσης το 30% της αξίας των ακινήτων που απαλλοτριώνονται καλύπτεται από τους δήμους. Το υπόλοιπο 70% κατανέμεται ως ειδική εισφορά τόσο από τους ιδιοκτήτες των άρτιων και οικοδομήσιμων οικοπέδων που έχουν πρόσοψη στον κοινόχρηστο χώρο όσο και από αυτούς που βρίσκονται στην ίδια συνοικία.
Πρόκειται για μια πρόβλεψη του νόμου που κρίνει περιουσιακά αναβαθμισμένη μια ιδιοκτησία που βρίσκεται μπροστά σε κοινόχρηστο χώρο και προσδίδει αναλογικά οφέλη και σε όσες γειτνιάζουν, οι ιδιοκτήτες των οποίων επίσης οφείλουν να περάσουν από το ταμείο. Βάσει του νόμου, το μερίδιο των ακινήτων που έχουν πρόσοψη σε κοινόχρηστο χώρο επιβαρύνεται επιπλέον πολλαπλασιαζόμενο με συντελεστή 3. Για όσες ιδιοκτησίες είναι μη άρτιες αλλά οικοδομήσιμες μειώνεται ο συντελεστής κατά 40%.
Αντίστοιχα, σε ακίνητα που υπάρχουν κτίρια κηρυγμένα ως διατηρητέα ή ως μνημεία μειώνεται κατά 60%. Η επίμαχη εισφορά εισπράττεται ως δημοτικό τέλος με βάση τις επιφάνειες των ακινήτων, όπως έχουν καταγραφεί στο Τέλος Ακίνητης Περιουσίας.
Η εισφορά προκύπτει βάσει των αντικειμενικών αξιών και εισπράττεται υπέρ του οικείου δήμου. Μέχρι 500 ευρώ εισφορά καταβάλλεται εφάπαξ σε τρεις δόσεις. Για μεγαλύτερες εισφορές το ποσό αυτό καταβάλλεται σε οκτώ ίσες τριμηνιαίες δόσεις. Μετά τον δικαστικό προσδιορισμό των προσωρινών τιμών μονάδας ο δήμος αναπροσαρμόζει το ποσό της εισφοράς και εκδίδει συμπληρωματική βεβαίωση.
Εφόσον αρχίσει η ροή εσόδων από την είσπραξη της εισφοράς, τότε ο δήμος ζητά από το αρμόδιο δικαστήριο, εφόσον απαιτείται, τον προσωρινό προσδιορισμό της τιμής μονάδας και κατόπιν παρακαταθέτει σταδιακά τις σχετικές αποζημιώσεις για να συντελεστούν οι απαλλοτριώσεις και η διάνοιξη των κοινόχρηστων χώρων.
