Κώστας Σαμαράς
Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία δεν είναι και στο… καλύτερό τους σημείο. Λίγο ο Άσαντ, λίγο ο Πούτιν, λίγο ο Γκιουλέν… Κι όταν μάθει τα… νέα για το νέο αμερικανικό μπλόκο σχετικά με τα μαχητικά F-35 θα γίνει ακόμη πιο έξαλλος.
Το νέο αμερικανικό μπλόκο στον Ερντογάν έρχεται από τρεις γερουσιαστές. Εισηγήθηκαν νομοσχέδιο προκειμένου να ανασταλεί η μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας για την κατασκευή του μαχητικού αεροσκάφους F-35 της Lockheed Martin στην Τουρκία. Κι αυτό παρόλο που η Τουρκία είναι σύμμαχος των ΗΠΑ στο NATO και ένα από τα εννέα κράτη-εταίρους που συμμετέχουν στη συμπαραγωγή του προηγμένου αεροπλάνου, που διαθέτει δυνατότητες αποφυγής του εντοπισμού του από τα ραντάρ.
Η συγκεκριμένη διακομματική νομοθετική πρωτοβουλία υπογράφεται από τους γερουσιαστές Τζέημς Λάνκφορντ (Ρεπουμπλικανός – Οκλαχόμα), Τζιν Σαήν (Δημοκρατική – Νιου Χάμσαϊρ) και Τομ Τίλλις (Ρεπουμπλικανός – Βόρεια Καρολίνα). Αποσκοπεί όχι μόνο να μπλοκάρει τη μεταφορά των αεροσκαφών, αλλά και να μην επιτρέψει στην Τουρκία να φιλοξενήσει τις απαραίτητες εγκαταστάσεις για τη συντήρηση των F-35, κάτι που θα επέτρεπε τη μεταφορά ενός μεγάλου τμήματος της σχετικής τεχνογνωσίας.
Οι τρεις Αμερικανοί γερουσιαστές έδωσαν, μαζί με την πρόταση για… μπλοκο και ανακοίνωση στην οποία εξηγούν γιατί ζητούν ό,τι ζητούν. Το θέμα τους είναι ο ίδιος ο Ερντογάν. Εκφράζουν ανησυχία γιατί θεωρούν πως κυβερνά με τρόπο «επικίνδυνο» και αψηφά «το κράτος του νόμου».
Οι συγκεκριμένοι γερουσιαστές είχαν εκτοξεύσει προειδοποιητικά πυρά εναντίον της Άγκυρας. Στις 19 Απριλίου, οι Λάνκορντ και Σαήν είχαν ανακοινώσει την πρόθεσή τους να επιδιώξουν στοχευμένες κυρώσεις εναντίον Τούρκων αξιωματούχων στο νομοσχέδιο δαπανών του Δημοσίου, Εξωτερικών Επιχειρήσεων και Σχετικών Προγραμμάτων για το δημοσιονομικό έτος του 2019.
Μάλιστα στις 20 Απριλίου, οι Τίλλις και Σαήν είχαν ηγηθεί της πρωτοβουλίας να σταλεί ένα γράμμα στον Πρόεδρο της Τουρκίας, με το οποίο απαιτείτο η άμεση απελευθέρωση του Μπράνσον και υπογραφόταν από συνολικά 66 γερουσιαστές.
Η τουρκική πρεσβεία στην Ουάσινγκτον δεν απάντησε αμέσως όταν της ζητήθηκε να σχολιάσει το μέτρο που εισηγήθηκαν τα τρία μέλη της αμερικανικής Γερουσίας ή τις τοποθετήσεις τους.
Ρίσκο αν δώσουμε στον Ερντογάν τα… F-35
Κοινός παρανομαστής στην ανακοίνωση που εξέδωσαν από κοινού τα γραφεία των τριών γερουσιαστών είναι η ανησυχία τους για την μεταφορά της τεχνογνωσίας στην Τουρκία, αλλά και η ανάγκη να σταλεί το μήνυμα πως το Κογκρέσο δεν πρόκειται να επιτρέψει να χρησιμοποιηθεί η ομηρεία Αμερικανών πολιτών ως διαπραγματευτικό χαρτί σε ένα πολιτικό παζάρι.
Κάνοντας αναλυτική αναφορά σε σειρά από θέματα που έχουν επηρεάσει αρνητικά το τελευταίο διάστημα το ήδη τεταμένο κλίμα στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις, ο γερουσιαστής Λάνκφορντ σημειώνει τους κινδύνους που εγκυμονεί η μεταφορά της συγκεκριμένης τεχνολογίας στην Τουρκία.
«Επικροτώ το υπουργείο Εξωτερικών για την αδιάκοπη προσπάθεια που έχει καταβάλει για τη βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας, αλλά ο πρόεδρος Ερντογάν έχει συνεχίσει την πορεία μιας απερίσκεπτης διακυβέρνησης που αγνοεί το κράτος δικαίου. Οι ατομικές ελευθερίες έχουν μειωθεί ολοένα και περισσότερο, καθώς ο Ερντογάν εδραιώνει την εξουσία για τον εαυτό του και οι στρατηγικές αποφάσεις της Τουρκίας δυστυχώς όλο και περισσότερο δεν συμβαδίζουν, ή και μερικές φορές έρχονται σε αντίθεση, με τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Αυτοί οι παράγοντες καθιστούν τη μεταφορά της ευαίσθητης τεχνολογίας F-35 και δυνατοτήτων αιχμής στο καθεστώς του Ερντογάν ολοένα και πιο ριψοκίνδυνη» αναφέρει ο γερουσιαστής στη δήλωσή του.
Εκφράζει, δε, την ανησυχία του για την αναβάθμιση της στρατηγικής συνεργασίας ανάμεσα σε Άγκυρα και Μόσχα, ενώ παράλληλα προειδοποιεί πως η αρπαγή Αμερικανών ομήρων είναι μια εχθρική ενέργεια στην οποία οι ΗΠΑ πρέπει να απαντήσουν με το κατάλληλο «είδος των κυρώσεων».
Ο παράγοντας Μπράνσον
Οι τρεις Αμερικανοί πολιτικοί εξέφρασαν στην ανακοίνωση την έντονη ανησυχία τους για τη φυλάκιση του Αμερικανού πάστορα, του Άντριου Μπράνσον, που ζει για δεκαετίες στην Τουρκία και φυλακίστηκε στο πλαίσιο του κύματος καταστολής που ακολούθησε την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016.
«Επιπλέον, η τουρκική κυβέρνηση συνεχίζει να προσεγγίζει όλο και περισσότερο τη Ρωσία, καθώς κρατάει στη φυλακή έναν αθώο Αμερικανικό πάστορα, τον Άντριου Μπράνσον, για να τον χρησιμοποιεί ως πιόνι στις πολιτικές διαπραγματεύσεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ανταμείβουν την κατοχή ομήρων Αμερικανών πολιτών. Μια τέτοια ενέργεια αντιθέτως πρέπει να αντιμετωπιστεί με το είδος των κυρώσεων που προβλέπει αυτό το νομοσχέδιο» σημειώνεται στη δήλωση του γερουσιαστή.
Από την πλευρά της, η γερουσιαστής Τζ. Σαήν καλεί την Άγκυρα να απελευθερώσει άμεσα τον Αμερικανό Ευαγγελιστή πάστορα, ο οποίος κρατείται στις τουρκικές φυλακές και ζητεί τη συμμόρφωση της χώρας με τις Αρχές του κράτους δικαίου και τον τερματισμό της παρενόχλησης που κατά καιρούς υφίσταται μέρος του προσωπικού που δουλεύει για λογαριασμό των αμερικανικών διπλωματικών Αρχών στην Τουρκία.
«Δεδομένης της σταθερής δέσμευσής μου στο ΝΑΤΟ και στην ευρωατλαντική συμμαχία, είναι λυπηρό το γεγονός ότι η σχέση μας με την Τουρκία έχει φτάσει σε ένα σημείο όπου πρέπει να εξετάσουμε την αποκοπή των αμυντικών και επιχειρηματικών δεσμών, προκειμένου να απελευθερωθούν Αμερικανοί όμηροι που κρατούνται στην Τουρκία… Πρέπει επίσης να τερματιστεί αμέσως η παρενόχληση και η κράτηση του τοπικά απασχολούμενου προσωπικού στην αποστολή των ΗΠΑ» υποστηρίζει η γερουσιαστής.
«Δεν θα ξεχάσουμε τον Μπράνσον»
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η δήλωση του γερουσιαστή Τίλλις που στέλνει ξεκάθαρα το μήνυμα πως το Κογκρέσο είναι αποφασισμένο να αναλάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να προστατεύσει τα δικαιώματα των Αμερικανών πολιτών.
«Η Αμερική δεν πρόκειται να ξεχάσει τον Μπράνσον και τους άλλους Αμερικανούς που έχουν φυλακιστεί άδικα από την τουρκική κυβέρνηση. Η Τουρκία έχει υπάρξει για μεγάλο διάστημα ένας ζωτικής σημασίας σύμμαχος στο ΝΑΤΟ και η Αμερική κατανοεί τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει στην εθνική της ασφάλεια. Ωστόσο, η άρνηση δικαιωμάτων σε νομοταγείς Αμερικανούς πολίτες υπονομεύει τη σχέση μεταξύ των δύο χωρών μας. Η κυβέρνηση Ερντογάν πρέπει να κατανοήσει ότι το Κογκρέσο θα αναλάβει μέτρα για την προστασία των συμφερόντων των Αμερικανών πολιτών, συμπεριλαμβανομένης και της διακοπής της μεταφοράς των αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία» τονίζει ο γερουσιαστής.
Θέλουν 100 μαχητικά
Η Τουρκία σχεδιάζει να αγοράσει πάνω από 100 αεροσκάφη F-35. Τουρκικές εταιρείες συμμετέχουν στη συμπαραγωγή τμημάτων του. Η Άγκυρα περιμένει να αρχίσει να παραλαμβάνει τα πρώτα μαχητικά μέσα σε έναν χρόνο.
Το μέτρο που εισηγήθηκαν οι τρεις γερουσιαστές έχει σκοπό να περιοριστεί η μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας στην Άγκυρα, αλλά και να ανασταλεί επίσης η μεταφορά πνευματικής ιδιοκτησίας και των τεχνικών δεδομένων που είναι απαραίτητα για τη συντήρηση και την υποστήριξη των μαχητικών.
Επιτρέπει στον πρόεδρο των ΗΠΑ να άρει τους περιορισμούς αυτούς, επαληθεύοντας ότι η Τουρκία δεν κάνει βήματα που υπονομεύουν την ασφάλεια του NATO και δεν φυλακίζει παράνομα Αμερικανούς πολίτες.
