Κώστας Σαμαράς
Σήμερα, στις ελληνικές φυλακές «φιλοξενούνται» συνολικά 10.011 κρατούμενοι έναντι 11.645 το 2008. Από το σύνολο των κρατουμένων 5.291 είναι αλλοδαποί, 555 γυναίκες και 139 ανήλικοι. Από αυτούς 3.260 είναι υπόδικοι (αναμένουν δηλαδή να δικαστούν για κατηγορίες που τους έχουν απαγγελθεί), 2.159 παραβάτες του νόμου περί ναρκωτικών και 933 ισοβίτες. Ακολουθούν οι κρατούμενοι με πρόσκαιρες ή πολυετείς καθείρξεις και οι κατάδικοι με ποινές φυλάκισης ενώ υπάρχουν και 17 κρατούμενοι για χρέη.
Τη μεγαλύτερη πληρότητα – ποσοστό 224, 53% – παρουσιάζουν σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης οι φυλακές της Τρίπολης, συνολικού εμβαδού 234,86 και χωρητικότητας 106 θέσεων (53 για άνδρες και 53 για γυναίκες). Σήμερα, ωστόσο, στο συγκεκριμένο σωφρονιστικό κατάστημα κρατούνται 119 «τρόφιμοι». Ακολουθούν οι φυλακές της Κω εμβαδού 249,16 τ.μ με 110 κρατούμενους και με πληρότητα 196,43%.
Κορυδαλλός: «Βασιλιάς» ο φόβος λένε οι σωφρονιστικοί
Οι φυλακές Κορυδαλλού, το μεγαλύτερο σωφρονιστικό κατάστημα της χώρας, είναι ασφυκτικά γεμάτο. Όπως προκύπτει από έρευνα που είχε διενεργήσει πρόσφατα η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής του υπουργείου Δικαιοσύνης οι συνολικές θέσεις της φυλακής είναι 1396 και οι κρατούμενοι ανέρχονται σε 1721.
Εκτός, όμως, από το πρόβλημα του υπερπληθωρισμού όσοι εργάζονται αλλά και «φιλοξενούνται» στον Κορυδαλλό γίνονται καθημερινά μάρτυρες επεισοδίων βίας. Πλέον, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ξυλοδαρμός σωφρονιστικού υπαλλήλου από τρεις Αλβανούς κρατούμενους με αυτοσχέδιο μαστίγιο μέσα στην Γ΄ πτέρυγα, τον περασμένο Μάρτιο. Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι διαμαρτύρονται για τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στα κελιά, που όπως λένε, είναι μια από τις αιτίες που οδηγούν τους φυλακισμένους σε ακραίες συμπεριφορές και με ανακοινώσεις τους έχουν επισημάνει κατ’ επανάληψη την υποστελέχωση του μεγαλύτερου σωφρονιστικού καταστήματος της χώρας.
«Κάθε πτέρυγα φιλοξενεί 450 άτομα, σε 120 κελιά τα οποία κάθε βράδυ στις 8 πρέπει να σφραγίζονται από μόλις δυο υπαλλήλους, ενώ οι καθημερινές βάρδιες καλύπτονται μόλις από έναν υπάλληλο» σημειώνουν κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου στο υπουργείο Δικαιοσύνης.
Ο «ακήρυχτος πόλεμος» και οι φατρίες
Για τους γνωρίζοντες στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας επικρατεί ένας ακήρυχτος πόλεμος. Οι «σκληροί των φυλακών», οι οποίοι δρουν ως συμμορίες και μεταχειρίζονται εκφοβισμό και βία, προσπαθούν να έχουν το πάνω χέρι στις φυλακές για να διατηρούν την εξουσία έναντι των ασθενέστερων κρατουμένων, που συχνά μετατρέπουν σε «δούλους» τους.
Η εικόνα αυτή των φυλακών είναι γνωστή και εκτός συνόρων. Αρκεί να αναφερθεί πως το 2016 η Βρετανία αρνήθηκε να εκδώσει στη χώρα μας δύο κρατούμενους εξαιτίας του «καθεστώτος φόβου» που επικρατεί στις ελληνικές φυλακές. Στη σχετική δικαστική απόφαση που εξέδωσε η βρετανική Δικαιοσύνη, αναφέρεται ότι «πτέρυγες φυλακών ελέγχονται, χωρίς αμφιβολία, από ομάδες ισχυρών κρατουμένων που χρησιμοποιούν εκφοβισμό και βία για να διατηρήσουν την εξουσία τους έναντι των ασθενέστερων».
Μέσα στις φυλακές τα περισσότερα περιστατικά βίας καταγράφονται ανάμεσα σε μέλη εθνοτικών ομάδων που συγκρούονται για την κατανομή της άτυπης εξουσίας. Την πρωτοκαθεδρία διεκδικεί η λεγόμενη αλβανική μαφία που ενοχοποιείται για πολλά βίαια επεισόδια και επιρροή στον κόσμο των εγκλείστων.
Οι Αλβανοί οργανώνονται σε φατρίες, που χωρίζονται ακόμη και πίσω από τα κάγκελα σε Βόρειους και Νότιους, ανάλογα με τις περιοχές καταγωγής τους. Οι περισσότεροι εκτίουν ποινές και πολυετείς καθείρξεις για ιδιαίτερα βαριά αδικήματα, όπως δολοφονίες, «σκληρά» ναρκωτικά και όπλα. Το πλέον όμως ανησυχητικό δεδομένο για τις αρχές, είναι ότι Αλβανοί βαρυποινίτες και πολυεγκληματίες συνεχίζουν να «παράγουν» έγκλημα ακόμη και μέσα από τα κελιά τους. Όπως για παράδειγμα συνέβη με τη δολοφονία του γνωστού ποινικολόγου Μιχ. Ζαφειρόπουλου, όπου η εντολή για την έφοδο στο γραφείο του δόθηκε, σύμφωνα με τη δικογραφία, από δυο Αλβανούς κρατούμενους.
Ως ιδιαίτερα «σκληροί» θεωρούνται, όμως, από τους σωφρονιστικούς και οι Γεωργιανοί. Λειτουργούν οργανωμένα έχοντας αρχηγό και δικό τους στενό κύκλο προσώπων. Το πλέον παράδοξο δε είναι, ότι πολλοί από αυτούς ζωγραφίζουν ναούς και φτιάχνουν αγιογραφίες μέσα στα κελιά τους! Συνήθως η «κάστα» των Γεωργιανών δεν «σπάει». Τα μέλη της ακολουθούν το νόμο της σιωπής και είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί από αυτούς επιλέγουν να εκτίουν το σύνολο της ποινής τους μην κάνοντας χρήση ευεργετημάτων. Τα τελευταία χρόνια πλούσια δράση εμφανίζουν μέσα στις φυλακές και ομάδες Αραβόφωνων, Ασιατών αλλά και Αφρικανών.
Οι άγραφοι νόμοι των φυλακών
Η κοινωνία των φυλακών, ή καλύτερα ο άγραφος νόμος των κρατουμένων, μπορεί να ανεχτεί τη δολοφονία όχι όμως την παιδοφιλία, τον βιασμό και τον χαφιεδισμό. Δεν είναι λίγα τα περιστατικά, με πρακτικές αντεκδίκσης κρατουμένων στις περιπτώσεις κατηγορουμένων για σεξουαλικά αδικήματα. Για το λόγο αυτό άλλωστε κρατούμενοι που έχουν διαπράξει βιασμούς, αποπλάνηση ανηλίκων, παιδική πορνογραφία, σωματεμπορία, μαστροπεία, κ.ά. συνήθως μεταφέρονται στις φυλακές της Τρίπολης ή στις φυλακές Γρεβενών. Στα δυο αυτά σωφρονιστικά καταστήματα κρατούνται περί τα 300 άτομα που αντιμετωπίζουν κατηγορίες για σεξουαλικά εγκλήματα.
Γνώστες των φυλακών επικαλούνται ως χαρακτηριστική υπόθεση αντεκδίκησης κρατουμένων απέναντι σε συγκρατούμενό τους για σεξουαλικά εγκλήματα την περίπτωση του Μανώλη Δουρή που καταδικάστηκε για βιασμό και δολοφονία του 6χρονου γιου το 1993, στη Ερμιόνη. Μέσα στην κλούβα που τον μετέφερε στις φυλακές αμέσως μετά την καταδίκη του, ο Δουρής κακοποιήθηκε από συγκρατούμενούς του ενώ οι τηλεοπτικές κάμερες κατέγραφαν το γεγονός. Την ίδια τύχη είχε σε όλες τις φυλακές όπου μετήχθη, στον Κορυδαλλό, την Κέρκυρα και την Τρίπολη. Τελικά, περίπου δυο χρόνια μετά την αποτρόπαια δολοφονία του γιου του, ο ίδιος αυτοκτόνησε.
Αναπάντητα ερωτήματα άφησε όμως και η περίπτωση του κατά συρροή δολοφόνου και βιαστή Αντώνη Δαγλή, ο οποίος τον Αύγουστο του 1997 βρέθηκε απαγχονισμένος στο ψυχιατρείο των φυλακών Κορυδαλλού. Δίπλα του κρεμασμένος βρέθηκε και ένας ακόμη συγκρατούμενός του. Θεωρούνταν κοινό μυστικό πως ο 23χρονος, τότε, Δαγκλής είχε κακοποιηθεί βάναυσα από άλλους συγκρατούμενούς του για τα εγκλήματα που είχε διαπράξει και τα οποία οι άγραφοι «νόμοι» των φυλακών δεν μπόρεσαν να συγχωρήσουν…
