Κώστας Σαμαράς
Πιο κοντά από ποτέ φαίνεται να είναι ένα ελληνοτουρκικό επεισόδιο καθώς διαστάσεις χιονοστιβάδας προσλαμβάνει η πλέον η οικονομική κρίση στην Τουρκία. Η Fitch έθεσε σε λίστα επιτήρησης για υποβάθμιση τις αξιολογήσεις 25 (!!) τραπεζικών ιδρυμάτων της γειτονικής χώρας τη στιγμή που η δραματική διολίσθηση της λίρας έχει εκτοξεύσει το εξωτερικό χρέος της χώρας, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου βρίσκεται στις τράπεζες που έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα.
Η υποβάθμιση αναμένεται να συμβεί αρκετά σύντομα ενώ θα ακολουθήσουν και άλλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα…
Ο Ρ.Τ.Ερντογάν, λίγες ημέρες πριν τις τουρκικές εκλογές εκλιπαρεί πλέον όσους πολίτες έχουν λογαριασμούς σε ξένο συνάλλαγμα να το μετατρέψουν σε τουρκική λίρα.
«Ας τους δώσουμε ένα μάθημα» φωνάζει ο Ρ.Τ.Ερντογάν μήπως και αντιστρέψει την κατάσταση.
Abdullah Bozkurt@abdbozkurt
Το θέμα είναι, τι θα δείξουν οι δημοσκοπήσεις αύριο.
Αν η «ψαλίδα» μειωθεί περαιτέρω μεταξύ Ερντογάν και αντιπάλων, τότε ο Σουλτάνος θα αναζητήσει διέξοδο για να καλύψει το χαμένο έδαφος. Πιθανότατα κοιτώντας προς Ελλάδα και Κύπρο.
Αρα μάλλον το τουρκικό γεωτρύπανο μπορεί να αιφνιδιάσει κινούμενο σε περιοχή που δεν περιμένουμε…
Σύμφωνα με το σκεπτικό τoυ οίκου αξιολόγησης Fitch, η απόφαση αντανακλά τον κίνδυνο επιδείνωσης των συνθηκών λειτουργίας, της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού και της κεφαλαιακής επάρκειας των τουρκικών τραπεζών.
Μάλιστα, προειδοποιεί για ζητήματα ρευστότητας και χρηματοδότησης, λόγω της αυξανόμενης μεταβλητότητας στις διεθνείς αγορές, σε συνδυασμό με το ασταθές κλίμα στο εσωτερικό της χώρας.
Η τουρκική λίρα, από την αρχή του έτους, έχει απωλέσει το 20% της αξίας της έναντι του δολαρίου, με την κεντρική τράπεζα να «απαντά» με αύξηση του επιτοκίου κατά 300 μονάδες βάσης στο 16,5%.
Σήμερα το τουρκικό νόμισμα υποχώρησε κατά 2,13% και διαμορφώθηκε στις 4,62 λίρες ανά αμερικανικό δολάριο.
Η Fitch εκτιμά ότι -χάρη στην κίνηση της κεντρικής τράπεζας- οι άμεσοι κίνδυνοι για τη μακροοικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Τουρκίας έχουν περιοριστεί το τελευταίο διάστημα.
Έναν μήνα περίπου πριν τις εκλογές ο Τούρκος πρόεδρος Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση – βασικός λόγος η κατάσταση στην οικονομία στη χώρα του, αναφέρει σε ρεπορτάζ της η Deutsche Welle.
Ναι μεν η Τουρκία εμφάνισε πέρυσι ρυθμό ανάπτυξης 7,4%, ωστόσο πολλοί οικονομολόγοι αμφιβάλλουν ότι τα συγκεκριμένα αριθμητικά στοιχεία αντικατοπτρίζουν την πραγματική κατάσταση της οικονομίας.
Ακόμη κι αν θεωρήσει κανείς αξιόπιστα τα επίσημα στοιχεία, τα προβλήματα είναι εξόφθαλμα. Η ανεργία είναι υψηλή -κυρίως σε άτομα νεαρής ηλικίας.
«Ένα σημαντικό μέρος της ανάπτυξης στηρίζεται στην εσωτερική κατανάλωση», επισημαίνει ο Ερντάλ Γιαλτσίν, καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων στην Ανώτατη Σχολή της Κωνσταντίας (HTWG).
Ο καθηγητής κάνει ακόμη λόγο για μεγάλα κατασκευαστικά έργα του κράτους, αλλά και δαπάνες επιχειρήσεων και νοικοκυριών που στηρίζονται σε δάνεια.
Την ίδια ώρα η τουρκική λίρα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση –σοβαρότατο πρόβλημα για μια χώρα που εισάγει περισσότερα από όσα εξάγει.
Ο ρυθμός του πληθωρισμού κυμαίνεται αυτό το διάστημα στα επίπεδα του 11% -υπερδιπλάσιο ποσοστό από τον στόχο που θέτει η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας.
«Η εμπιστοσύνη των επενδυτών χάνεται»
Η Τουρκική Κεντρική Τράπεζα θα έπρεπε σε αυτή την περίπτωση να αυξήσει τα επιτόκια προκειμένου να συγκρατήσει την πτώση της λίρας.
«Η Τουρκία χρειάζεται εξωτερικά κεφάλαια για να διατηρήσει τη βασισμένη στην κατανάλωση ανάπτυξη», εξηγεί ο Ερντάλ Γιαλτσίν και υπογραμμίζει ότι «η εμπιστοσύνη των επενδυτών χάνεται ολοένα και περισσότερο. Πρόκειται για μια ωρολογιακή βόμβα».
Ωστόσο, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν πιέζει την Κεντρική Τράπεζα να μειώσει κι άλλο τα επιτόκια.
Τα υψηλά επιτόκια είναι «η πηγή κάθε κακού», σχολίασε ο Tούρκος πρόεδρος την περασμένη Παρασκευή.
Αυτή την εβδομάδα προχώρησε μάλιστα ένα βήμα παραπέρα, δηλώνοντας στο τηλεοπτικό δίκτυο Bloomberg ότι προτίθεται να θέσει υπό αυστηρότερο έλεγχο την Κεντρική Τράπεζα εφόσον επικρατήσει στις εκλογές.
Σε αυτήν την περίπτωση ο Tούρκος πρόεδρος θέτει ένα νευραλγικό ζήτημα για χρεωμένες επιχειρήσεις και νοικοκυριά, που βεβαίως αντιτίθενται σε αύξηση των επιτοκίων.
Ωστόσο, απέναντι στις χρηματαγορές στέλνει με αυτόν τον τρόπο καταστροφικά μηνύματα. Η αξία της λίρας υποχωρεί ακόμη περισσότερο.
Αυτό φέρνει σε δύσκολη θέση κυρίως τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους της χώρας, δεδομένου ότι σε πολλές περιπτώσεις έχουν δάνεια σε ξένα νομίσματα.
Η πτώση της λίρας καθιστά αυτά τα δάνεια ακόμη ακριβότερα, φέρνοντας πολλές επιχειρήσεις κοντά σε αδυναμία πληρωμών.
Κίνδυνος μαζικής φυγής κεφαλαίων
Οι αποδόσεις των τουρκικών ομολόγων έχουν εκτιναχθεί σε επίπεδα ρεκόρ.
Που σημαίνει ότι οι επενδυτές δεν είναι πλέον διατεθειμένοι να χορηγήσουν δάνεια στην Τουρκία με τους προνομιακούς όρους του παρελθόντος.
Το κράτος, οι επιχειρήσεις και οι πολίτες δεν έχουν μεγάλα περιθώρια δράσης.
Ειδικά σε ένα διάστημα που εξαρτώνται τόσο πολύ από προσιτά δάνεια, απειλούνται με κεφαλαιακή ξηρασία.
Ο Τούρκος πρόεδρος αντιδρά εκτοξεύοντας απειλές εναντίον «του λόμπι των επιτοκίων» και των «εχθρών της Τουρκίας κάτω από τον μανδύα οίκων αξιολόγησης».
Τέτοιες μετωπικές επιθέσεις του Ταγίπ Ερντογάν χωρίς τον φόβο παράπλευρων απωλειών δεν είναι κάτι ασυνήθιστο.
Ωστόσο, «αυτή τη φορά μπορεί να γίνει πραγματική ζημιά», σχολιάζει ο οικονομολόγος Ερντάλ Γιαλτσίν.
«Θα υπάρξουν χρεοκοπίες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά διότι η άσκηση πολιτικής βασισμένης σε ανάληψη χρεών δεν μπορεί να λειτουργήσει σε διαρκή βάση», τονίζει.
Νέα σφαλιάρα στην τούρκικη λίρα από τον PMI
Ο δείκτης μεταποίησης της Τουρκίας υποχώρησε το Μάιο, σηματοδοτώντας δύσκολες επιχειρηματικές συνθήκες στον μεταποιητικό κλάδο της Τουρκίας.
Ο δείκτης διαμορφώθηκε στις 46,4 μονάδες το Μάιο από τις 48,9 μονάδες τον Απρίλιο.
Μια περαιτέρω επιβράδυνση των νέων παραγγελιών δημιούργησε τη βάση για αυτή την κατάσταση. Οι πληθωριστικές πιέσεις ενισχύθηκαν στον μεταποιητικό τομέα, αποτυπώνοντας τη μη ευνοϊκή συναλλαγματική ισοτιμία.
Σημειώνεται ότι η τουρκική λίρα έχει υποχωρήσει 20% έναντι του δολαρίου και 17% έναντι του ευρώ από την αρχή του έτους.
