Κώστας Σαμαράς
Αυτό το γράμμα είναι μια σύντομη ανασκόπηση της ζωής μου. Είμαι 82 ετών, έχω 4 παιδιά, 11 εγγόνια, 2 δισέγγονα και ένα μικρό δωμάτιο 12 τετραγωνικών μέτρων. Δεν έχω πια σπίτι ούτε πράγματα που κάποτε ήταν ακριβά για μένα, αλλά έχω κάποιον που καθαρίζει το δωμάτιό μου, μαγειρεύει, στρώνει το κρεβάτι, μετράει την πίεση και με ζυγίζει.
Κάπως έτσι έγινε που αυτό που κάποτε φαινόταν σημαντικό – μεγάλα και άνετα δωμάτια, προσωπικά πράγματα, κάθε γωνιά του σπιτιού γεμάτη με αναμνήσεις – σταδιακά έγινε περιττό. Θυμάμαι τα αγαπημένα μου καθίσματα, τα βιβλία, τους πίνακες που κρέμονταν στους τοίχους, αλλά τώρα όλα αυτά έγιναν μέρος του παρελθόντος. Ούτε μπορώ να πω πού χάθηκαν αυτά τα πράγματα. Ίσως να πήγαν σε άλλα χέρια, αλλά για μένα δεν υπάρχουν πια. Αντί για αυτά, απέμεινε μόνο αυτό το μικρό δωμάτιο στο οποίο ζω τώρα, και μόνο οι φωτογραφίες στους τοίχους μου θυμίζουν πώς ήταν κάποτε.
Πλέον δεν ακούω τα γέλια των εγγονιών μου, δεν βλέπω πώς μεγαλώνουν, φιλιούνται, τσακώνονται και μετά συμφιλιώνονται. Κάποιος με επισκέπτεται κάθε 15 ημέρες, κάποιος κάθε τρεις, τέσσερις μήνες, και κάποιος καθόλου. Προσπάθησα να συνηθίσω αυτή τη μοναξιά, να μάθω να ζω χωρίς την καθημερινή φασαρία και τη χαρά που μου έδιναν τα παιδιά και τα εγγόνια. Αλλά, παρά τις προσπάθειές μου, νιώθω αυτή την κενότητα να γίνεται όλο και πιο έντονη μέρα με τη μέρα. Φυσικά, ξέρω ότι έχουν τη ζωή τους, τις ανησυχίες τους. Ζουν, περνάνε, χτίζουν τα σπίτια τους και μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Αλλά μερικές φορές θα ήθελα να σταματήσει κάποιος, να με κοιτάξει, να μιλήσει μαζί μου, να με ρωτήσει πώς νιώθω. Δεν ζητάω πολλά, αλλά μερικές φορές απλά θα ήθελα να ακούσω «πώς είσαι;» και να νιώσω ότι κάποιος νοιάζεται για το πώς ζω.
Πλέον δεν μαγειρεύω κροκέτες, γεμιστά αυγά, ρολά κρέατος και δεν κεντάω. Κάποιες φορές λύω σουντόκου, που με αποσπά λίγο. Αλλά και αυτό αρχίζει να με κουράζει. Σκέφτομαι πως κάποτε μπορούσα να περνάω ώρες στην κουζίνα, μαγειρεύοντας τα αγαπημένα φαγητά για όλη την οικογένεια. Πόσο χαρούμενη ήμουν όταν όλοι καθόντουσαν στο τραπέζι. Σε τέτοιες στιγμές σκέφτομαι πόσο από αυτά που φαίνονται σημαντικά, τελικά χάνουν την αξία τους. Κάποιες φορές δένουμε υπερβολικά με τα πράγματα, με τις καθημερινές μας συνήθειες, αλλά στην πραγματικότητα αξία έχουν μόνο αυτά που σχετίζονται με τους ανθρώπους, με τις σχέσεις, με αυτά που αφήνουμε στην καρδιά των άλλων.
Δεν ξέρω πόσο χρόνο ακόμα έχω, αλλά πρέπει να συνηθίσω αυτή τη μοναξιά. Κάθε μέρα προσπαθώ να κάνω κάτι χρήσιμο και να βοηθήσω αυτούς που είναι σε χειρότερη κατάσταση από εμένα, αλλά δεν θέλω να δεθώ υπερβολικά μαζί τους. Αυτοί συχνά εξαφανίζονται και εγώ μένω εδώ μόνη. Ναι, προσπαθώ να είμαι χρήσιμη, όσο μπορώ. Αν μπορώ να βοηθήσω, θα βοηθήσω. Αν μπορώ να πω ένα καλό λόγο, να στηρίξω, πάντα θα είμαι κοντά. Αλλά από την άλλη, δεν θέλω να γίνω μέρος ενός ξένου κόσμου, όπου μπορεί να με ξεχάσουν, να με αφήσουν. Έχω περάσει τόσες απώλειες στη ζωή μου που δεν θέλω να χάσω άλλους, που μπορεί να είναι κοντά μου, έστω και για λίγο.
Λένε ότι η ζωή γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Γιατί; Όταν είμαι μόνη, κοιτάζω τις φωτογραφίες της οικογένειάς μου και θυμάμαι τις ευτυχισμένες στιγμές, όταν το σπίτι μου ήταν γεμάτο ζωή, γέλια και χαρά. Θυμάμαι πώς τα παιδιά τρέχανε γύρω από το σπίτι, και τα εγγόνια ανέβαιναν στα γόνατά μου και ρωτούσαν. Σε τέτοιες στιγμές θα ήθελα ο χρόνος να γυρίσει πίσω, να ξανανιώσω αυτή την άνεση και τη ζεστασιά που υπήρχε στο σπίτι όταν ήταν γεμάτο κόσμο.
Η ζωή ήταν χρωματιστή, γεμάτη γεγονότα, αλλά τώρα νιώθω πώς φεύγει. Ελπίζω οι επόμενες γενιές να καταλάβουν πόσο σημαντικό είναι να μην ξεχνάμε τους γονείς και τους παππούδες μας. Η οικογένεια δεν είναι μόνο αυτοί που είναι κοντά, αλλά και αυτοί που έφυγαν. Πρέπει να επιστρέψουμε μέρος από τον χρόνο που μας αφιέρωσαν για να μας μεγαλώσουν και να μας αγαπήσουν. Προσπαθώ να μεταφέρω αυτή τη σκέψη στα παιδιά μου, τα εγγόνια μου και τα δισέγγονά μου. Ελπίζω ότι αυτοί, όταν μεγαλώσουν, θα με θυμούνται, έστω και για λίγο, σε εκείνες τις στιγμές όταν θα σκέφτονται τους δικούς τους αγαπημένους. Πρέπει να φροντίζουμε ο ένας τον άλλον, γιατί αυτό δίνει νόημα σε όλα όσα ζούμε.
Αλλά για μένα είναι ήδη αργά να το σκεφτώ. Ο χρόνος μου πέρασε. Ζω με τις αναμνήσεις, γιατί δεν έχω τίποτα για να γεμίσω το κενό που έχει δημιουργηθεί. Και ίσως εκεί βρίσκεται η αλήθεια – δεν έχει δεν έχει σημασία πόσα χρόνια έζησες, αλλά ποιες στιγμές άφησες στην καρδιά αυτών που αγάπησες.
