Κώστας Σαμαράς
Του Κώστα Ράπτη
Πληθαίνουν τα εμπόδια ως προς την υλοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών, μετά την ολοκλήρωση του δημοψηφίσματος στην πΓΔΜ, το οποίο δυσκολεύει την θέση της κυβέρνησης Ζάεφ, αντί, όπως ελπιζόταν, να διευκολύνει τους χειρισμούς της.
Για τους ιθύνοντες των Σκοπίων, η επικράτηση του “Ναι” σε ένα δημοψήφισμα, όπου η προσέλευση των ψηφοφόρων θα είχε κινηθεί σε αξιοπρεπή επίπεδα (έστω και μικρότερα του απαιτούμενου 50% των εγγεγραμμένων), θα ήταν επαρκές πολιτικό επιχείρημα, ώστε η διαδικασία να προχωρήσει στην πραγματικά αποφασιστική της φάση: τη συνταγματική αναθεώρηση από τα δύο τρίτα των μελών του κοινοβουλίου – δηλαδή με τη σύμπραξη και βουλευτών πέραν της υφιστάμενης κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Ωστόσο, προτού καν ανακοινωθεί το αποτέλεσμά του (ούτως ή άλλως μη δεσμευτικού και πλέον ούτε καν έγκυρου) δημοψηφίσματος, το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο της προσέλευσης των ψηφοφόρων, καίτοι δεν μπλοκάρει τυπικά την υλοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών, δημιουργεί πολιτικό ζήτημα.
Η αποχή υπήρξε υψηλότερη όσων προέβλεπαν οι (μυστικές) μετρήσεις των τελευταίων ημερών: σύμφωνα με ανακοίνωση της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής μισή ώρα πριν από το κλείσιμο της κάλπης (18:30 τοπική ώρα), είχε ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα το 34,59%, ήτοι 623.147 ψηφοφόροι σε σύνολο 1.806.336 εγγεγραμμένων.
Οι υποστηρικτές του “Ναι” αναμφίβολα θα επικαλεστούν το ότι οι εκλογικοί κατάλογοι δεν έχουν εκκαθαρισθεί εδώ και δύο δεκαετίες και θα σταθούν στο γεγονός ότι ο “μαγικός αριθμός” των 600.000 ψηφισάντων, αντιστοιχεί στο 50% των προσελθόντων στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές και άρα προσφέρει ουσιαστική νομιμοποίηση. Πρόκειται ωστόσο για λαθροχειρία.
Αντί να διασπάσει το μπλοκ της σλαβικής αντιπολίτευσης, που μάλιστα πρότεινε στους οπαδούς της την “ψήφο κατά συνείδηση”, η κυβέρνηση Ζάεφ αποδείχθηκε ότι δυσκολεύεται να φέρει μέχρι την κάλπη τους δικούς της υποστηρικτές.
Και μολονότι το ποσοστό συμμετοχής καταγράφει σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις ανατολικές και τις δυτικές επαρχίες (γεγονός που αναδεικνύει, αντί να αμβλύνει, τις εθνοτικές διαιρέσεις της πΓΔΜ), παραμένει ωστόσο χαμηλότερο του 50% και στις περιφέρειες των αλβανοφώνων, γεγονός που αναδρομικά αναιρεί τον υποτιθέμενο ενθουσιασμό των τελευταίων για την απεμπλοκή της ευρωατλαντικής προοπτικής της χώρας.
Η ομοβροντία τοποθετήσεων του διεθνούς παράγοντα υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών και οι αλλεπάλληλες επισκέψεις ξένων ιθυνόντων στα Σκόπια αποδεικνύεται ότι δεν λειτούργησαν παραγωγικά: ίσα ίσα φαίνεται πως ενέτειναν την απάθεια των ψηφοφόρων, καλλιεργώντας κλίμα προειλημμένων αποφάσεων.
Τα ταυτοτικά ζητήματα είναι πολύ ευαίσθητα και δεν μπορούν να υποτιμώνται: αυτή τουλάχιστον είναι η προφανέστερη ερμηνεία για την εκλογική συμπεριφορά του σλαβικού στοιχείου. Όσο για το αλβανικό στοιχείο, τα μεγάλα ποσοστά μετανάστευσης από τους κόλπους του, ενδεχομένως εξηγούν την περιορισμένη συμμετοχή – όμως, για τους περισσότερο καχύποπτους θα είχε ενδιαφέρον και η ενδεχόμενη παρεμβολή του “τουρκικού δακτύλου”.
Σε κάθε περίπτωση, αυξάνονται οι πιθανότητες διενέργειας πρόωρων εκλογών, προκειμένου η κυβέρνηση Ζάεφ να επανομιμοποιήσει τις επιλογές της δια της βουλευτικής κάλπης. Αυτό ασφαλώς θα επηρεάσει το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της Συμφωνίας των Πρεσπών, ενδεχομένως δε και το ελληνικό πολιτικό ημερολόγιο.
