Έχει δυσκολία το τριήμερο. Έχει στένωση. Έχει …πένθος. Ετσι όμως έρχεται ο άνθρωπος “εις εαυτόν”…

Για ακόμα μια νύχτα η προσευχή των μοναχών από το Άγιον Όρος ανεβαίνει στον Ουρανό και στηρίζει τον κόσμο.

Ως ιερό τριήμερο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής χαρακτηρίζονται οι τρεις πρώτες ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Τρεις ημέρες απόλυτης νηστείας, χωρίς καθόλου φαγητό και χωρίς νερό (ει δυνατόν). Από πολύ παλιά τόσο στους ιερείς και μοναχούς όσο και στους λοιπούς Ορθοδόξους χριστιανούς γινόταν αυτό το προσκλητήριο:

Να ξεκινήσουν θεληματικά την πνευματική τους άθληση μ᾿αυτόν τον δυναμικό τρόπο, το ιερό Τριήμερο.Μέσα σ᾿ αυτές τις τρεις ημέρες με τη στέρηση της τροφής αισθάνεται αναμφισβήτητα ο άνθρωπος σαφή ατονία. Ο σωματικός τόνος μετριάζεται, τα πόδια κόβονται, η γλώσσα αδυνατεί να υπερλειτουργεί. Το αίσθημα της πείνας εντείνεται. Η δίψα κορυφώνεται. Στενοχωρείται ακραία η ανθρώπινη φύση. Γι᾿ αυτό προϋπόθεση για την άσκηση αυτή είναι η ελεύθερη θέληση (όχι εξωτερική πειθαναγκαστική επιβολή) και η ευχή του πνευματικού, δηλαδή η χαρισματική ευλογία της Εκκλησίας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

Και…μια δεύτερη απαραίτητη προϋπόθεση: Δεν πρέπει ο νηστεύων να ασχοληθεί με κανένα θέμα λυπηρό ή συνταρακτικό. Δεν επιτρέπεται να αφήσει καμιά ανθρωποκτόνο μέριμνα να τον συγκλονίσει. Οι ακροβάτες δεν είναι δυνατό να ασχοληθούν με τίποτε άλλο κατά τις κρίσιμες στιγμές της ακροβασίας τους, παρά μόνο με το πως θα τελειώσουν τη συγκεκριμένη ακροβασία τους. Ετσι και ο χριστιανός που “κάνει τριήμερο”. Κάνει μια πνευματική ακροβασία. Όχι βέβαια επικίνδυνη. Κανείς δεν αρρώστησε από τη νηστεία. (Οι γιατροί άλλωστε συνιστούν κατά καιρούς διαστήματα αποτοξινώσεως). ῾Η χάρη του Θεού είναι απτή και άφθονη τις ημέρες αυτές. Είναι πάντως μια οριακή κατάσταση για τον ψυχοσωματικό οργανισμό. Αν, λοιπόν, ο νηστεύων δεν προσέξει και αφεθεί σε έντονα λυπηρές ή ταραχώδεις προκλήσεις, τότε και ψυχικά δεν θα ωφεληθεί, αλλά και σωματικά θα καταρρεύσει.

Μια παλιά λαϊκή παροιμία λέγει: “Σαν συλλογιέται ο παπάς το Τριήμερο, μαύρη Τουρνή (Τυρινή) του πάει. Μ᾿ άλλα λόγια: Λίγες μέρες πιο πριν, δηλαδή την Τυρινή εβδομάδα, όταν ο παπάς αναλογίζεται το Τριήμερο που έχει να κάνει, μαύρη Τυρινή κάνει. Έχει δυσκολία το τριήμερο. Έχει στένωση. Έχει …πένθος. Ετσι όμως έρχεται ο άνθρωπος “εις εαυτόν”. ᾿Αρχίζει αμέσως, αυτόματα θα λέγαμε, να βλέπει τον εαυτό του υπαρξιακά και πνευματικά όσο ποτέ άλλοτε. Πρέπει να το τονίσουμε αυτό. Βλέπει ο χριστιανός τις ελλείψεις του, την πνευματική του φτώχεια, τα πάθη του, τις αδυναμίες του, τη γύμνια του από κάθε αρετή.

Ξεπερνάει κάθε στενή ηθικιστική αξιολόγηση του εαυτού του και περνάει με ρεαλισμό στην ταπείνωση. Βλέπει, ίσως για πρώτη φορά, κάθε φορά που κάνει τριήμερο την ξεραΐλα του, το άμορφο χάος εντός του, την άβυσσο του “είναι” του. ῞Υστερά αρχίζει φυσικά να οδηγείται στην ανάγκη να εργασθεί πνευματικά για την ανοικοδόμηση του πνευματικού ανθρώπου. Μα πιο πολύ αισθάνεται την ανάγκη να αφεθεί στο Σωτήρα Χριστό για να τον ποδηγετήσει στα μυστικά και υπέροχα Μυστήρια της εν Χριστώ πνευματικής ζωής.

Το ιερό τριήμερο σε συνδυασμό με τις ιερές ακολουθίες αυτών των ημερών περνάει πιο εύκολα απ᾿ ότι αρχικά φαίνεται. Με αυτή τη γερή πνευματική βάση, το ιερό Τριήμερο, προχωράει ενθουσιαστικά όλη η Μ. Τεσσαρακοστή. Γλυκύτατος καρπός όλων αυτών είναι η μεγαλειώδης συναίσθηση της λαμπροφόρου ημέρας της Αναστάσεως. Το αναστάσιμο μυστικό θεοπανηγύρι μέσα στην ορθόδοξη καρδιά.

Αρχιμανδρίτης Σαράντης Σαράντος