Κώστας Σαμαράς
Ίσως να νιώθετε συχνά θυμωμένοι, ευέξαπτοι, ανυπόμονοι και γκρινιάρηδες.
Ίσως αρπάζεστε ή θέλετε να αρπαχτείτε με όλους γύρω σας. Επειδή ο θυμός σας μοιάζει με τσουνάμι, είναι βέβαιο ότι θα ξεσπάσει κάπου. Όμως δεν γνωρίζετε γιατί αισθάνεστε έτσι. Δεν έχετε την παραμικρή ιδέα γιατί είστε σε τέτοια υπερένταση. Από πού προέρχεται αυτός ο ανεξήγητος θυμός; Τι σημαίνει;
Μπορεί να υπάρχουν διάφορες αιτίες. Μία εξήγηση είναι ότι έχετε αδύναμα όρια. Λέτε «ναι» όταν στην πραγματικότητα θέλετε να πείτε «όχι». Κάνετε πράγματα για τους άλλους, ενώ δεν σας είναι εύκολο. Νιώθετε μονίμως αποδυναμωμένοι και εξαντλημένοι.
Όμως ίσως να μην είστε σε θέση να κάνετε τη σύνδεση για να βρείτε την αιτία που αισθάνεστε έτσι, υποστηρίζουν οι ψυχολόγοι. Ίσως σκέφτεστε μόνο ότι οι άλλοι σας εκμεταλλεύονται και δεν συνειδητοποιείτε ότι παίζετε κι εσείς ρόλο σ’ αυτή τη δυναμική.
Ή ίσως δεν έχετε έναν επαρκή ύπνο ή πνίγεστε στις υποχρεώσεις, οπότε γίνεται δυσκολότερο για εσάς να χρησιμοποιήσετε τις συναισθηματικές δεξιότητες αντιμετώπισης που διαθέτετε.
Ίσως να διανύετε μία περίοδο κατάθλιψης. Φαίνεται ότι υπάρχει μία παρανόηση σχετικά με τα συμπτώματα της κατάθλιψης, ότι μας κάνει να κλαίμε ασταμάτητα και δεν θέλουμε να σηκωθούμε από το κρεβάτι. Όμως, ο έντονος εκνευρισμός είναι επίσης ένα συνηθισμένο σύμπτωμα.
Ίσως οφείλεται στο άγχος. Τα άτομα που υποφέρουν από έντονο άγχος συχνά αισθάνονται καταβεβλημένα επειδή πρέπει να προσπαθήσουν σκληρά να διαχειριστούν την εσωτερική συναισθηματική τους κατάσταση. Οπότε όταν προκύπτει μια δύσκολη κατάσταση μπορεί να ξεπερνάτε τα όριά σας και γι’αυτό το λόγο να αισθάνεστε θυμωμένοι ή ευέξαπτοι.
Πολλά άτομα και ζευγάρια νιώθουν θυμό λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν στις σχέσεις τους. Για παράδειγμα, νιώθουν θυμωμένοι με τους συντρόφους, τα παιδιά, τους γονείς, τους φίλους ή τους συναδέλφους τους. Ίσως να είναι θυμωμένοι επειδή αισθάνονται αόρατοι ή σαν να μην έχουν αξία για τους άλλους.
Ίσως να περιμένατε τη στήριξη των καλύτερων σας φίλων αναφορικά με κάποια δύσκολη κατάσταση, την οποία δεν λάβατε. Ίσως περιμένατε ότι ο/η σύντροφός σας θα σας βοηθούσε περισσότερο στο σπίτι. Αν αυτά τα κουμπιά πατηθούν δυνατά και συχνά, μπορεί να βρεθείτε σε κατάσταση θυμού χωρίς να ξέρετε τον λόγο.
Ο θυμός, επίσης πηγάζει από την επιθυμία να ελέγξουμε ό,τι είναι εκτός του ελέγχου μας. Μία νεαρή θεραπευόμενη συνειδητοποίησε ότι η εστίαση σε αυτά που έκαναν οι άλλοι γύρω της, πυροδοτούσε την αγανάκτησή της.
Μερικές φορές μπορεί να μην αισθάνεστε καθόλου θυμωμένοι αλλά μάλλον η συμπεριφορά σας μπορεί να είναι παθητικοεπιθετική και μπορεί να αισθάνεστε πικρία. Πολλοί από τους θεραπευόμενους που έχουν «θέματα με το θυμό τους» στη πραγματικότητα δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους να εκφράσει το θυμό τους.
Για παράδειγμα, μια θεραπευόμενη,στην ηλικία των 35 ετών περίπου,η οποία φαινόταν πρόσχαρη και θετική αλλά και εξουθενωμένη. Η Σίντυ φρόντιζε εξαιρετικά τους γύρω της και είχε δυνατή ενσυναίσθηση για όλους εκτός από τον εαυτό της. Έχει δυο παιδιά με προβλήματα αναπηρίας. Ο σύζυγός της σπάνια τη βοηθούσε. Η στάση του απέναντι στα παιδιά ήταν είτε αποστασιοποιημένη είτε επίθετική. Η Σίντυ προσπαθούσε πολύ σκληρά να τους κάνει όλους ευτυχισμένους.
Από τη στιγμή που ήρθε σε επαφή με τις σκέψεις και τα συναισθήματά της, συνειδητοποίησε ότι αισθανόταν θυμωμένη που είχε αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της γονεϊκής φροντίδας και που επέτρεπε στον σύζυγό της να μην αλληλεπιδρά με τα παιδιά τους. Επίσης συνειδητοποίησε ότι πίσω από τον θυμό υπήρχε μοναξιά. Δεν λάμβανε τη στήριξη που χρειαζόταν.
Ίσως και εσείς κάποιες φορές να μην είστε σε επαφή με τα συναισθήματά σας. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους δεν έχουν μάθει πώς να κατανοούν τα συναισθήματά τους. Αντιθέτως, η κοινωνία μας ενθαρρύνει να αποφεύγουμε τις συγκρούσεις, να είμαστε ευχάριστοι και να λέμε ναι ακόμα και όταν εννοούμε όχι. Δυσκολευόμαστε με τον θυμό επειδή ακόμη θεωρείται ένα απαγορευμένο συναίσθημα. Φοβόμαστε ότι εκφράζοντας τον θυμό μας, θα πληγώσουμε τα συναισθήματα των άλλων, πιθανώς να χάσουμε τον έλεγχο ή να κινδυνεύσουμε να καταστρέψουμε τη σχέση μας. Όμως, όταν χειριζόμαστε τον θυμό αποτελεσματικά, στην πραγματικότητα είναι ένα δώρο. Μας διδάσκει πότε κάτι είναι λάθος ή πότε πρέπει να αναλάβουμε δράση ή να μην κάνουμε απολύτως τίποτα.
Για παράδειγμα, η Σίντυ χρησιμοποίησε τον θυμό της για να ζητήσει συγκεκριμένα πράγματα από τον σύζυγό της, ώστε να έχει περισσότερη στήριξη και να αισθάνεται λιγότερη μοναξιά. Κατάφερε να ανακατευθύνει την ενέργειά της προς τον εαυτό της και έμαθε να διαχειρίζεται τις σκέψεις της. Έμαθε να εκφράζει τα συναισθήματά της χωρίς επίκριση και να ηρεμεί για να αποφύγει την έκρηξη.
Κάποιες καλές προτάσεις για την αποτελεσματική διαχείριση του θυμού είναι:
Συνειδητοποιείστε τα πρώτα σημάδια του θυμού σας (που μπορεί να είναι διαφορετικά για τον καθένα από εμάς).
Εκφράστε τα συναισθήματά σας χωρίς να κατηγορείτε το άλλο άτομο.
Σχεδιάστε εκ των προτέρων πώς να αντιμετωπίσετε δύσκολες καταστάσεις.
Πάρτε βαθιές ανάσες για να μείνετε εστιασμένοι στο παρόν.
Παρατηρήστε αρνητικές σκέψεις που πυροδοτούν τον εκνευρισμό σας.
Ζητήστε βοήθεια αν δυσκολεύεστε.
Κάντε μια μικρή διακοπή όταν η κατάσταση αρχίζει να κλιμακώνεται. Ενημερώστε τον συνομιλητή σας ότι θα θέλατε να συνεχίσετε τη συζήτηση όταν εσείς ή και οι δυο σας θα έχετε ηρεμήσει.
Συχνά ο θυμός είναι δευτερεύον συναίσθημα. Πίσω από την αγανάκτηση και τον εκνευρισμό,συνήθως υποβόσκει ένα ευάλωτο συναίσθημα όπως η μοναξιά, η θλίψη ή ο φόβος που συνήθως μας είναι δυσκολότερο να έχουμε πρόσβαση και να εκφράσουμε. Οι ψυχολόγοι παρομοιάζουν τα συναισθήματα των θεραπευόμενων με τον ωκεανό. Τους ζητάει να σχεδιάσουν την επιφάνεια του ωκεανού και να γράψουν ή να ζωγραφίσουν τι αισθάνονται. Μετά τους ζητάει να φανταστούν ποια συναισθήματα μπορεί να κρύβονται κάτω από την επιφάνεια.
Να θυμάστε ότι το συναίσθημα του θυμού δεν είναι το ίδιο με τη βίαιη συμπεριφορά. Τείνουμε να χρησιμοποιούμε τους όρους χωρίς κάποια διάκριση, με αποτέλεσμα να έχουμε τη λανθασμένη αντίληψη ότι ο θυμός είναι «κακός».
Ο θυμός είναι ένα πολύτιμο και αναγκαίο συναίσθημα. Η αναγνώριση των συναισθημάτων θυμού και η αξιοποίηση αυτής της συνειδητοποίησης για την κατανόηση των βαθύτερων ευάλωτων συναισθημάτων μας, είναι σημαντικά για την συναισθηματική υγεία μας.
