Κώστας Σαμαράς
Η προοπτική αναθεώρησης των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης οδηγεί σε μαζική έξοδο εργαζομένων από τον εργασιακό βίο, καταγράφοντας αριθμό-ρεκόρ συνταξιοδοτήσεων το 2024.
Αυξήσεις στα όρια συνταξιοδότησης από το 2027
Η επικείμενη αναπροσαρμογή των ορίων ηλικίας, που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2027, έχει πυροδοτήσει κύμα ανησυχίας στους ασφαλισμένους. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η ηλικία συνταξιοδότησης αναπροσαρμόζεται κάθε τρία χρόνια, βάσει της αύξησης του προσδόκιμου ζωής μετά το 65ο έτος.
Η Εθνική Αναλογιστική Αρχή θα εξετάσει το ζήτημα στα τέλη του 2026, λαμβάνοντας υπόψη τα δημογραφικά δεδομένα και τις μεταβολές στο προσδόκιμο ζωής. Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν πως η αύξηση των ορίων ηλικίας είναι ένα πιθανό σενάριο, προκαλώντας αγωνία στους ασφαλισμένους που επιθυμούν να αποχωρήσουν πριν τις νέες αλλαγές.
197.228 οι νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης το 2024
Όπως αποκαλύπτει ο πρόεδρος της ΕΝΥΠΕΚΚ, καθηγητής Αλέξης Μητρόπουλος, ο φόβος για αύξηση των ορίων ηλικίας, εκτίναξε τις νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης, που κατατέθηκαν το 2024.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τη «Μηνιαία Απεικόνιση Απονομών Κύριων Συντάξεων» του Πληροφοριακού Συστήματος του e-ΕΦΚΑ «ΑΤΛΑΣ» για ολόκληρο το 2024, τη συνταξιοδότηση επέλεξαν 6.860 περισσότεροι εργαζόμενοι από το προηγούμενο έτος (2023). Από ιδρύσεως του ΕΦΚΑ το 2017 έως και σήμερα τα έτη της μαζικής φυγής στη συνταξιοδότηση ήταν το 2021, το 2022 και το 2024. Οι αιτήσεις συνταξιοδότησης που κατατέθηκαν για το περσινό έτος έφτασαν τις 197.228.
Οι βασικές αιτίες που οδηγούν τους περισσότερους εργαζόμενους να επιλέξουν τη συνταξιοδότηση
Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΕΚΠΑ και προέδρου της ΕΝΥΠΕΚΚ, οι τέσσερις (4) βασικές αιτίες που οδηγούν τους περισσότερους εργαζόμενους να επιλέξουν τη συνταξιοδότηση είναι οι εξής:
«1.Ο φόβος για αύξηση των ορίων ηλικίας την 1-1-2027 που άνοιξε με ευθύνη της κυβέρνησης. Η «ρήτρα προσδοκίμου» που προβλέπει ο ν. 4336/2015 αποτελεί μόνιμη απειλή για τους ασφαλισμένους τα επόμενα χρόνια.
2.Ο φόβος για αλλαγή επί τα χείρω του θεσμικού πλαισίου για εξαγορά πλασματικού χρόνου (σπουδών, στρατού, τέκνων κ.ά.) που επίσης άνοιξε με ευθύνη της κυβέρνησης.
3.Η αλλαγή τού τρόπου υπολογισμού των συνταξίμων αποδοχών επί τα χείρω από 1-1-2025 (και κατά παράταση από 1-1-2026).
4. Η δυνατότητα απασχόλησης των συνταξιούχων με ευνοϊκότερες συνθήκες απασχόλησής τους σε σχέση με τα προηγούμενα έτη».
Τα επιχειρήματα για να μην αυξηθούν τα όρια
Σε αυτό το σημείο ο κ. Μητρόπουλος σημειώνει πως κάθε συζήτηση για πιθανή αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης (από 1-1-2027) πρέπει να αποκλειστεί άμεσα γιατί η χώρα μας:
έχει τα μεγαλύτερα όρια ηλικίας στην Ευρώπη των 47 κρατών-μελών (67ο έτος ή το 62ο με 40 χρόνια ασφάλισης)
έχει καταργήσει οριστικά από 1-1-2023 όλες τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις,
έχει τους πιο γηρασμένους συνταξούχους σε όλη την ΕΕ και
κινδυνεύει με απόλυτη πληθυσμιακή κατάρρευση αν υποχρεώσει άνδρες και γυναίκες με παιδιά να παραμένουν στην εργασία μέχρι τα βαθειά γεράματα.
Η δημογραφική προοπτική επιδεινώνεται ραγδαία
Πράγματι, μια άλλη παράμετρος για το κύμα φυγής από τον εργασιακό βίο αποτελεί το δημογραφικό. Η χώρα μας, επί του παρόντος, «μετράει» το 23% του πληθυσμού της σε ηλικίες άνω των 65 ετών και εντάσσεται στις πλέον γερασμένες της ΕΕ. Τις επόμενες δεκαετίες αυτή η τάση όχι μόνο δεν θα υποχωρήσει αλλά θα ενταθεί.
Μέχρι το 2050, ο πληθυσμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική αύξηση. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, θα αναδειχθεί «πρωταθλήτρια» με τουλάχιστον το ένα τρίτο του πληθυσμού (35%) σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.
Η πληθυσμιακή συρρίκνωση αλλά και η γήρανση του πληθυσμού θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στο ασφαλιστικό σύστημα.
Τα πρώτα «καμπανάκια» έχουν ήδη αρχίσει να χτυπούν με το κύμα συνταξιούχων να μεγαλώνει αισθητά παρά το γεγονός πως οι συντάξιμες αποδοχές είναι χαμηλότερες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος ΑΤΛΑΣ από το καλοκαίρι (2024) είχε φανεί ότι θα είχαμε ακόμη μία χρονιά με σημαντική αύξηση των συνταξιούχων.
Η αναλογία συνταξιούχων – ασφαλισμένων είναι σήμερα 1 προς 1,66 και σε 15 χρόνια, αναμένεται να υποχωρήσει στο 1,25. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ σήμερα για κάθε 100 συνταξιούχους υπάρχουν 166 ασφαλισμένοι να τους συντηρούν με τις εισφορές τους, το 2040 σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αναλογούν μόνο 125 ασφαλισμένοι για την πληρωμή των συντάξεών τους.
Μέχρι σήμερα
Μέχρι σήμερα δεν χρειάστηκε να γίνει καμία αλλαγή, αφενός γιατί τα όρια ηλικίας ανήλθαν στα 62 και 67 (από 60 και 65) και αφετέρου διότι, λόγω της πανδημίας, το προσδόκιμο ζωής δεν αυξήθηκε, οπότε δεν έγινε καμία περαιτέρω προσαρμογή των ορίων ηλικίας.
Σύμφωνα με συγκριτικές δημοσιεύσεις, η ασφαλιστική «μεταρρύθμιση» του 2015 ανέβασε τη χώρα μας στην 1η θέση κατάταξης των χωρών με τα υψηλότερα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από 1-1-2022 και κατά παράταση από 1-1-2023. Επίσης η Ελλάδα συμπεριλαμβάνεται στις πρώτες πέντε χώρες στον κόσμο με τα μεγαλύτερα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης στις γυναίκες.
