Κώστας Σαμαράς
Σκότωσε τη γυναίκα του, έβαλε φωτιά στο αγρόκτημά του και τώρα ήταν ώρα να εκδικηθεί το σχολείο του χωριού
Οι ΗΠΑ έχουν μακρά και αιματοβαμμένη ιστορία με τα σχολικά μακελειά και η λίστα είναι δυστυχώς μεγάλη και βουτηγμένη στον πόνο και τον όλεθρο.
Από το πανεπιστήμιο του Τέξας (1966) και το γυμνάσιο Columbine (1999) ως το πολυτεχνείο της Βιρτζίνια (2007) και το δημοτικό Sandy Hook (2012), δύσκολα μπορείς να μιλήσεις για κάποιο χωρίς να ξυπνήσουν οι μνήμες όλων των άλλων.
Υπάρχει όμως ένα όνομα που σπανίως αναφέρεται. Είναι το παλιότερο και φονικότερο σχολικό μακελειό στην ιστορία της Αμερικής, μια επίθεση που η χώρα θέλησε να θάψει βαθιά μες στη συλλογική συνείδηση.
Η διπλή επίθεσή του θα άφηνε νεκρούς 44 ανθρώπους (38 παιδιά και 6 ενήλικες) και τουλάχιστον 58 τραυματίες.
Ήταν το πρώτο τέτοιο σοκ που θα γνώριζαν οι ΗΠΑ. Αυτή είναι η τραγική ιστορία του…
Το νέο σχολείο στο Μπαθ του Μίσιγκαν
Το 1927, το Μπαθ ήταν ένα μικρό χωριουδάκι 300 κατοίκων, παρά το γεγονός ότι ήταν δίπλα στο Λάνσινγκ, μόλις 15 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της πολιτείας δηλαδή. Το μόνο εκπαιδευτικό ίδρυμα ήταν το νέο σχολείο, το καμάρι της περιοχής.
Είχε χτιστεί πριν από μόλις 5 χρόνια για να αντικαταστήσει τα διάσπαρτα μονοθέσια σχολεία μέσα στα βοσκοτόπια. Και η αλήθεια είναι πως είχε προσελκύσει όλους τους μαθητές από τις γύρω κοινότητες, μετρώντας 314 παιδιά στις τάξεις του. Όλα τους γιοι και κόρες αγροτών και κτηνοτρόφων.
Ήταν ένα σωστό κόσμημα, Δημοτικό και Γυμνάσιο μαζί. Και η χρονιά είχε πάει καταπληκτικά σε συμμετοχές και επιδόσεις. Εκείνη η Τετάρτη, 18η Μαΐου 1927, ήταν η τελευταία μέρα του ακαδημαϊκού έτους και όλοι ήταν χαρούμενοι, μαθητές και εκπαιδευτικοί…
Η διπλή έκρηξη
Μόνο που η χαρά τους δεν θα κρατούσε για πολύ. Μόλις ένα τέταρτο της ώρας μετά την έναρξη των μαθημάτων, στις 8:45 το πρωί, όλη η βόρεια πτέρυγα του τριώροφου κτιρίου εξερράγη με τέτοια σφοδρότητα που την άκουσαν ακόμα και στην πόλη.
«Ξέραμε πως ερχόταν από το Μπαθ, αλλά δεν ξέραμε τι είχε συμβεί. Μπήκαμε λοιπόν στο παλιό αυτοκίνητο και οδηγήσαμε όσο γρηγορότερα μπορούσαμε για να δούμε τι ήταν», λέει χαρακτηριστικά η Irene Dunham στην εφημερίδα «Lansing State Journal».
H αιωνόβια ηλικιωμένη είναι σήμερα ένας από τους ελάχιστους αυτόπτες μάρτυρες που παραμένουν στη ζωή. Ήταν 19 χρονών όταν συνέβη το κακό και θα αποφοιτούσε εκείνη τη μέρα, δεν πήγε όμως γιατί ένιωθε αδιάθετη.
«Υπήρχε ένας σωρός 5-6 παιδιών κάτω από τη στέγη και κάποια από αυτά είχαν τα χέρια τους έξω, άλλα τα πόδια και άλλα τα κεφάλια να προεξέχουν. Ήταν αγνώριστα, γιατί ήταν καλυμμένα με σκόνη, σοβάδες και αίμα», γράφει ο ντόπιος συγγραφέας Monty Ellsworth στο χρονικό του «The Bath School Disaster» (1927).
«Ήταν θαύμα πως τόσοι πολλοί γονείς δεν έχασαν τα λογικά τους πριν ολοκληρωθεί το έργο της ανάσυρσης των παιδιών τους από τα συντρίμμια. Είχε φτάσει 5:00 ή 6:00 το απόγευμα πριν βγει και το τελευταίο παιδί».
Όσο τα μέλη της μικρής κοινότητας μαζεύονταν στο σημείο μετά την έκρηξη για να βοηθήσουν, προσπαθώντας κατά τις πρώτες στιγμές να βρουν επιζώντες κάτω από τα συντρίμμια, ένα μέλος του σχολικού συμβουλίου κατέφτασε με το αμάξι του στην αυλή. Είχε δεν είχε περάσει μισή ώρα από την έκρηξη.
Ήταν ο ταμίας Andrew Kehoe. Χωρίς να χαιρετίσει κανέναν, βγήκε από το αγροτικό, έκανε μερικά βήματα και μετά γύρισε και πυροβόλησε το όχημα με το τουφέκι του. Η καρότσα ήταν γεμάτη δυναμίτη και κομμάτια μετάλλου.
Η δεύτερη αυτή έκρηξη σκότωσε τον επιστάτη του σχολείου, κάποιους χωριανούς, ένα 8χρονο παιδί που είχε γλιτώσει από την κατάρρευση της στέγης και τον ίδιο τον Kehoe. Και τον ταχυδρόμο του χωριού, ο οποίος έχασε ένα πόδι και πέθανε πριν προλάβει να φτάσει στο νοσοκομείο.
Χωρίς να το γνωρίζουν ακόμα, ήταν ο Kehoe αυτός που είχε φυτέψει τα εκρηκτικά στο σχολείο, προγραμματίζοντας την έκρηξη για τις 8:45 το πρωί.
Μέσα στον πανικό και το σοκ, πυροσβέστες και αστυνομικοί εντόπισαν και δεύτερη σειρά εκρηκτικών, αυτή τη φορά στο υπόγειο της νότιας πτέρυγας. Άλλα 230 κιλά δυναμίτη που δεν είχαν εκραγεί.
Ακόμα και δοχεία με βενζίνη είχε τοποθετήσει σε στρατηγικά σημεία ο Kehoe ώστε να προκληθεί πυρκαγιά αν τα εκρηκτικά δεν έσκαγαν.
Πράγματι, είχε σκοπό να γκρεμίσει όλο το σχολείο και να σκοτώσει όποιον ήταν στο εσωτερικό του…
Τα τραγικά γεγονότα πριν το μακελειό
Η πυροσβεστική υπηρεσία ήταν ήδη καθ’ οδόν για μια φωτιά σε αγρόκτημα της περιοχής όταν άκουσαν την έκρηξη και έκαναν στροφή για το σχολείο.
Μερικά λεπτά πριν την έκρηξη στο σχολικό κτίριο, ο Kehoe πυροδότησε τον εκρηκτικό μηχανισμό που έκανε σμπαράλια το σπίτι και τα κτίσματα στο αγρόκτημά του.
Οι γείτονες άκουσαν τους κρότους, είδαν τη φωτιά και έτρεξαν να βοηθήσουν, καλώντας και την πυροσβεστική. Κάποιοι μπήκαν μέσα στο φλεγόμενο σπίτι στην προσπάθειά τους να δουν αν υπήρχαν εγκλωβισμένοι.
Ένας από τους εθελοντές είδε δυναμίτη σε μια γωνιά και κάλεσε τον κόσμο να βγει αμέσως έξω. Εκεί είδαν τον Kehoe να μπαίνει στο παλιό Ford του, να περνά από μπροστά τους και να τους λέει πως καλό θα ήταν να άφηναν τη φωτιά στο σπίτι του και να τρέξουν γρήγορα στο σχολείο.
Οι σκοτεινές προετοιμασίες
Δεν είναι γνωστό πότε και πώς πήρε την απόφαση ο Kehoe να αιματοκυλήσει το χωριό. Όπως δήλωσαν ωστόσο κάποιοι χωριανοί στους New York Times, πρέπει να προετοίμαζε καιρό το χτύπημά του. Κίνητρο είχε και το ήξεραν όλοι.
Οι περισσότεροι ανέφεραν στην εφημερίδα πως τέτοια δολοφονικά σχέδια είχε από το καλοκαίρι-φθινόπωρο της προηγούμενης χρονιάς. Και πολύ χρόνο να τα φέρει σε πέρας. Ήταν βλέπετε πεπειραμένος ηλεκτρολόγος και τον είχε επιστρατεύσει το σχολείο τον Νοέμβριο του 1926 για να φτιάξει την εγκατάσταση με τα φώτα.
Έτσι έμαθε απέξω και ανακατωτά τον χώρο και ως μέλος του σχολικού συμβουλίου μπορούσε εξάλλου να μπαινοβγαίνει ανενόχλητος στο οίκημα. Πλέον είναι γνωστό πως δυναμίτη άρχισε να αγοράζει τουλάχιστον από τα μέσα του 1926, μικροποσότητες για να μην κινεί υποψίες.
Πάνω από έναν τόνο πυροτόλης αγόρασε σταδιακά, ένα εκρηκτικό που χρησιμοποιούσαν οι αγρότες μετά τον Α’ Παγκόσμιο. Μικροποσότητες πυροτόλης και δυναμίτη αγόραζε από μαγαζιά της ευρύτερης περιοχής.
Η αστυνομία τον υποπτευόταν μάλιστα ότι ήταν αυτός που είχε κλέψει μια σημαντική ποσότητα δυναμίτη από τον χώρο όπου κατασκευαζόταν μια νέα γέφυρα. Η Πολιτειακή Αστυνομία του Μίσιγκαν βρήκε κατόπιν εορτής πως το τουφέκι του το αγόρασε τον Δεκέμβριο του 1926.
Την προηγουμένη της επίθεσης, αγόρασε και νέα λάστιχα για το φορτηγάκι του, πριν το γεμίσει με τα εκρηκτικά και τα παλιοσίδερα. Και έκανε πολλές διαδρομές στην πόλη, το σχολείο και το σπίτι του.
Όσο για την τραγική σύζυγό του, Nellie Price Kehoe, είχε πάρει εξιτήριο από το νοσοκομείο του Λάνσινγκ στις 16 Μαΐου. Είχε νοσηλευτεί για ένα διάστημα για φυματίωση. Δεν ξέρουμε ποια στιγμή στις δύο μέρες που μεσολάβησαν μέχρι το μακελειό τη δολοφόνησε ο Kehoe μέσα στο σπίτι τους.
Αφού τη σκότωσε, την έβαλε στη χειράμαξα και την έκρυψε στο κοτέτσι, όπου βρήκαν τη σορό της βαριά καμένη μετά τη φωτιά στο σπίτι. Δίπλα της ήταν και τα δυο άλογά τους, επίσης νεκρά.
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, παγιδευμένα με εκρηκτικά ήταν όλα τα κτίσματα του αγροκτήματος. Στον φράχτη του οποίου είχε κρεμάσει την ανατριχιαστική πινακίδα του όπου έγραφε «οι εγκληματίες γίνονται, δεν γεννιούνται»…
Το δολοφονικό κίνητρο
Πριν από το μακελειό, ο Kehoe ήταν άλλος ένας χωριανός. Και σχετικά προβεβλημένο μέλος της κοινότητας, συμμετέχοντας πάντα στα κοινά. Ζούσε ήσυχα με τη γυναίκα του, είχε το αγρόκτημά του και υπηρετούσε την κοινωνία ως μέλος του σχολικού συμβουλίου.
Ακόμα και τα εκρηκτικά τα αγόραζε από το κράτος, από το απόθεμα του Α’ Παγκοσμίου, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι αγρότες για να ξεριζώνουν πέτρες και κομμένα δέντρα από τα χωράφια τους.
Κάποια στιγμή όμως άρχισε να ξεφεύγει. Πρώτα σκότωσε τον σκύλο του γείτονά του σε έναν καυγά. Τον ενοχλούσε γιατί γάβγιζε τα βράδια. Μετά σκότωσε το άλογό του. Και τώρα τον έβλεπες να τσακώνεται με όλους.
Αυτό που τον είχε ενοχλήσει πολύ ήταν οι μεγαλύτεροι φόροι που αναγκάστηκε να πληρώνει ώστε να φτιαχτεί το νέο σχολείο. «Πολλά από τα ανόητα πράγματα που έκανε ήταν απλώς ανόητα πράγματα που κάνουμε οι άνθρωποι», γράφει χαρακτηριστικά ο Arnie Bernstein στο δικό του χρονικό της σφαγής («Bath Massacre: America’s First School Bombing»).
Στο φως του μακελειού όμως, όλα αυτά απέκτησαν νέα διάσταση. Όσο οι χωριανοί και ο Τύπος προσπαθούσαν να βγάλουν νόημα, να βρουν γιατί σκότωσε τόσα παιδιά ο φονιάς, όλοι θυμήθηκαν ένα γεγονός.
Δεν ήταν μόνο οι αυξημένοι φόροι αυτοί που είχαν εξοργίσει τον 55χρονο Kehoe, αλλά και η ήττα του στις εκλογές του Απριλίου 1926 για μια θέση στο κοινοτικό συμβούλιο. Αυτό του είχε στοιχίσει πολύ, η απόρριψή του από τους συγχωριανούς, και όλοι ανακαλούσαν τώρα τις φαρμακερές δηλώσεις του για εκδίκηση.
Τώρα όλοι θυμούνταν πόσο δύσκολος άνθρωπος είχε γίνει και τι προβλήματα δημιουργούσε στις συνεδριάσεις του σχολικού συμβουλίου. Ψήφιζε πάντα το αντίθετο ακριβώς απ’ ό,τι αποφάσιζε η πλειοψηφία. Ήταν μέλος από το 1924 και ταμίας από το 1926.
Πλέον γνωρίζουμε ότι τον Ιούνιο του 1926 είχε λάβει και μια ειδοποίηση για εκποίηση της περιουσίας του, καθώς είχε σταματήσει να πληρώνει τις δόσεις του ενυπόθηκου δανείου του.
Παραπονιόταν πως ήταν οι μεγαλύτεροι φόροι για την ανέγερση του νέου σχολείου αυτοί που δεν τον άφηναν να είναι εντάξει στις υποχρεώσεις του.
Είπε πάντως σε έναν μεσάζοντα της υποθήκης πως «αν δεν μπορώ εγώ να ζήσω σε αυτό το σπίτι, δεν θα μπορέσει κανείς».
Τα πρώτα τιμολόγια για αγορά δυναμίτη και πυροτόλης αναγράφουν αυτή την ημερομηνία, Ιούνιος του 1926. Οι γείτονες ανέφεραν μάλιστα πως καθ’ όλο το 1927 είχε σταματήσει να ασχολείται με το αγρόκτημά του και ανησυχούσαν μήπως ετοιμαζόταν να αυτοκτονήσει.
Οι εφημερίδες τον χαρακτήρισαν «τρελό» και «παράφρονα». Οι New York Times θεώρησαν πως έχασε τα λογικά του όταν έμαθε πως θα του έπαιρναν το βιος του. Η Boston Daily Globe υπέδειξε ένα παλιό τραύμα στο κεφάλι, που τον είχε ρίξει σε κώμα για ένα διάστημα, ως πηγή της παραφροσύνης του
Όλη η πορεία ωστόσο ως το μακελειό έδειχνε έναν άνθρωπο που ήξερε καλά τι έκανε και ακόμα καλύτερα πώς να καλύπτει τα ίχνη του. Δεν υπήρχαν παρορμητικές κινήσεις, παρά καλοσχεδιασμένες πράξεις, μία τη φορά.
Παρά το γεγονός ότι έγινε χαμός στις ΗΠΑ με το πρώτο τέτοιας έκτασης σχολικό μακελειό και τουλάχιστον 50.000 κόσμος παραβρέθηκε στις κηδείες των θυμάτων, το περιστατικό ξεχάστηκε γρήγορα.
Δύο μέρες εξάλλου μετά το αιματοκύλισμα στο Μπαθ, ο «Οδυσσέας των αιθέρων» Τσαρλς Λίντμπεργκ θα έκανε την πρώτη υπερατλαντική πτήση χωρίς στάση, αλλάζοντας σελίδα στην καθημερινή ειδησεογραφία.
Η τραγωδία του Μπαθ έπαιζε πλέον στα μονόστηλα των εφημερίδων. Μέσα σε έναν χρόνο, το σχολείο επισκευάστηκε και οι μαθητές επέστρεψαν στο μεγάλο κτίριο.
Εκεί έκαναν τα παιδιά τα μαθήματά τους ως τη δεκαετία του 1970, όταν γκρεμίστηκε και στη θέση του στήθηκε ένα λιτό μνημείο.
Κανείς δεν θυμόταν πια τι είχε γίνει πριν από μισό αιώνα σε εκείνο το σημείο…
