Κώστας Σαμαράς
Oι περισσότεροι λουόμενοι κατά τους θερινούς μήνες περνούν δίπλα τους ή από πάνω τους αγνοώντας την ύπαρξη και την σπανιότητα τους.
Εδώ και 2500 τουλάχιστον χρόνια επιμένουν να φυτρώνουν στην καυτή και άνυδρη άμμο του καλοκαιριού και να χαρίζουν σε όσους τα παρατηρούν το σπάνιο άρωμά τους.
Είναι ένα υπέροχο και σπάνιο φυτό που ανθίζει και με τη δυνατή και γλυκιά μυρωδιά του αποτελεί ένα αληθινό στολίδι, ένα θαύμα της φύσης!
Ανήκει στην οικογένεια των Αμαρυλλιδών (Amaryllidaceae), είναι αυτοφυές φυτό και συναντάται σε αμμουδερές παραλίες όπου βρίσκονται θαμμένοι οι βολβοί του.
Είναι πολυετές και ανθίζει από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο, τα δε άνθη του (τα κρίνα) εμφανίζονται μέσα από την καυτή άμμο, έχει το καθένα έξι πέταλα και διαμορφώνουν ένα στέμμα όπως οι ασφόδελοι και γι’ αυτό ονομάζεται «θαλάσσιος ασφόδελος».
Ονομάζονται και Κρινάκια της Παναγιάς γιατί πρωτοανθίζουν τον Δεκαπενταύγουστο αλλά μπορεί να τα έχετε ακούσει και ως Κρινάκια της Άμμου, Λευκάθια ή και Θαλασσόκρινα. Η επιστημονική ονομασία τους είναι Pancratium maritimum.
Το σπάνιο κρινάκι της Παναγιάς είναι είδος υπό παρακολούθηση και προστασία, βγάζει τα φύλλα του τον χειμώνα και το καλοκαίρι ξεραίνονται σαν να καίγονται από την καυτή άμμο. Εκείνη ακριβώς την στιγμή μέσα στον καυτό ήλιο του καλοκαιριού πετάγονται κάτασπρα τα άνθη του τεράστια, συμμετρικά, αρωματικά και ανοίγουν αργά το απόγευμα προς το βράδυ για να φθάσουν στο ζενίθ του ανοίγματος την νύκτα που το άρωμα τους γίνεται αντιληπτό από μακριά προσελκύοντας τις νυκτόβιες πεταλούδες προς επικονίαση.
Χαρακτηριστικό της μεγάλης σημασίας τους είναι ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης, τα έχει χαρακτηρίσει ως σπάνιο και απειλούμενο είδος και για την προστασία τους, προτείνει:
α/ την οριοθέτηση και την προστασία των περιοχών που φύεται.
β/ την απαγόρευση κάθε δραστηριότητας που διαταράσσει τους αμμόλοφους, που είναι ο βιότοπος τους.
γ/ απαγόρευση, ακόμη και του καθαρισμού των ακτών, με εργαλεία που ανακατεύουν την άμμο.
Τα κρινάκια της Παναγιάς λατρεύτηκαν ως ιερά λουλούδια την Μινωική εποχή και τα ζωγράφισαν στο παλάτι της Κνωσού.
Ανακαλύφθηκαν στις υστεροκυκλαδικές τοιχογραφίες στο ανάκτορο της Σαντορίνης που έγινε πριν από 3.500 χρόνια.
Ήταν σύμβολο των Βασιλιάδων και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι με τα θεϊκά κρινάκια συνόδευαν τα πλοία που έφευγαν με τα πιθάρια τους γεμάτα λάδι, κρασί και ζαφορά.
Δεκάδες είναι οι διηγήσεις των πιστών για τα θαύματα της Παναγίας, ένα από τα οποία είναι το θαύμα της Παναγιάς του Χάρου των Λειψών όπου το 1943 άνθισαν κρινάκια στα χέρια της Παναγιάς την ημέρα της γιορτής της στις 23 Αυγούστου και από τότε ανθίζουν κάθε χρόνο την ίδια μέρα.
Το όμορφο κρινάκι άντεξε χιλιάδες χρόνια στις δύσκολες καιρικές συνθήκες. Δυστυχώς όμως, απέναντι στην ανθρώπινη επέμβαση «κατέθεσε τα όπλα».
Τα παιχνίδια των λουόμενων στην άμμο, η οικοδόμηση των παραλιών, οι χρήσεις στις παραλίες [ομπρέλες, ξαπλώστρες κλπ], κοντεύουν να το εξαφανίσουν.
