Κώστας Σαμαράς
Όσα πρέπει να ξέρετε για τη μωβ μέδουσα ή Pelagia noctiluca
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η εμφάνιση των μωβ μεδουσών στις ελληνικές θάλασσες, καθώς σύμφωνα με το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας «οι κινήσεις μεδουσών που παρατηρούσαμε τον χειμώνα, μας επαλήθευσαν και επιβεβαιώνεται πια η εξάπλωση των μωβ μεδουσών και στο Ιόνιο από αρχές Απριλίου».
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο έχουν ήδη καταγραφεί μωβ μέδουσες σε Ζάκυνθο, Παξούς, Αντίπαξους, Κεφαλλονιά, Αμβρακικό κόλπο και Κέρκυρα. Αξίζει να σημειωθεί πως οι ειδικοί αναφέρουν πως τις επόμενες ημέρες το πρόβλημα θα αρχίσει να εντείνεται ειδικά στο Ιόνιο.
Έτσι μετά το Αιγαίο, όπου πρωτοεμφανίστηκε τον Οκτώβριο 2020 η επικίνδυνη για το τσίμπημα της μωβ μέδουσα εξαιτίας της νευροτοξίνης που έχει, ετοιμάζεται όπως όλα δείχνουν να εγκατασταθεί και στο Ιόνιο.
Σημειώνεται, πως η μωβ μέδουσα εντοπίζεται σε βάθη από 0 μέχρι 1600 μέτρα. Μέγιστο μήκος έχουν τα 10 εκατοστά σε διάμετρο και το μήκος των πλοκαμιών μπορεί να φτάσει μέχρι 10 μέτρα. Κυρίως τρέφεται με σάλπες, διάφορα χιτωνοφόρα, πλακτονικά καρκινοειδή και αυγά ψαριών.
Οι μεγαλύτεροι φυσικοί θηρευτές της μέδουσας είναι η Δερματοχελώνα, η Καρέτα καρέτα, ο Τόνος, ο Ξιφίας και το Φεγγαρόψαρο.
Πού έχουν εντοπιστεί
Όπως επισημαίνει το Παρατηρητήριο, η πληθυσμιακή έξαρση των μωβ μεδουσών στο Αιγαίο έχει ξεκινήσει από τον Οκτώβριο του 2020 και αναμένεται να κρατήσει για περίπου 2 χρόνια ακόμα.
Μωβ μέδουσες σε όλη τη Μεσόγειο
Όπως αναφέρει το παρατηρητήριο, το πρόβλημα της εξάπλωσης της έξαρσης των μωβ μεδουσών (Pelagia noctiluca) δεν είναι μόνο στο Ιόνιο. Πέρσι το καλοκαίρι έξαρση είχαμε στο Αιγαίο, την Ισπανία και την Γαλλία.
Φέτος το πρόβλημα είναι πια σχεδόν σε όλη τη Μεσόγειο, από Πορτογαλία στα δυτικά μέχρι και το Ισραήλ στα ανατολικά και νότια στις περισσότερες Αφρικανικές χώρες. Ενώ μπορεί ακόμα να μην έχει αναφερθεί κάτι στην Αδριατική θάλασσα είναι θέμα ημερών ή εβδομάδων να αρχίσουν να έχουν πρόβλημα και εκεί.
Σύμφωνα με το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας, στον παρακάτω χάρτη υπάρχει μόνο ένα μέρος των καταγραφών και αυτό διότι άλλες χώρες όπως π.χ. η Ιταλία έχουν δικές τους εφαρμογές που βάζουν εκεί τις καταγραφές και τα δεδομένα, με πολλές φορές αυτές οι εφαρμογές να είναι κλειστές για την διαθεσιμότητα των δεδομένων στο κοινό ανά πάσα στιγμή.
Τα συμπτώματα μετά από επαφή – κέντρισμα από τη μέδουσα μπορεί να είναι:
- Πόνος σαν κάψιμο, πολλές φορές έντονο κοκκίνισμα του δέρματος, και σε μερικές περιπτώσεις εμφάνιση σε μέρος του δέρματος σας το αποτύπωμα της μέδουσας
- Ναυτία
- Πτώση πίεσης
- Ταχυκαρδία
- Κεφαλαλγία
- Εμετός
- Διάρροια
- Σπασμός των βρόγχων
- Δύσπνοια
Σε περίπτωση εμφάνισης συστηματικών συμπτωμάτων (σπάνια) όπως υπόταση, βράχος φωνής, εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα – εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης, έμετος, είναι επιβεβλημένη η άμεση διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο, τονίζει το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας.
Τι κάνουμε σε περίπτωση τσιμπήματος
Ορισμένα είδη μεδουσών μπορεί να είναι επιβλαβή για τον άνθρωπο, προκαλώντας έτσι τοπικές επιδερμικές αντιδράσεις και περιστασιακές διαταραχές.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες μέθοδοι για τη μείωση της έντασης και της διάρκειας του πόνου, ανάλογα με το είδος της μέδουσας που εμπλέκεται. Σε αυτές περιλαμβάνονται παυσίπονα, ζεστό νερό και παγοκύστες. Για μερικά μόνο είδη (Carybdea marsupialis, Olindias phosphorica και Physalia physalis) το ξύδι που εφαρμόζεται για σύντομο χρονικό διάστημα μπορεί να αποτρέψει τυχόν εναπομείναντα κεντρίδια να απελευθερώσουν περαιτέρω δηλητήριο κάτω από το δέρμα, σύμφωνα με τις οδηγίες του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας.
Οδηγίες για αντιμετώπιση τσιμπήματος, όταν δεν γνωρίζουμε το είδος της μέδουσας:
1. Πλένουμε προσεκτικά με θαλασσινό νερό, χωρίς να τρίβουμε την περιοχή του τσιμπήματος.
2. Αν είναι διαθέσιμο, εφαρμόζουμε ένα μίγμα θαλασσινού νερού και μαγειρικής σόδας (σε αναλογία 1:1) για δύο λεπτά, ώστε να σταματήσει οποιαδήποτε επιπλέον έκκριση δηλητηρίου από πιθανά υπολείμματα κυτάρρων πλοκαμιών που έχουν μείνει στο δέρμα.
3. Χρησιμοποιούμε μια πλαστική τραπεζική κάρτα ή κάτι παρόμοιο (και όχι τα χέρια μας) για να αφαιρέσουμε το μείγμα της μαγειρικής σόδας καθώς και οποιαδήποτε τυχόν υπολείμματα από το δέρμα μας
4. Εφαρμόζουμε πάγο πάνω στο τσίμπημα για 5-15 λεπτά. Ο πάγος ή ακόμη και κάποιο παγωμένο αναψυκτικό, θα πρέπει να είναι μέσα σε σακούλα ή κάποιο άλλο περίβλημα, όπως ένα ύφασμα ή μπλουζάκι.
5. Ελέγξτε αν υποχώρησε ο πόνος, κι αν είναι ανάγκη ξαναβάλτε πάγο για άλλα 5-15 λεπτά.
5. Αν ο πόνος επιμένει, συμβουλευτείτε έναν γιατρό ή φαρμακοποιό για να σας συνταγογραφήσει παυσίπονα ή αντιφλεγμονώδεις κρέμες (όπως π.χ. 3-4% λιδοκαΐνη και υδροκορτιζόνη).
6. MHN τυλίγετε το σημείο τσιμπήματος σφιχτά με επιδέσμους, ΜΗΝ χρησιμοποιείτε ξύδι, ΟΥΤΕ γλυκό νερό, ΟΥΤΕ οινόπνευμα, ΟΥΤΕ αμμωνία.
