Κώστας Σαμαράς
Νέο ρεκόρ αιτήσεων για συνταξιοδότηση – Συνεχίζεται η μαζική έξοδος από την εργασία
Διπλασιάστηκαν σχεδόν τον Σεπτέμβριο οι νέες αιτήσεις για συνταξιοδότηση, σε σύγκριση με τον Αύγουστο, αγγίζοντας τις 22.500.
Ξεπέρασαν ρεκόρ εξαετίας οι νέες αιτήσεις για συνταξιοδότηση τον Σεπτέμβριο, αγγίζοντας τις 20.552. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό αιτήσεων της χρονιάς και τον υψηλότερο αριθμό που που έχει κατατεθεί σε μηνιαία βάση από το 2019.
Ο αριθμός των αιτήσεων του Σεπτεμβρίου είναι σχεδόν διπλάσιος από εκείνες που είχαν κατατεθεί τον Αύγουστο (11.881) και σημαντικά αυξημένος από εκείνον του περασμένου Σεπτεμβρίου.
Το κύμα φυγής των ασφαλισμένων που πληρούν τα κριτήρια για συνταξιοδότηση, όχι μόνο δεν ανακόπτεται, αλλά επιταχύνεται, εντείνοντας τις πιέσεις στον e-EΦΚΑ.
Στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου οι αιτήσεις για συνταξιοδότηση έφτασαν τις 149.308, με μέσο όρο 16.589 μηνιαίως. Αν συνεχιστεί η ανοδική πορεία, εκτιμάται ότι μέχρι τέλους έτους οι αιτήσεις θα προσεγγίσουν τις 210.000, πλησιάζοντας το ρεκόρ των ετών 2021-2022. Πρόκειται για ιδιαίτερες χρονιές, αφού
Η μεγάλη των ασφαλισμένων φυγή
Μία εύλογη εξήγηση για την αύξηση των αιτήσεων είναι ότι αποσύρεται σταδιακά από τον εργασιακό στίβο η γενιά που εισήλθε στον εργασιακό στίβο τη δεκαετία του ’80 και τώρα συμπληρώνει 35 και πλέον έτη ασφάλισης, κατοχυρώνοντας δικαίωμα σύνταξης. Πρόκειται για τη λεγόμενη γενιά των «Ελλήνων baby boomers», της μεταπολεμικής έκρηξης των γεννήσεων που στη χώρα μας έφτασε με καθυστέρηση σε σύγκριση με τη δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Ένα άλλο κίνητρο για τους παλιούς ασφαλισμένους να σπεύσουν να βγουν στη σύνταξη, είναι ότι τα ηλικιακά όρια ούτως ή άλλως αναπροσαρμόζονται προς τα πάνω, – όπως διαβεβαιώνει και η νέα έκθεση του ΟΟΣΑ «pensions at a glance 2025».
Το διάστημα που μεσολαβεί ως το 2030, όταν αναμένεται να ανέβουν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης (εφόσον δεν γίνει νωρίτερα), προσφέρει ένα «παράθυρο ευκαιρίας» που θα εκμεταλλευθούν όσοι μπορούν.
Το τρίτο κίνητρο είναι ότι ακόμα και αν πάρουν συντάξεις πείνας, όπως είναι άλλωστε οι νέες συντάξεις του ιδιωτικού τομέα, θα μπορούν να δουλεύουν χωρίς «πέναλτι κρατήσεων» 30% στον μισθό, αλλά με εισφορά υπέρ e-ΕΦΚΑ 10%.
Είναι η διάταξη που ψηφίστηκε με το ασφαλιστικό Γεωργιάδη (Ν. 5078/2023), και οδήγησε στην εκτόξευση του αριθμού των εργαζόμενων συνταξιούχων, σε περισσότερους από 250.000, όταν ως και το 2023 ήταν μόλις 35.000.
Παγιώνεται η ψαλίδα στις συντάξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα
Η αύξηση των αιτήσεων για συνταξιοδότηση, συνυπάρχει με την τάση φτωχοποίησης των συνταξιούχων και το χάσμα μεταξύ συντάξεων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.
Τα επίσημα στοιχεία του Πληροφοριακού Συστήματος ΗΛΙΟΣ για τον Οκτώβριο 2025 αποκαλύπτουν ότι ο μέσος όρος δαπάνης σύνταξης για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα ανήλθε σε 732,25 ευρώ, έναντι 1.272,45 ευρώ για τους συνταξιούχους του Δημοσίου. Η διαφορά των 540,20 ευρώ αντιστοιχεί σε ποσοστό 42,45% και αποτελεί την απόδειξη της ύπαρξης συνταξιούχων «δύο ταχυτήτων»
Η ανισότητα δεν είναι πρόσκαιρο φαινόμενο. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2025, η απόκλιση παραμένει σταθερά υψηλή, κυμαινόμενη από 37% τον Μάρτιο έως 45,8% τον Μάιο. Το φαινόμενο αποδίδεται κυρίως στην κατάρρευση των μισθών του ιδιωτικού τομέα κατά την περίοδο των μνημονίων, σε συνδυασμό με την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού της σύνταξης.
Η φτωχοποίηση των συνταξιούχων
Όπως έχει επισημάνει επανειλημμένα ο καθηγητής Αλέξης Μητρόπουλος, πρόεδρος της ΕΝΥΠΕΚΚ (Ένωση για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους), οι συντάξεις από τον Μάιο του 2016 υπολογίζονται με βάση τον μέσο όρο των απολαβών όλου του ασφαλιστικού βίου και όχι με βάση την τελευταία καλύτερη πενταετία όπως ίσχυε ως τότε.
Σύμφωνα με υπολογισμούς της ΕΝΥΠΕΚΚ, μετά το 2028 ο μέσος όρος ειδικά των νέων κύριων συντάξεων που προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα, θα ανέρχεται σε 700-800 ευρώ.
Εκτός από τους χαμηλούς μισθούς που συμπαρασύρουν καθοδικά τις νέες και μελλοντικές συντάξεις, ένας άλλος «κόφτης» είναι η αύξηση της ευέλικτης εργασίας, με χαμηλότερες ασφαλιστικές εισφορές.
Ενδεικτικά τον Σεπτέμβρη η μία στις δύο προσλήψεις ήταν με μερική απασχόληση ή εκ περιτροπής εργασία, με μισθούς-χαρτζιλίκι. Είναι ενδεικτικό ότι με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ΕΡΓΑΝΗ ο μέσος μισθός των εργαζομένων με μερική απασχόληση είναι 528,95 ευρώ μεικτά ή 460 ευρώ καθαρά.
Εξαιρετικά χαμηλές θα είναι συντάξεις όσων αμείβονται με τον κατώτατο μισθό αλλά και των ελευθέρων επαγγελματιών-αγροτών αφού οι εννιά στους δέκα επιλέγουν τη χαμηλότερη ασφαλιστική κλάση.
Διπλή πρόκληση
Το συνταξιοδοτικό σύστημα βρίσκεται αντιμέτωπο με διπλή πρόκληση: να ανταποκριθεί στον αυξημένο όγκο αιτήσεων χωρίς να δημιουργηθούν νέες καθυστερήσεις, αλλά και να αντιμετωπίσει τη διογκούμενη ανισότητα που οδηγεί σε συνταξιοδοτική φτώχεια μεγάλο τμήμα των μελλοντικών συνταξιούχων.
Τον Σεπτέμβριο ο ο e-ΕΦΚΑ κατάφερε να ολοκληρώσει 19.904 αιτήσεις για συνταξιοδότηση, διατηρώντας σε χαμηλά επίπεδα τις ληξιπρόθεσμες εκκρεμότητες στις 15.737. Ωστόσο, ανησυχία προκαλούν οι 22.361 μη ληξιπρόθεσμες εκκρεμότητες, ο υψηλότερος αριθμός του έτους.
Προειδοποιήσεις για το ασφαλιστικό
Αν κρίνουμε πάντως από την προειδοποίηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το μέλλον των συνταξιούχων δεν διαγράφεται ρόδινο.
«Το ασφαλιστικό σύστημα δύναται να αντιμετωπίσει σοβαρό δημοσιονομικό κίνδυνο, στην περίπτωση που τα δημόσια έσοδα, σε συνδυασμό με τις δεσμεύσεις της Χώρας όσον αφορά την επίτευξη συγκεκριμένων δημοσιονομικών στόχων (…) δεν θα επαρκούν για την απρόσκοπτη καταβολή της υψηλής συμμετοχής του κράτους στη χρηματοδότηση των συντάξεων», τονίζει το Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο.
Όσο εντείνονται οι πιέσεις στο ασφαλιστικό, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και την αύξηση της αναλογίας συνταξιούχων προς εργαζόμενους, τόσο θα αυξάνονται οι κραδασμοί στον αναδιανεμητικό πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος, δηλαδή στις εθνικές δημόσιες συντάξεις. Αντίστοιχα, θα ενισχύεται η μετάβαση στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, όπου το ύψος της σύνταξης θα εξαρτάται από τον «ατομικό κουμπαρά» των εισφορών και θα κερδίζει έδαφος η ιδιωτική ασφάλιση. Οι σημερινοί «εργαζόμενοι φτωχοί», που βλέπουν τον μισθό να τελειώνει πριν βγει ο μηνας, θα ειναι οι αυριανοί φτωχοποιημένοι συνταξιούχοι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
