Κώστας Σαμαράς
«Δεν θα ξεχάσω μία άλλη περίπτωση στο πρώτο κύμα, όταν χάσαμε τα προσωπικά αντικείμενα ενός ανθρώπου, ο οποίος απεβίωσε από την covid-19. Πάνω στον πανικό και στις μετακινήσεις των ασθενών, τα χάσαμε. Θυμούμαι με πόση αγωνία ήθελε η οικογένεια τα προσωπικά αντικείμενα του πατέρα και το πόσο άσχημα ένιωσα, ως προϊστάμενη βάρδιας. Έκαμα τρεις νύκτες να κοιμηθώ, επειδή στεναχωρήθηκα. Ήταν τα μόνα πράγματα που θα είχε η οικογένεια από αυτόν τον άνθρωπο. Έψαχνα τα συνέχεια, αλλά δεν τα κατάφερα να τα βρω», λέει με παράπονο και μιλά για το έργο που επιτελείται στη ΜΕΘ2, του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, στην οποία νοσηλεύονται ασθενείς που προσβλήθηκαν από κορωνοϊό.
«Όσες φορές μίλησα με οικογένειες, πάντα έχω στο μυαλό μου να τους λέω ότι κάποιος που βρίσκεται σε καταστολή δεν υποφέρει, αλλά είναι σαν να κοιμάται. Έχει αξία να το γνωρίζουν αυτό οι οικογένειες. Είναι πάγια αρχή της κλινικής μας, να εκπαιδεύουμε τους νοσηλευτές όχι μόνο στις κλινικές δεξιότητες και στις θεωρητικές γνώσεις, αλλά και στη στάση και τη συμπεριφορά προς τις οικογένειες. Είναι μια προσέγγιση που έχουν όλοι οι επαγγελματίες υγείας στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
Κληθήκαμε ως επαγγελματίες, κυρίως στο πρώτο κύμα, να νοσηλεύσουμε ασθενείς που ήταν μέλη της ίδιας οικογένειας. Και αυτό δεν συνέβηκε μια φορά. Αυτό μας συγκλόνιζε ακόμα περισσότερο, επειδή ήταν αδιανόητο για μας ότι μια οικογένεια, θα μπορούσε να έχει δύο μέλη της διασωληνωμένα στη ΜΕΘ».
Η κ. Φωκά, είναι εδώ και δέκα χρόνια κλινική εκπαιδεύτρια στη ΜΕΘ του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. «Είμαι νοσηλεύτρια και εκπαιδεύω συναδέλφους, που έρχονται να εργαστούν στις μονάδες εντατικής θεραπείας. Και στις δύο ΜΕΘ, απασχολούνται περίπου 200 άτομα που χωρίζονται σε γιατρούς εντατικολόγους, νοσηλευτές, φυσικοθεραπευτές, βοηθούς θαλάμου, προσωπικό καθαριότητας και υπάρχουν και δύο γραμματειακοί λειτουργοί.
Ο πυρήνας της εκπαίδευσης και για τις δύο ΜΕΘ είναι ο ίδιος, αφού και στις δύο διαχειριζόμαστε βαρέως πάσχοντες ασθενείς, που χρήζουν υποστήριξης από πολλά οργανικά συστήματα. Για covid ασθενείς, οι νοσηλευτές χρειάζεται να κατέχουν τον πυρήνα της γνώσης για βαριά πάσχοντες ασθενείς, συν ένα πακέτο δεξιοτήτων για να διαχειριστούν τους συγκεκριμένους ασθενείς.
Είναι μια τεράστια πρόκληση για όλους τους επαγγελματίες υγείας στην εντατική, διότι είχαμε κληθεί να αλλάξουμε τα πάντα μέσα στο χώρο της εντατικής, από το πρώτο κύμα όπου οι ασθενείς αυτοί νοσηλεύονταν στην ΜΕΘ1. Ήταν φοβερά στρεσογόνος διαδικασία, επειδή στις αρχές δεν υπήρχε διεθνώς επιστημονική γνώση για τη διαχείριση ασθενών με covid-19. Ευτυχώς στην κλινική μας υπήρχε μεγάλη εμπειρία στη διαχείριση βαρέως πασχόντων, οπόταν σιγά-σιγά τα καταφέραμε. Είχαμε τεράστια πίεση, αν θα μπορούσαμε να ανταποκριθούμε.
Τώρα στο δεύτερο κύμα, είχαμε χρονικό περιθώριο για να μπορέσουμε να ετοιμαστούμε. Είχαμε εκπαιδεύσει γύρω στα 130 άτομα έμπειρους νοσηλευτές, από άλλα τμήματα του νοσοκομείου. Στην αρχή του δεύτερου κύματος, ήρθαν στον ΟΚΥπΥ νέοι νοσηλευτές και άλλαξαν τα πλάνα. Αντί να έρθουν οι νοσηλευτές που έτυχαν εκπαίδευσης το καλοκαίρι, ήρθαν οι νεοεισερχόμενοι. Ήρθαν μόλις άρχισαν να φτάνουν οι πρώτοι ασθενείς του δεύτερου κύματος. Αυτό μας έβαλε τεραστία πίεση, επειδή έπρεπε να μοιράσουμε την ομάδα των έμπειρων νοσηλευτών και να προσθέσουμε άλλους τόσους νέους, που αρκετοί από αυτούς δεν είχαν εμπειρία σε εντατική. Αυτό που κάναμε, ήταν να οργανώσουμε πρόγραμμα εκπαίδευσης, το οποίο ακολουθούμε. Όλοι οι έμπειροι νοσηλευτές, έδρασαν ως καθοδηγητές στους νεοεισερχόμενους. Το δεύτερο που κάνουμε είναι πρόγραμμα διαλέξεων εντατικής νοσηλευτικής, με στόχο της ανάπτυξη θεωρητικών γνώσεων. Το τρίτο πρόγραμμα που θα αρχίσει τον Ιανουάριο, θα είναι σεμινάριο διαχείρισης ενός βαρέως πάσχοντα ασθενή».
Η πανδημία έχει φορτώσει με τεράστια πίεση, κυρίως ψυχολογική τους επαγγελματίες υγείας αφού το βάρος που καλούνται να σηκώσουν είναι τεράστιο.
«Αυτό που με προβληματίζει είναι η υποστήριξη των νοσηλευτών, ώστε να μπορέσουν να διαχειριστούν το άγχος που προκύπτει από την εργασία τους. Η στελέχωσή μας, δεν ήταν και δεν είναι η ιδανική και αυτό είναι ένα πάγιο πρόβλημα. Σήμερα ο νοσηλευτής στις ΜΕΘ, πρέπει να διαχειρίζεται τους σοβαρά πάσχοντες και ταυτόχρονα να εκπαιδεύει και να καθοδηγεί και έναν νέο συνάδελφο που μπήκε στο χώρο πριν ένα μήνα. Σε συνεννόηση με τους προϊστάμενους των δύο μονάδων και μέσα στο πρόγραμμα διαλέξεών μας θα εντάξουμε δύο διαλέξεις εκπαίδευσης των νοσηλευτών, σε τεχνικές διαχείρισης του άγχους».
«Πραγματικά κρίμα…»
Την ρωτώ πως διαχειρίζονται όλη αυτή τη δυσπιστία μερίδας του κόσμου για την ασθένεια και πώς νιώθουν όταν ανακοινώνονται οι θάνατοι ασθενών από τη νόσο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπάρχουν γέλια και απαξιωτικά σχόλια.
«Δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί γίνεται όλο αυτό. Θα έπρεπε ως κοινωνία και ως κράτος να μας προβληματίσει και να το ψάξουμε πιο βαθιά, επειδή αυτά είναι στοιχεία που θα βρούμε μπροστά μας σύντομα.
Για μας ο ασθενής μας έχει την ίδια αντιμετώπιση είτε είναι 18, είτε 50 είτε 75 χρονών. Ο άνθρωπος εκείνος είναι ο πατέρας κάποιου, είναι ο αδελφός κάποιου… Θεωρούμε αδιανόητο να μην προσεγγίζεται η ζωή του κάθε ανθρώπου, με το σεβασμό που του οφείλουμε.
Πρέπει να σας πως, για ένα περιστατικό. Πριν από λίγο καιρό είχε αποφασίσει μία ασθενής μας να μιλήσει δημόσια, για την εμπειρία που είχε στην εντατική. Κάποιοι της επιτέθηκαν λεκτικά, με το χειρότερο τρόπο. Ο άνθρωπος αυτός, έδωσε ίσως τη μεγαλύτερη μάχη και δέχθηκε παρεμβάσεις πρωτοποριακές, που η κλινική έκανε για πρώτη φορά. Κατάφερε να νικήσει τη μάχη. Αντί να χειροκροτήσουν για το ότι κερδήθηκε η μάχη, αφού ήταν η νίκη της ζωής επί του θανάτου, κάποιοι σταύρωσαν έναν άνθρωπο που αποφάσισε να μιλήσει δημόσια για την εμπειρία του. Κρίμα… Πραγματικά κρίμα…
Εγώ αισθάνομαι ευγνώμων που έχω την ευκαιρία να είμαι νοσηλεύτρια εντατικής, που είμαι με αυτούς τους βαριά πάσχοντες ασθενείς και μεταφέρω τη δέσμευση όλων των νοσηλευτών εντατικής, όχι μόνο στο δικό μου τμήμα, πως θα παλέψουμε γι’ αυτούς».
«Για τις γιορτές έχουν ανασταλεί οι άδειες του προσωπικού. Θα είναι ακόμη πιο δύσκολο φέτος… Το θέμα είναι οι οικογένειές μας, που δεν είμαστε πάντα εκεί για εκείνους. Ακόμα κι όταν είσαι με την οικογένειά σου, το μυαλό σου είναι κάπου αλλού, επειδή δεν μπορείς να τα αφήσεις όλα πίσω. Δεν είναι δουλειά με ωράριο, που φεύγοντας γυρίζεις ένα διακόπτη και τα διαγράφεις όλα. Η δουλειά συνεχίζεται και στο σπίτι.
Φοβόμουν περισσότερο μήπως μεταφέρω τον ιό στην οικογένειά μου, στο πρώτο κύμα. Ως κλινική εκπαιδεύτρια έπρεπε να δώσω το καλό παράδειγμα, οπόταν τον πρώτο ασθενή με covid-19 που νοσηλεύτηκε στην εντατική είχα πει ότι θα τον παραλάβω εγώ. Μαζί με ακόμη μία νοσηλεύτρια μπήκαμε στο χώρο, για να παραλάβουμε τον ασθενή. Ήταν μεγάλος ο φόβος. Θυμάμαι πήρα τηλέφωνο τη μάμα μου και έκλαια. Της είχα πει “μάμα δεν θα επιστρέψω μέχρι το πρωί, επειδή θα διασωληνώσουμε τον πρώτο ασθενή με κορωνοϊό”. Μου είπε να προσέχω και να κάνω ότι πρέπει. Σήμερα δεν μπορώ να πω ότι αισθάνομαι φόβο, νιώθω αρκετά ασφαλής.
Έχω δύο παιδιά, έναν 19χρονο και έναν 13χρονο. Τη μάμα μου ακόμα την βλέπω από απόσταση. Μπορεί να πάω στην αυλή, να κάτσω και εκείνη να είναι μέσα και να μιλούμε. Νομίζω όμως, ότι όλος ο κόσμος βλέπει τους δικούς του από απόσταση. Όλοι το ίδιο κάνουμε.
Εύχομαι όλο αυτό να τελειώσει σύντομα. Προχωρώντας με τους εμβολιασμούς γρήγορα, ελπίζω μέχρι το Μάιο με Ιούνιο, να μπορέσουμε όλοι να επιστρέψουμε στους κανονικούς ρυθμούς ζωής μας».
Η ευχή της Μαρίας Φωκά, είναι ευχή όλης της Κύπρου… Η φωνή της, είναι οι φωνές των συναδέλφων της αλλά και των ασθενών, που βιώνουν και τα πιο δύσκολα… Οφείλουμε μεγάλο σεβασμό στους επαγγελματίες υγείας της χώρας μας. Σας ευχαριστούμε…
