Κώστας Σαμαράς
Πόσο επικίνδυνο είναι για έναν που κολυμπάει όταν ένας κεραυνός πέφτει στη θάλασσα; Ποια μέτρα προστασίας πρέπει να παίρνει;
Πώς πρέπει να αντιδράσουμε αν τύχει και πέσει κεραυνός στη θάλασσα; Ποια μέτρα προστασίας μπορούμε να πάρουμε για να προφυλαχθούμε; Aπαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που αφορούν αυτό το ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα.
Όλες οι καταιγίδες συνοδεύονται από αστραπές και κεραυνούς και επομένως αποτελούν κίνδυνο. Οι κεραυνοί μπορούν να παρατηρηθούν μέχρι και 15 χιλιόμετρα απόσταση από το σημείο της εντονότερης βροχόπτωσης. Υπάρχει επομένως κίνδυνος κεραυνού ακόμα και σε περιοχές όπου δεν βρέχει ή βρέχει ασθενώς, σημειώνει το meteo.
Αναλυτικά:
Αν ακούτε τις βροντές σημαίνει ότι βρίσκεστε σε περιοχή η οποία είναι αρκετά κοντά ώστε να κινδυνεύετε από κτύπημα κεραυνού.
Οι κεραυνοί μπορεί να είναι θανατηφόροι. Περίπου το 20% των θυμάτων καταλήγουν ενώ περίπου το 70% των επιζώντων παρουσιάζει σοβαρά μακροχρόνια προβλήματα.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση μείνετε μακριά από δένδρα.
Αποφύγετε τους τηλεφωνικούς στύλους, τους πυλώνες ενέργειας και γενικά οποιαδήποτε μορφή μεταλλικού σύρματος ή καλωδίου.
Απομακρυνθείτε από περιοχές όπως παραλίες και γενικότερα νερό και αναζητήστε καταφύγιο σε κάποιο κοντινό κτήριο.
Μην χρησιμοποιείτε ποδήλατα ή μοτοσικλέτες.
Εάν βρίσκεστε σε αυτοκίνητο, σταματήστε το αυτοκίνητο στην άκρη του δρόμου, σε περιοχή μακριά από δέντρα, και ανάψτε τα προειδοποιητικά φώτα στάσης. Έχετε κλειστά τα παράθυρα και αποφύγετε την επαφή με τα μεταλλικά αντικείμενα του αυτοκινήτου. Το αυτοκίνητο σας προστατεύει από τους κεραυνούς αρκεί να μην ακουμπήσετε κανένα μεταλλικό μέρος.
Αν βρίσκεστε σε μεγάλο υψόμετρο, κατεβείτε γρήγορα σε χαμηλότερο υψόμετρο και αναζητείστε καταφύγιο.
Αν βρίσκεστε σε εσωτερικό χώρο, απομακρυνθείτε από τα παράθυρα, τις πόρτες, από σώματα καλοριφέρ και κάθε είδους σωληνώσεων.
Ακόμη, μην ακουμπάτε μικρές ηλεκτρικές συσκευές (π.χ. ραδιόφωνο, στεγνωτήρας μαλλιών κ.λπ.) και μείνετε μακριά από τηλεοράσεις, μπανιέρες και νιπτήρες.
Κεραυνοί στη θάλασσα
α) Οι κεραυνοί που πέφτουν στην ξηρά είναι δεκαπλάσιοι από αυτούς που πέφτουν στην θάλασσα.
β) Από επίσημα στατιστικά στοιχεία οι περισσότερες καταιγίδες με κεραυνούς δημιουργούνται σε περιοχές εκτός Ελλάδος και βρίσκονται μεταξύ των παραλλήλων 30 Νότιο και 30 Βόρειο γεωγραφικό πλάτος.
γ) Το καλοκαίρι στην Ελλάδα οι καταιγίδες με κεραυνούς είναι λίγες και η μεγαλύτερη συχνότητα απαντάται στους κόλπους της Βόρειας Ελλάδος , όπου εκεί και τα καλοκαιρινά μπουρίνια είναι συχνότερα.
Στο παρακάτω video ένας κεραυνός χτυπά τον ψαρά, ο οποίος φορά αδιάβροχο με κουκούλα. Το αδιάβροχο «οδηγεί » τον κεραυνό να περάσει εκτός του σώματος του ψαρά.
Σύμφωνα με τον Θοδωρή Κολυδά, όταν ο κεραυνός πέσει στην επιφάνεια της θάλασσας λόγω του ότι το νερό είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού η τάση διαχέεται επίπεδα δημιουργώντας διαφορά τάσης και το ρεύμα περνάει από το σώμα του λουόμενου. Αυτό έχει σχεδόν το ίδιο αποτέλεσμα όπως στην ξηρά και σε ακτίνα από 50 μέχρι και 100m από το σημείο που έπεσε ο κεραυνός. Η ηλεκτρική τάση ενός κεραυνού είναι 300 εκατομμύρια βολτ.
Αυτά είναι άσχημα νέα για όσους επιπλέουν στο νερό ή κολυμπούν στην επιφάνειά του, καθώς το νερό είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού. Τα ψάρια, τα οποία κολυμπούν βαθύτερα, είναι περισσότερο προστατευμένα από τους ανθρώπους.
Με επαφή του κεραυνού στην επιφάνεια της θάλασσας συμβαίνει επίσης και το εξής. Λόγω της πολύ μεγάλης θερμοκρασίας (30.000 βαθμούς Κελσίου) εξατμίζεται μεγάλη ποσότητα νερού δημιουργώντας έκρηξη και το πιεστικό κύμα μεταφέρεται πολλά μέτρα μακριά και τα επακόλουθα είναι στην καλύτερη περίπτωση σπάσιμο τύμπανων και στην χειρότερη και αν βρεθούμε πολύ κοντά ρήξη πνευμόνων, εμβολή αέρος, απώλεια αισθήσεων.
Σε περίπτωση λοιπόν που κάνετε αμέριμνοι το μπάνιο σας και ξαφνικά διαπιστώσετε ότι μία σφοδρή καταιγίδα έρχεται προς το μέρος σας, τότε υπάρχουν δύο τρόποι να προστατευτείτε:
Ο ένας είναι να βγείτε γρήγορα στη στεριά και να βρείτε ένα ασφαλές καταφύγιο μέχρι να περάσει και ο δεύτερος είναι να κολυμπήσετε πιο βαθιά.
Είναι πολύ πιθανότερο ένας κεραυνός να χτυπήσει στη Γη από ότι στη θάλασσα, ωστόσο δεν είναι ποτέ κακό να λαμβάνουμε τα μέτρα μας σε περίπτωση καταιγίδας. Σημειώνεται ότι οι κίνδυνοι ποικίλλουν ανάλογα και με τις εποχές.
Τι συμβαίνει όταν ένας κεραυνός χτυπάει στη θάλασσα
Σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία των ΗΠΑ, η ηλεκτρική τάση ενός κεραυνού είναι 300 εκατομμύρια βολτ και είναι κάτι παραπάνω από αρκετά για να σκοτώσουν καθώς η ηλεκτρική εκκένωση εξαπλώνεται οριζοντίως και όχι κατακόρυφα. Αυτά είναι άσχημα νέα για όσους επιπλέουν στο νερό ή κολυμπούν στην επιφάνειά του, καθώς το νερό είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού.
Τα ψάρια, τα οποία κολυμπούν βαθύτερα, είναι περισσότερο προστατευμένα από τους ανθρώπους.
«Σε περίπτωση που είστε στη θάλασσα μπορεί πολύ εύκολα να γίνεται «στόχος» μίας αστραπής» αναφέρει ένας μετεωρολόγος από το Πανεπιστήμιο του Reading. Έρευνες από τη NASA έχουν αποδείξει ωστόσο ότι είναι πολύ πιθανότερο ένας κεραυνός να χτυπήσει στη Γη από ότι στη θάλασσα, ωστόσο δεν είναι ποτέ κακό να λαμβάνουμε τα μέτρα μας σε περίπτωση καταιγίδας. Οι ειδικοί αναφέρουν επίσης ότι οι κίνδυνοι ποικίλλουν ανάλογα και με τις εποχές.
Βουτιά όταν έχει καταιγίδα δεν κάνουμε ποτέ, ειδικά αν είμαστε σε ανοιχτή θάλασσα και δεν έχει υψώματα ή δένδρα εκεί τριγύρω. Αν για κάποιο λόγο βρεθούμε στο νερό και καταλάβουμε ότι πέφτουν κεραυνοί όσο είμαστε σε μεγάλο βάθος και ο (οι) κεραυνοί δεν πέσουν πολύ κοντά μας δεν παθαίνουμε τίποτε τον απορροφάει η μάζα του νερού. Όταν όμως βρεθούμε στην επιφάνεια τότε είναι πολύ επικίνδυνο τα μέταλλα που κουβαλάμε μαζί μας φιάλη κ.λ.π λειτουργούν σαν μαγνήτης.
Τι κάνουμε αν βρεθούμε σε μια τέτοια κατάσταση:
1) Κατά αρχήν παραμένουμε σε μεγάλο βάθος +10 m και
2) Επιστρέφουμε υποβρυχίως όσο ποιο κοντά γίνεται στο σημείο εξόδου
3) Αποθέτουμε όλο τον μεταλλικό εξοπλισμό στον βυθό
4) Αναδυόμαστε στην επιφάνεια και κολυμπάμε χωρίς να σηκώνουμε τα χέρια μας ψηλά διότι λειτουργούν σαν κεραίες
5) Αναζητούμε ασφαλές μέρος μέχρι να περάσει η μπόρα. Μέσα σε αυτοκίνητο είναι το ποιο ασφαλές μέρος ( FaradeyΆ scher Keafig ).
6) Αφού περάσει η μπόρα και είμαστε «εκπαιδευμένοι» ψάχνουμε και βρίσκουμε τον εξοπλισμό μας
Τι να κάνετε αν κάποιος χτυπηθεί από κεραυνό
Ειδοποιήστε το 166, αναφέροντας ότι έχετε κοντά σας θύμα από πτώση κεραυνού. Δεν είναι επικίνδυνο να αγγίξετε κάποιον που μόλις χτυπήθηκε από κεραυνό.
Αν το θύμα δεν αναπνέει προσπαθήστε να του κάνετε τεχνικές αναπνοές. Αν η καρδιά του δεν κτυπάει και έχετε τις κατάλληλες γνώσεις επιχειρήστε καρδιοπνευμονική ανάνηψη. Οι άνθρωποι που έχουν κτυπηθεί από κεραυνό δεν φέρουν κανένα φορτίο και επομένως μπορείτε να τους ακουμπήσετε και να τους συνδράμετε άφοβα.
Αν κάποιος χτυπηθεί από κεραυνό ενώ συνεχίζεται η καταιγίδα, πρέπει να μεταφερθεί στο κοντινότερο καταφύγιο.
Μόλις μεταφέρετε το άτομο στο καταφύγιο, καλέστε βοήθεια.
Πότε έχουμε κεραυνούς
Σε όλη τη Γη πέφτουν περίπου 100 κεραυνοί το δευτερόλεπτο. Οι κεραυνοί δημιουργούνται όταν μεγάλα ηλεκτρικά φορτία περνούν από τα σύννεφα στο έδαφος ή από το ένα σύννεφο στο άλλο. Έχουν ευεργετική επίδραση στο φυσικό περιβάλλον καθώς εμπλουτίζουν το έδαφος με άζωτο, το οποίο προέρχεται από τον ατμοσφαιρικό αέρα και είναι απαραίτητο στο έδαφος για την ανάπτυξη των φυτών. Ωστόσο, τα ισχυρά ρεύματα του κεραυνού προκαλούν καταστροφές.
Μπορούν να ανάψουν φωτιά στο δάσος, να δημιουργήσουν σοβαρή βλάβη στις ηλεκτρικές γραμμές και να καταστρέψουν απροστάτευτες εγκαταστάσεις. Ο κεραυνός που χτυπά άνθρωπο είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει το θάνατο.
Το μήκος ενός κεραυνού φθάνει έως αρκετά χιλιόμετρα και έχει τεθλασμένη ή κυματοειδή μορφή.
Το πλάτος του σπινθήρα είναι μικρό και φτάνει το πολύ μερικές δεκάδες εκατοστά. Η διάρκεια που κρατά ο κεραυνος είναι μικρότερη από ένα δευτερόλεπτο, αλλά θερμοκρασία που αναπτύσσεται είναι 10.000 βαθμοί Κελσίου. Δημιουργεί έντονο ιονισμό των αερίων του αέρα, τα οποία εκπέμπουν φως κατά τη διάρκεια της εκκένωσης (το φαινόμενο της αστραπής). Η υπερβολική θέρμανση του αέρα και η εκτόνωση του δημιουργεί τον δυνατό κρότο που ονομάζουμε βροντή.
Πότε κυρίως εμφανίζονται κεραυνοί
Όλες οι καταιγίδες συνοδεύονται από αστραπές και κεραυνούς και επομένως αποτελούν κίνδυνο.
Οι κεραυνοί μπορούν να παρατηρηθούν μέχρι και 15 χιλιόμετρα απόσταση από το σημείο της εντονότερης βροχόπτωσης. Υπάρχει επομένως κίνδυνος κεραυνού ακόμα και σε περιοχές όπου δεν βρέχει ή βρέχει ασθενώς.
Αν ακούτε τις βροντές σημαίνει ότι βρίσκεστε σε περιοχή η οποία είναι αρκετά κοντά ώστε να κινδυνεύετε από κτύπημα κεραυνού.
Αν κοντά στην περιοχή έχει ξεσπάσει καταιγίδα τότε:
Στον ορίζοντα φαίνονται αστραπές
Σχεδόν αμέσως μετά ακούγονται οι δυνατοί κρότοι του κεραυνού
Πρώτα φαίνεται μια μεγάλη λάμψη που σχίζει τον ουρανό, η «αστραπή» και στη συνέχεια ακούγεται ο ήχος του κεραυνού, η «βροντή» δηλαδή μια σειρά από διαδοχικούς κρότους. Πρώτα βλέπουμε και μετά ακούμε τον κεραυνό γιατί το φως ταξιδεύει πιο γρήγορα από τον ήχο.
Για να υπολογίσουμε την απόσταση ενός κεραυνού από το σημείο που βρισκόμαστε μετράμε το χρόνο από τη στιγμή που θα δείτε την αστραπή μέχρι να ακουστεί ο ήχος του κεραυνού σε δευτερόλεπτα και διαιρούμε τα δευτερόλεπτα δευτερόλεπτα με τον αριθμό τρία για να υπολογίσετε την απόσταση σε χιλιόμετρα.
Μέτρα προστασίας
Όταν υπάρχει προειδοποίηση για καταιγίδα:
Βρείτε αμέσως ένα ασφαλές καταφύγιο σε κτίριο ή αυτοκίνητο και κλείστε τα παράθυρα.
Μην καταφεύγετε σε μέρη που μπορεί να πλημμυρίσουν από την βροχή, όπως τα υπόγεια.
Ακούτε συνεχώς ραδιόφωνο ή τηλεόραση για την εξέλιξη του καιρού.
Μείνετε εκεί μέχρι να ακούσετε ότι έχει λήξει η καταιγίδα και δεν υπάρχει κίνδυνος.
Κατά τη διάρκεια της καταιγίδας:
Μην αγγίζετε τηλεφωνικές γραμμές ή μεταλλικούς σωλήνες που μπορούν να μεταφέρουν το ηλεκτρικό ρεύμα – να γίνουν «αγωγοί».
Μείνετε μακριά από μεταλλικά αντικείμενα.
Μείνετε μακριά από ηλεκτρικές συσκευές (ακόμα και από το ψυγείο!) γιατί ο κεραυνός μπορεί να περάσει μέσα στο σπίτι από τα καλώδια του ηλεκτρικού ρεύματος.
Βγάλτε τις συσκευές από την πρίζα.
Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε το τηλέφωνο γιατί ο κεραυνός μπορεί να περάσει μέσα από την τηλεφωνική γραμμή και να σας χτυπήσει.
Όσο για τα κινητά τηλέφωνα αυτά δεν συνδέονται με καλώδια αλλά μπορεί ο κεραυνός να δημιουργήσει δυνατό θόρυβο που θα προκαλέσει ζημιά στο αυτί σας.
Μην κάνετε μπάνιο και μην πλένετε άλλα αντικείμενα.
Κλείστε το κλιματιστικό. Οι μεταβολές στην ηλεκτρική ισχύ λόγω των κεραυνών μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στο μηχάνημα.
Μη στέκεστε κοντά στα παράθυρα.
Ο κεραυνός μπορεί να περάσει επίσης στο σπίτι και από τα μεταλλικά τζάκια και τις μεταλλικές καπνοδόχους.
Αν σας βρει η καταιγίδα στο ύπαιθρο πρέπει να δράσετε αμέσως:
Αν είστε έξω και μπορείτε να ακούτε τον κεραυνό αυτό σημαίνει ότι η καταιγίδα είναι πολύ κοντά σας.
Αν είστε έξω με τους φίλους σας και δείτε τα μαλλιά τους να ανασηκώνονται ή νιώσετε στο δέρμα σας τσιμπήματα αυτό σημαίνει ότι είστε σε κίνδυνο γιατί ηλεκτρικό φορτίο συγκεντρώνεται κάπου κοντά σας. Ο κεραυνός μπορεί να χτυπήσει από στιγμή σε στιγμή.
Μην πηγαίνετε κάτω από δέντρα για καταφύγιο γιατί μπορεί ο κεραυνός να χτυπήσει το δέντρο ή να περάσει από το δέντρο και να σας χτυπήσει.
Αν είστε στο δάσος και δεν προλαβαίνετε να μετακινηθείτε σε πιο ασφαλή περιοχή, βρείτε καταφύγιο κάτω από τα πιο χαμηλά δέντρα.
Αν μπορείτε, πηγαίνετε σε χαμηλό ανοιχτό μέρος μακριά από δέντρα ή μεταλλικά αντικείμενα.
Προσπαθήστε να είστε όσο πιο μικρός στόχος γίνεται.
Μην ξαπλώσετε εντελώς στο έδαφος γιατί θα γίνετε μεγαλύτερος στόχος.
Αν δεν μπορείτε να βρείτε καταφύγιο τότε πάρτε τη «θέση προστασίας από κεραυνό» δηλαδή καθίστε έτσι ώστε να ακουμπούν στο έδαφος μόνο τα δάκτυλα των ποδιών με τις φτέρνες ψηλά και ενωμένες και με τα χέρια σας καλύψτε το κεφάλι στο ύψος των αυτιών.
Αν είστε σε μικρό σκάφος ή κολυμπάτε, βγείτε στη στεριά και βρείτε καταφύγιο αμέσως.
Σιγουρευτείτε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος να πλημμυρίσει από τη βροχή το μέρος που βρήκατε σαν καταφύγιο.
Τι πρέπει να προσέχετε όταν έχετε προγραμματίσει εκδρομή για περπάτημα στην εξοχή:
Πριν ξεκινήσετε ακούστε την πρόγνωση του καιρού για όλη την ημέρα.
Καταστρώσετε μαζί με του γονείς ή τους φίλους σας ένα σχέδιο για την προστασία σας από τους κεραυνούς.
Όση ώρα περπατάτε κάποιος πρέπει:
Να κοιτάει τριγύρω για χαμηλά σύννεφα που πλησιάζουν προς το μέρος σας ή μεγαλώνουν γρήγορα.
Να εντοπίσει μέρη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν καταφύγιο. Τα καταφύγια να βρίσκονται πάνω στο δρόμο ώστε να τα χρησιμοποιήσετε αν χρειαστεί κατά την επιστροφή.
Να παρατηρεί και να ακούει για κεραυνούς.
Να αποφασίσει πότε η ομάδα θα επιστρέψει.
