Κώστας Σαμαράς
Τριάντα τρία χρόνια συμπληρώνονται σε λίγες ημέρες από την ημέρα που ο νεαρός Μανόλης Παπαδόσηφος έπεφτε νεκρός από τις σφαίρες του γνωστού του Γιάννη Βενιεράκη σε καφετέρια της πόλης του Ρεθύμνου. Η εν ψυχρώ εκτέλεση του 27χρονου Κρητικού έμελλε να πυροδοτήσει μια από τις πλέον ξακουστές βεντέτες του νησιού. Πεντέμισι χρόνια μετά το φονικό, ο Γιάννης Παπαδόσηφος, πατέρας του Μανόλη, σκότωνε μέσα στην αίθουσα του Εφετείου Πειραιώς το φονιά του παιδιού του.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο 27χρονος Μανόλης Παπαδόσηφος ήταν γνωστός με τον Γιάννη Βενιεράκη, ο οποίος περνούσε σε ηλικία το νεαρό κατά 10 χρόνια. Αιτία του φονικού ήταν μια προσωπική διαφορά ανάμεσα στους δύο άνδρες. Ειδικότερα, ο Βενιεράκης λέγεται ότι είχε εξοργιστεί με τον Παπαδόσηφο, καθώς ο τελευταίος φέρεται να είχε συμβουλεύσει μια κοπέλα που είχε σχέση με τον 37χρονο να είναι προσεκτική μαζί του.
Τελικά, στις 7 Αυγούστου του 1983 οι δύο γνωστοί συναντιούνται σε καφετέρια στο Ρέθυμνο. Ο Βενιεράκης καλεί τον Παπαδόσηφο να ανέβουν στο πατάρι του καταστήματος, προκειμένου να συζητήσουν εκεί καλύτερα. Όπως έγινε μετέπειτα γνωστό, η «συζήτηση» δεν κράτησε παρά ελάχιστα δευτερόλεπτα: Ο 37χρονος έβγαλε το πιστόλι του και πυροβόλησε τον Παπαδόσηφο στο στήθος, σκοτώνοντάς τον ακαριαία. Ο Βενιεράκης διαφεύγει μέσα από την καφετέρια, ωστόσο δεν αργεί η στιγμή της σύλληψής του. Στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που έγινε στο Ηράκλειο, ο 37χρονος καταδικάζεται σε ποινή ισόβιας κάθειρξης και οδηγείται στη φυλακή.
Οι περισσότεροι πίστεψαν ότι μετά από αυτήν την εξέλιξη και τη βαριά καταδίκη που επεφύλασσε το δικαστήριο στο δολοφόνο του παιδιού τους, η οικογένεια του Μανόλη Παπαδόσηφου θα ηρεμούσε. Όντως, έτσι έδειχναν τα πράγματα. Τα χρόνια περνούσαν με τον Βενιεράκη πίσω από τα σίδερα της φυλακής και τους γονείς του Μανόλη να μαραζώνουν από το χαμό του γιου τους. Ο Βενιεράκης δεν άργησε να ασκήσει έφεση κατά της πρωτόδικης απόφασης, όπως είχε το δικαίωμα να κάνει από το νόμο. Η δίκη προσδιορίστηκε τελικά σε δικαστήριο εκτός Κρήτης και συγκεκριμένα στο Εφετείο Πειραιώς.
Η εκτέλεση του Βενιεράκη
Περισσότερα από πέντε χρόνια μετά το στυγνό έγκλημα, ο Βενιεράκης θα καθόταν ξανά στο εδώλιο του κατηγορουμένου, ελπίζοντας αυτή τη φορά στην επιείκεια του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου, ούτως ώστε να μειωθεί η ποινή του και να αποφυλακιστεί κάποια στιγμή… Στις 20 Δεκεμβρίου του 1988, η δίκη για τη δολοφονία του Μανόλη Παπαδόσηφου διεξαγόταν κανονικά στην αίθουσα του Εφετείου Πειραιώς. Ο Βενιεράκης καθόταν στο σκαμνί μπροστά από την Έδρα και ο χαροκαμένος πατέρας, σε σχετικά μεγάλη απόσταση, στο ακροατήριο.
Την ώρα που η δίκη βρισκόταν στο στάδιο της εξέτασης των μαρτύρων, ο Παπαδόσηφος ξεκινά να περπατά με αργό βήμα μες στην αίθουσα, χωρίς να κινήσει την υποψία των αστυνομικών. Το ταλαιπωρημένο του παρουσιαστικό δεν προδιέθετε κανέναν για τις προθέσεις του.
Ξαφνικά, ο γενειοφόρος ρίχνει ένα σάλτο και βρίσκεται πίσω από τον Βενιεράκη. Στη στιγμή, βγάζει ένα πιστόλι που κουβαλούσε κρυφά μαζί του και πυροβολεί το δολοφόνο του γιου του πέντε φορές. Στην αίθουσα επικρατεί πανικός. Οι δικαστές πέφτουν έντρομοι κάτω από τα έδρανα για να προστατευτούν. Ένας από τους αστυνομικούς, οι οποίοι πιάστηκαν στον ύπνο, ορμάει στον Παπαδόσηφο και καταφέρνει να του αρπάξει το πιστόλι από τα χέρια. Εκείνος, ωστόσο, δεν έφερε αντίσταση.
Ο αστικός θρύλος αναφέρει ότι λίγο πριν ξεψυχήσει ο Βενιεράκης είπε απευθυνόμενος στον εκτελεστή του «Έφαές με μπλιο!». Ο ίδιος θρύλος λέει ότι αμέσως μετά την εκτέλεση του φονιά τού γιου του, ο Παπαδόσηφος φώναξε: «Τώρα λευτερώθηκα!». Ο Βενιεράκης κείτεται νεκρός μέσα σε μια λίμνη αίματος, οι φωτογράφοι απαθανατίζουν «εκστασιασμένοι» τη σορό του, ενώ την ίδια ώρα ο Παπαδόσηφος οδηγείτο έξω από την αίθουσα σιδηροδέσμιος.
Έκρυψε το όπλο στη γενειάδα του
Πώς όμως κατάφερε ο Γιάννης Παπαδόσηφος να περάσει το πιστόλι του μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου, καταφέρνοντας να ξεγελάσει τις ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις; Το όπλο με το οποίο ο Παπαδόσηφος σκότωσε τον Βενιεράκη ήταν ένα lunger , το οποίο -σύμφωνα με τον ίδιο – το είχε πάρει από τους Γερμανούς ναζί μαζί με τον πατέρα του, κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης.
Την 20ή Δεκεμβρίου του 1988 είχε πάρει μαζί του το πιστόλι, ωστόσο το είχε αφήσει γεμάτο και απασφαλισμένο στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου ενός φίλου του, έξω από το Εφετείο.
Την πρώτη φορά που μπήκε στο Δικαστήριο πέρασε από τον ενδελεχή έλεγχο των αστυνομικών. Επανέλαβε το ίδιο πράγμα ακόμη δύο φορές. Την τελευταία, ο Παπαδόσηφος παρατήρησε ότι οι αστυνομικοί, βλέποντάς τον και ταλαιπωρημένο, δεν του έκαναν έλεγχο.
Αποφάσισε να κάνει τότε αυτό το οποίο ωρίμαζε σιγά-σιγά στο μυαλό και την ψυχή του από την ημέρα που έχασε για πάντα το γιο του. Βγήκε ξανά έξω από το Εφετείο, πήγε στο αυτοκίνητο, πήρε το όπλο του και επέστρεψε στην αίθουσα του Δικαστηρίου, χωρίς πάλι να υποβληθεί σε αστυνομικό έλεγχο. Ο θρύλος θέλει τον Γιάννη Παπαδόσηφο να κρύβει το lunger μέσα στην πυκνή και μακριά γενειάδα του, που είχε αφήσει εξαιτίας του πένθους του. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι αυτοί που αμφισβητούν την εκδοχή αυτή, υποστηρίζοντας ότι το συγκεκριμένο όπλο δε γίνεται να κρυφτεί σε μια γενειάδα, όσο μεγάλη κι αν είναι αυτή.
Το νέο της δολοφονίας του Βενιεράκη μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου διαδόθηκε ταχύτατα σε όλη τη χώρα και φυσικά στην Κρήτη. Ο άγραφος νόμος της κρητικής βεντέτας είχε επικρατήσει ακόμη μια φορά της Δικαιοσύνης. Ωστόσο, η ιδιαιτερότητα της εν λόγω περίπτωσης έγκειται στο ότι ο άγραφος νόμος υπερίσχυσε του θεσπισμένου, μέσα στο «ναό» της Θέμιδος: Το δικαστήριο…
«Αν ζούσε, θα τον ξανασκότωνα»
Φυσικά, αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που συνέβη κάτι τέτοιο στην Ελλάδα. Περισσότερα από 40 χρόνια πριν την εκδίκηση του Παπαδόσηφου, ο Γιώργης Βρέντζος, ο περίφημος «Τηγανίτης», είχε σκοτώσει το δωσίλογο και υπεύθυνο για το θάνατο του αδερφού του Μαγιάση, μέσα στην αίθουσα του Ειδικού Δικαστηρίου Δοσίλογων στο Ηράκλειο.
Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης τάχθηκε με την πλευρά του Παπαδόσηφου, που εκδικήθηκε για το χαμό του παιδιού του, πληρώνοντας το φονιά του με το ίδιο νόμισμα. Ο Γιάννης Παπαδόσηφος καταδικάστηκε τελικά για την ανθρωποκτονία του Βενιεράκη σε ποινή κάθειρξης 14 ετών. Η ποινή του μειώθηκε και τελικά έμεινε στη φυλακή για πέντε χρόνια. Μετά την αποφυλάκισή του, επέστρεψε στο Ρέθυμνο, όπου έζησε ήρεμος μέχρι το τέλος της ζωής του, το 2012.
Ο Παπαδόσηφος πέθανε σε ηλικία 87 ετών. Μέχρι την τελευταία του πνοή δε μετάνιωσε στιγμή για την πράξη του. Όπως αναφέρεται μάλιστα συχνά, ο ίδιος έλεγε για την εκτέλεση Βενιεράκη ότι «αν ζούσε, θα τον ξανασκότωνα».
