Κώστας Σαμαράς
Ο Ιερός Ναός της Παναγίας της Τήνου κτίστηκε στο σημείο που βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, μετά από οράματα μίας απλής και ταπεινής Μοναχής, της Αγίας Πελαγίας.
ατά το έτος 1821, η Θεοτόκος είχε χαρίσει την πρώτη φανέρωση της θέλησής Της με την εμφάνισή της στο όνειρο ενός απλού γέροντα κηπουρού, του μπάρμπα Μιχάλη Πολυζώη καθοδηγώντας τον να πάει στο χωράφι του Αντωνίου Δοξαρά, να σκάψει και να βρει το εικόνισμό της.
Η προσπάθεια όμως έμεινε άκαρπη και γρήγορα ήρθε η απογοήτευση και εγκαταλείφθηκε.
Δύο χρόνια αργότερα η Μοναχή Πελαγία για τρεις συνεχόμενες εβδομάδες (Κυριακή 9, 16, 23/7/1822), έβλεπε στον ύπνο της την Παναγία να της ζητά να οργανώσει ανασκαφές για να ξεθάψουν και να ανακαινίσουν τον Ναό Της που είναι θαμμένος στον αγρό του Αντωνίου Δοξαρά, στη Χώρα. Η Μοναχή συνοδεία της Ηγουμένης της Μονής ειδοποιεί τον Μητροπολίτη της Τήνου Γαβριήλ, ο οποίος προσκαλεί τους τοπικούς παράγοντες και το λαό της Τήνου στον Μητροπολιτικό Ναό των Ταξιαρχών, παρακαλώντας τους να συνδράμουν, για το σκοπό αυτό, όπως ο καθένας μπορούσε.
Ο λαός πρόθυμα άρχισε τις ανασκαφές στις αρχές Σεπτεμβρίου 1822 από τις οποίες αποκαλύφθηκαν τα ερείπια παλαιού ναού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Ωστόσο δεν βρέθηκε κανένα ίχνος εικόνας γεγονός που επισκίασε το θετικό κλίμα και οδήγησε τον κόσμο σιγά, σιγά στην εγκατάλειψη του εγχειρήματος.
Οι εργασίες επαναλαμβάνονται με περισσότερη οργάνωση και πείσμα και στις 22/8/1983, όταν η αξίνα του Δημ. Βλάσσι εθελοντή εργάτη από το χωριό Φαλατάδος προσκρούει στο θαυματουργό εικόνισμα του Ευαγγελισμού χωρίζοντας το στα δύο μεταξύ της εικονιζόμενης Θεοτόκου και του Αρχαγγέλου.
Η θαυµατουργή εικόνα του Ευαγγελισµού βρίσκεται αριστερά όπως εισέρχεται ο προσκυνητής, τοποθετηµένη σε µαρµάρινο περίτεχνο προσκυνητάρι. Η ξύλινη εικόνα «τραυµατισµένη» από προγενέστερη πυρκαγιά, αλλά και σχισµένη στα δυο από το χτύπηµα του εργάτη κατά την εύρεσή της φαντάζει µεγαλόπρεπη καθώς καλύπτεται από αµέτρητα κοσµήµατα και αφιερώµατα των πρώτων προσκυνητών της. Ανάµεσα στα τιµαλφή ξεχωρίζουν τα πρόσωπα της Παναγίας και του αρχαγγέλου Γαβριήλ. Ορισµένοι υποστηρίζουν ότι η εικόνα ζωγραφίστηκε από τον Ευαγγελιστή Λουκά, ενώ άλλοι τη χρονολογούν αργότερα. Από πιστό αντίγραφο της εικόνας γνωρίζουµε ότι απεικονίζεται η σκηνή του Ευαγγελισµού µε τον άγγελο να προσφέρει τον κρίνο αριστερά και την Παναγία γονατιστή σε στάση ευλάβειας και δέους δεξιά.
