Κώστας Σαμαράς
Καθώς πλησιάζει η 1η Δεκεμβρίου, η αγορά ετοιμάζεται για μια από τις μεγαλύτερες ψηφιακές αλλαγές στις συναλλαγές. Από την ημερομηνία αυτή, οι πληρωμές μέσω IRIS γίνονται υποχρεωτικές σε όλες τις επιχειρήσεις λιανικής, από μικρά καταστήματα της γειτονιάς μέχρι σούπερ μάρκετ και αλυσίδες. Τα POS, οι ταμειακές και οι υπηρεσίες της ΑΑΔΕ θα πρέπει να λειτουργούν σε κοινό ψηφιακό περιβάλλον, με πλήρη διασταύρωση κάθε συναλλαγής.
Για τους καταναλωτές, η μετάβαση σημαίνει πιο γρήγορη εξυπηρέτηση και λιγότερη αναμονή στο ταμείο. Οι πληρωμές ολοκληρώνονται χωρίς καθυστερήσεις, ενώ η έκδοση απόδειξης γίνεται άμεσα μέσω του ενιαίου συστήματος. Για τις επιχειρήσεις, όμως, η προσαρμογή απαιτεί τεχνικές αναβαθμίσεις, έξοδα και αυστηρή συμμόρφωση με τους νέους κανόνες.
Παρά το γεγονός ότι πάνω από 4 εκατομμύρια πολίτες και περισσότερες από 570.000 επιχειρήσεις χρησιμοποιούν ήδη το IRIS, αρκετές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις εξακολουθούν να μην έχουν ολοκληρώσει τις υποχρεωτικές αναπροσαρμογές. Τα πρόσφατα τεχνικά προβλήματα στις διασυνδέσεις δημιούργησαν καθυστερήσεις και ανάγκη παράτασης, όμως τώρα η ΑΑΔΕ είναι απόλυτη: από την 1η Δεκεμβρίου, καμία συναλλαγή δεν μπορεί να ολοκληρωθεί εκτός συστήματος.
Η υποχρέωση είναι σαφής: κάθε πληρωμή, είτε με κάρτα είτε μέσω IRIS, περνά από την ταμειακή μηχανή και καταγράφεται σε πραγματικό χρόνο. Η παραμικρή απόκλιση ή τεχνική παράλειψη θεωρείται παράβαση, κάτι που ενεργοποιεί υψηλά πρόστιμα. Για επιχειρήσεις με απλογραφικά βιβλία το πρόστιμο είναι 10.000€, ενώ για όσες τηρούν διπλογραφικά φτάνει τις 20.000€. Σε μικρά νησιά και οικισμούς έως 500 κατοίκους, τα πρόστιμα μειώνονται στο μισό.
Οι εταιρείες που διαχειρίζονται POS δεν μένουν εκτός ελέγχου. Αν δεν έχουν ολοκληρώσει τις απαραίτητες αναβαθμίσεις ή παρουσιάζονται ασυμβατότητες στη διασύνδεση, κινδυνεύουν με πρόστιμα από 100.000 έως και 300.000 ευρώ. Επιπλέον, η μη αναβάθμιση ενός μόνο τερματικού επισύρει πρόστιμο 500 ευρώ, γεγονός που καταδεικνύει το αυστηρό πλαίσιο.
Η ψηφιακή συμμόρφωση έχει κόστος, και για πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις αυτό δεν είναι αμελητέο. Οι αναβαθμίσεις POS και ταμειακών μπορεί να φτάσουν τα 1.500 ευρώ, ενώ το συνολικό κόστος ψηφιακής μετάβασης μέσα στο έτος εκτιμάται μεταξύ 6.000 και 8.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένων υπηρεσιών, συντήρησης και τεχνικής υποστήριξης.
Για τους καταναλωτές, η χρήση IRIS είναι απλή και γρήγορη. Η πληρωμή μπορεί να γίνει με τρεις τρόπους:
με τον αριθμό κινητού του επαγγελματία, εισάγοντας απλώς τον αριθμό στην εφαρμογή mobile banking·
με τον ΑΦΜ της επιχείρησης, όπου το σύστημα εντοπίζει αυτόματα τον παραλήπτη·
ή σκανάροντας τον QR κωδικό που βρίσκεται στο ταμείο, ολοκληρώνοντας τη συναλλαγή μέσα σε δευτερόλεπτα.
Η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών είναι ήδη εμφανής. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, κυκλοφορούν 21,6 εκατομμύρια ενεργές κάρτες στη χώρα, ενώ η μέση συναλλαγή ανέρχεται στα 43 ευρώ, αριθμός που δείχνει ότι οι πολίτες χρησιμοποιούν IRIS και κάρτες ακόμη και για μικροαγορές.
Η ψηφιακή μετάβαση δεν περιορίζεται στην Ελλάδα. Μέσω της ευρωπαϊκής πλατφόρμας EuroPA, το IRIS θα επεκταθεί μέσα στο 2026 σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, τα κράτη της Σκανδιναβίας και η Πολωνία. Η διεύρυνση αυτή θα επιτρέψει άμεσες διασυνοριακές μεταφορές χρημάτων, δημιουργώντας ένα ενιαίο ευρωπαϊκό περιβάλλον πληρωμών.
Η 1η Δεκεμβρίου σηματοδοτεί μια μεγάλη αλλαγή για όλη την αγορά. Οι καταναλωτές κερδίζουν ταχύτητα και άνεση, ενώ οι επιχειρήσεις καλούνται να επενδύσουν και να προσαρμοστούν. Η νέα ψηφιακή πραγματικότητα έρχεται με ευκαιρίες αλλά και με αυστηρές υποχρεώσεις, και η επιτυχής μετάβαση θα κρίνει τη λειτουργία χιλιάδων επιχειρήσεων το επόμενο διάστημα.
