Κώστας Σαμαράς
Ύστερα από τις αυξανόμενες καταγγελίες για κακοποίηση γαϊδουριών και μουλαριών σε νησιά, το υπουργείο Ανάπτυξης και Τροφίμων προχώρησε στην έκδοση σχετικής εγκυκλίου.
Στην εγκύκλιο αναφέρονται συνοπτικά τα πλαίσια ευζωίας κατά τη διαβίωση και την εργασία των ιπποειδών, όπως αυτά καθορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας των Ζώων.
Επιπλέον, καθορίζονται οι υποχρεώσεις των ιδιοκτητών απέναντι στα εν λόγω ζώα, καθώς και οι κυρώσεις που προβλέπονται σε περίπτωση που οι προϋποθέσεις αυτές δεν πληρούνται.
Το υπουργείο ζητά από τις αρμόδιες αρχές να επιστήσουν την προσοχή τους σε σχετικές καταγγελίες και να εντατικοποιήσουν τους ελέγχους, ώστε να εξασφαλιστούν οι ορθές συνθήκες εργασίας των ιπποειδών και να αποφευχθούν τυχόν φαινόμενα κακοποίησής τους.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η βασικότερη αφορμή για την έκδοση της εγκυκλίου ήταν οι δεκάδες καταγγελίες για κακοποίηση γαϊδουριών στη Σαντορίνη από τους ιδιοκτήτες τους.
Ακολουθεί η εγκύκλιος:
ΘΕΜΑ: «Προστασία των ιπποειδών εργασίας »
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και ιδιαίτερα η Γενική ∆ιεύθυνση Κτηνιατρικής γίνονται αποδέκτες πολλών καταγγελιών και δημοσιευμάτων αναφορικά με τις συνθήκες διαβίωσης και ευζωίας οικόσιτων ιπποειδών εργασίας (ίππων, όνων και ημιόνων ελαφριάς έλξης και φόρτου για την εξυπηρέτηση των αναγκών των μικροκαλλιεργητών και των μικρομεταφορών) σε νησιωτικές περιοχές της Χώρας κατά τη θερινή περίοδο. Στο πλαίσιο της εφαρμογής της νομοθεσίας για την προστασία των ζώων εργασίας σας υπενθυμίζουμε τα εξής:
ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Α) Ο Νόµος 1197/81 (Α΄240) «Περί προστασίας των ζώων» περιλαµβάνει γενικές διατάξεις που αφορούν την προστασία των ζώων εργασίας και ιδιαίτερα τα άρθρα 1 ως και 3. Επιπλέον σύµφωνα µε το άρθρο 5 αρµόδιες αρχές για τον έλεγχο της εφαρµογής των διατάξεων του Νόµου αποτελούν τα Τµήµατα Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων της Χώρας και οι αρµόδιες υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνοµίας. Σε περίπτωση βεβαίωσης παράβασης εφαρµόζονται οι διατάξεις του άρθρου 8 του Νόµου όπως αυτό αντικαταστάθηκε µε το άρθρο 47 του Νόµου 4235/2014 (Α’ 32) «∆ιοικητικά µέτρα, διαδικασίες και κυρώσεις στην εφαρµογή της ενωσιακής και εθνικής νοµοθεσίας στους τοµείς των τροφίµων, των ζωοτροφών και της υγείας και προστασίας των ζώων και άλλες διατάξεις αρµοδιότητας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων».
Β) Οι κατευθυντήριες γραµµές για την ευζωία των ιπποειδών εργασίας του Παγκόσµιου Οργανισµού για την Υγεία των Ζώων περιλαµβάνουν κριτήρια και δείκτες ευζωίας, ειδικές προδιαγραφές για την παροχή τροφής, νερού και στέγασης, καλές πρακτικές χειρισµού, συµπεριφοράς και φροντίδας, τους µέγιστους χρόνους εργασίας, καθώς και πρακτικές διαχείρισης κατά το τέλος της εργασιακής ζωής των ζώων.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΗ ∆ΙΑΒΙΩΣΗ ΤΩΝ ΙΠΠΟΕΙ∆ΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1) Οι ιδιοκτήτες ιπποειδών εργασίας θα πρέπει να µεριµνούν για τη διασφάλιση του επιπέδου υγείας τους. Στους χώρους διαβίωσης και στους σταθµούς εργασίας θα πρέπει να υπάρχει δυνατότητα απολύµανσης µε κατάλληλα και ασφαλή υλικά.
2) ∆ε θα πρέπει σε καµία περίπτωση να χρησιµοποιούνται µη ικανά προς εργασία ζώα, ήτοι ζώα ασθενή, τραυµατισµένα, σε κατάσταση προχωρηµένης εγκυµοσύνης ή λοχείας, καθώς και ζώα µε κακή συντήρηση των οπλών. Η επάνοδος στην εργασία θα πρέπει να επιτρέπεται µόνο κατόπιν υποδείξεως κτηνιάτρου.
3) Είναι απαραίτητη η χορήγηση κατάλληλης και επαρκούς για το είδος τους τροφής και φρέσκου πόσιµου νερού καθηµερινά (βλέπε το σηµείο Β του Νοµικού Πλαισίου) σε δοχεία τα οποία δεν είναι δυνατό να επιµολυνθούν και καθαρίζονται τουλάχιστον µια φορά ηµερησίως. Συστήνεται η τροφή να παρέχεται τουλάχιστον 2 φορές την ηµέρα σε ενήλικα ιπποειδή και τρεις φορές την ηµέρα στους απογαλακτισµένους πώλους (ηλικίας άνω των 6 µηνών) εκτός αν υπάρχει εντολή κτηνιάτρου, η οποία ορίζει διαφορετικά.
4) Οι ζωοτροφές πρέπει να αποθηκεύονται σε καθαρούς, µη τοξικούς και στεγανούς περιέκτες, οι οποίοι πρέπει να παρέχουν ικανοποιητική προστασία από τρωκτικά, υγρασία, διάβρωση ή επιµόλυνση από φυσικούς, χηµικούς και βιολογικούς παράγοντες.
5) Τα ζώα συστήνεται να ασκούνται τουλάχιστον µία φορά ηµερησίως για τουλάχιστον 30 λεπτά της ώρας.
6) Θα πρέπει να παρέχεται προστασία από τις δυσµενείς καιρικές συνθήκες µε την παροχή καταλύµατος, το οποίο ενδείκνυται:
α) να εξυπηρετεί τις φυσιολογικές ανάγκες των ζώων και να προστατεύει την υγεία τους
β) να έχει κατάλληλο µέγεθος για το είδος και την ηλικία του ζώου και να επιτρέπει στα ζώα να στέκονται στη φυσική όρθια θέση, να µπορούν να ξαπλώνουν και να περιστρέφονται ελεύθερα. Συστήνεται ελάχιστη επιφάνεια δαπέδου χώρου ανάπαυσης 13,5 m2.
γ) να πληροί τις διατάξεις της κείµενης νοµοθεσίας περί προστασίας του περιβάλλοντος
δ) να κατασκευάζεται σε στέρεο έδαφος χωρίς να κατακλύζεται από νερά των βροχών ή άλλα και να διευκολύνεται η αποµάκρυνση της κόπρου
ε) να είναι κατασκευασµένο από υλικά κατάλληλα για το είδος των ζώων και να είναι δυνατός ο καθαρισµός µε νερό υπό πίεση
στ) η στέγη προτείνεται να είναι κατασκευασµένη από κυµατοειδή φύλλα αλουµινίου ή άλλου σύγχρονου υλικού, το οποίο θα είναι ελαφρύ, άκαυστο, µακρόβιο και µε ικανοποιητική µονωτική ικανότητα
ζ) να είναι περιφραγµένο ώστε να αποτρέπεται η διαφυγή των ζώων, η είσοδος άλλων αδέσποτων ή άγριων ζώων όσο και η πρόσβαση σε µη εξουσιοδοτηµένα άτοµα µε ελάχιστο ύψος περίφραξης 1,8 µέτρα.
η) να αποτρέπει τον τραυµατισµό και τη διαφυγή των ζώων.
7) ∆εν απαιτείται περίφραξη στους σταθµούς εργασίας (κοινόχρηστους χώρους αναµονής των ζώων προς έναρξη της εργασίας τους), απαιτείται όµως η παροχή στέγης µε τις ανωτέρω προδιαγραφές, η συνεχής παροχή φρέσκου πόσιµου νερού και η τήρηση της ελάχιστης επιφάνειας δαπέδου του κοινόχρηστου χώρου ανά ζώο.
8) Είναι απαραίτητη η διασφάλιση της ελευθερίας κινήσεων, ώστε τα ιπποειδή να εκδηλώνουν τη φυσιολογική τους συµπεριφορά.
9) Η εργασία των ιπποειδών θα πρέπει να είναι περιορισµένη χρονικά σύµφωνα µε το σηµείο Β του Νοµικού Πλαισίου.
10) Τα ιπποειδή εργασίας δε θα πρέπει να φορτώνονται µε φορτίο βάρους υπερβολικού για το µέγεθος, την ηλικία ή τη φυσική κατάστασή τους. Το φορτίο δε δύναται να υπερβαίνει το βάρος των 100 κιλών ή το 1/5 του σωµατικού τους βάρους.
Βάσει των παραπάνω δεδοµένων, οι αρµόδιες αρχές παρακαλούνται για την εντατικοποίηση των σχετικών επιθεωρήσεων και την εφαρµογή των διατάξεων του Νόµου 1197/81 (Α’ 240). Τέλος, επισηµαίνεται ότι σε περίπτωση κακοποίησης ζώων εργασίας ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 16 του Νόµου 4039/2012 (Α’ 15), όπως ισχύει µε την υποχρέωση επιβολής των προβλεπόµενων κυρώσεων».
Οι ποινές και τα πρόστιμα
Όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, σε περίπτωση κακοποίησης ζώων εργασίας ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 16 του Νόμου 4039/2012 (Α’ 15).
Πιο συγκεκριμένα με βάση το άρθρο 16, απαγορεύεται ο βασανισμός, η κακοποίηση, η κακή και βάναυση μεταχείριση οποιουδήποτε είδους ζώου, καθώς και οποιαδήποτε πράξη βίας κατ’ αυτού, όπως ιδίως η δηλητηρίαση, το κρέμασμα, ο πνιγμός, το κάψιμο, η σύνθλιψη και ο ακρωτηριασμός. Η στείρωση του ζώου καθώς και κάθε άλλη κτηνιατρική πράξη με θεραπευτικό σκοπό, δεν θεωρείται ακρωτηριασμός.
Επίσης απαγορεύεται, εξαιρουμένων των περιπτώσεων κινηματογραφικών ταινιών και γενικότερα οπτικοακουστικού υλικού εκπαιδευτικού προσανατολισμού, η πώληση, εμπορία και παρουσίαση – διακίνηση μέσω διαδικτύου οποιουδήποτε οπτικοακουστικού υλικού, όπως βίντεο ή άλλου είδους κινηματογραφικού ή φωτογραφικού υλικού στα οποία απεικονίζεται οποιαδήποτε πράξη βίας εναντίον ζώου, καθώς και σεξουαλική συνεύρεση μεταξύ ζώων ή μεταξύ ζώου και ανθρώπου με σκοπό το κέρδος ή τη σεξουαλική ικανοποίηση ατόμων που παρακολουθούν ή συμμετέχουν σε αυτά. Στην ανωτέρω απαγόρευση συμπεριλαμβάνεται και η περίπτωση της μονομαχίας μεταξύ ζώων.
Οι παραβάτες των παραπάνω διατάξεων τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή από 5.000 έως 15.000 ευρώ. Σε περίπτωση υποτροπής οι χρηματικές ποινές διπλασιάζονται.
Επίσης προβλέπεται ότι με εντολή του αρμόδιου εισαγγελέα αφαιρείται προσωρινά ή οριστικά το ζώο από την κατοχή του παραβάτη των διατάξεων του άρθρου 16 και το ζώο παραδίνεται στο καταφύγιο αδέσποτων ζώων του αρμόδιου Δήμου ή σε ενδιαφερόμενη φιλοζωική εταιρεία ή σωματείο.
Αν η μεταχείριση του ζώου είναι ιδιαίτερα σκληρή και βάναυση και προκάλεσε ιδιαίτερο πόνο ή φόβο στο ζώο, η αφαίρεση είναι οριστική. Ο εισαγγελέας μπορεί επίσης με διάταξή του να απαγορεύσει την απόκτηση άλλου ζώου από τον παραβάτη.
