Κώστας Σαμαράς
Ποια ποσότητα είναι θανατηφόρα – Τι να κάνετε αν κατά λάθος καταναλώσετε υπερβολική ποσότητα αλατιού.
Το αλάτι είναι μια καλή πηγή νατρίου, ένα απαραίτητο μέταλλο για τον οργανισμό. Ωστόσο, εάν ένα άτομο καταναλώνει πολύ αλάτι, μπορεί να διατρέχει τον κίνδυνο ορισμένων παθήσεων υγείας, συμπεριλαμβανομένης της καρδιακής ανεπάρκειας και του εγκεφαλικού, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις, ένα άτομο μπορεί να βιώσει μια θανατηφόρα υπερβολική δόση αλατιού. Περίπου το ένα τρίτο των ανθρώπων είναι ευαίσθητα στο νάτριο. Αυτό σημαίνει ότι η κατανάλωση τροφών με πολύ αλάτι μπορεί να αυξήσει την ποσότητα αίματος στις αρτηρίες, αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση και αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού.
Η ποσότητα αλατιού που χρειάζεται ένα άτομο στη διατροφή του ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία και τα επίπεδα υγείας. Πολλές οδηγίες δεν μετρούν το αλάτι και αντίθετα προτείνουν μια τιμή για το νάτριο. Το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών (USDA) παραθέτει το συνιστώμενο μέγιστο όριο νατρίου ανά ημέρα με βάση την ηλικία:
Ηλικία Ποσότητα νατρίου ανά ημέρα σε γραμμάρια (g)
- 1 έως 3 1,5 γρ
- 4 έως 8 1,9 γρ
- 9 έως 13 2,2 γρ
- 14+ 2,3 γρ
Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) συνιστά επίσης ότι ένας ενήλικας δεν πρέπει καταναλώνει περισσότερο από 2,3 g νατρίου την ημέρα, που ισοδυναμεί με 5,75 g αλάτι. Προσθέτουν ότι, ιδανικά, κανείς δεν πρέπει να καταναλώνει περισσότερο από 1,5 g νατρίου ή 3,75 g αλάτι, την ημέρα και ότι ένα άτομο χρειάζεται μόνο περίπου 0,5 g νατρίου την ημέρα για να λειτουργεί καλά το σώμα. Επίσης ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπογραμμίζει τον κίνδυνο της υπερβολικής πρόσληψης αλατιού και προτείνει ότι ένας ενήλικας πρέπει να καταναλώνει λιγότερο από 2 g νατρίου την ημέρα, δηλαδή περίπου 5 g αλάτι.
Το σώμα απαιτεί τα θρεπτικά συστατικά που περιέχει το αλάτι, όπως το νάτριο, καθώς διαθέτει πολλές χρήσεις στο ανθρώπινο σώμα, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της λειτουργίας των νεύρων και των μυών, της ρύθμισης της περιεκτικότητας σε νερό και υγρά καθώς και της ρύθμισης των επιπέδων ηλεκτρολυτών στο σώμα.
Ωστόσο όσο απαραίτητο μπορεί να είναι, άλλου τόσους κινδύνους μπορεί να εγκυμονεί εάν καταναλωθεί σε μεγάλη ποσότητα. Αν και σπάνιο, ένα άτομο μπορεί να καταναλώσει μια θανατηφόρα ποσότητα αλατιού, η οποία να τον οδηγήσει σε κώμα ή και σε ανακοπή. Για να συμβεί αυτό, κάποιος θα πρέπει να καταναλώνει περίπου 0,5–1 g αλάτι ανά κιλό (kg) σωματικού βάρους. Για παράδειγμα, εάν ενα άτομο που ζυγίζει 70 κιλά, καταναλώσει 35-70 γραμμάρια αλατιού, μπορεί να αποβεί μοιραία. Η δηλητηρίαση από αλάτι συνήθως οδηγεί σε αίσθημα σύγχυσης και νευρικότητας. Πιο σοβαροί βαθμοί δηλητηρίασης μπορεί να προκαλέσουν επιληπτικές κρίσεις και κώμα. Μπορεί να προκληθεί θάνατος εάν δεν υπάρξει ιατρική παρέμβαση. Αυτά τα συμπτώματα είναι γενικά συνέπεια της υπερνατριαιμίας – ενός ασυνήθιστα υψηλού επιπέδου νατρίου στο αίμα.
Σε ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο Nutrients καταγράφηκαν 37 θάνατοι (19 σε ενήλικες και 16 σε παιδιά). Η θανατηφόρα δόση υπολογίστηκε ότι ήταν μικρότερη από 10 g νατρίου (<5 κουταλάκια του γλυκού αλάτι) σε δύο παιδιά και μικρότερη από 25 g νατρίου σε τέσσερις ενήλικες (<4 κουταλιές της σούπας αλάτι). Οι λόγοι κατανάλωσης θανατηφόρας δόσης αλατιού ποικίλουν: είτε το αλάτι χορηγήθηκε ως εμετικό, είτε ως μέρος τελετουργίας εξορκισμού, είτε μετά από μπέρδεμα του αλατιού με τη ζάχαρη. Σε οκτώ από τους θανάτους που αναφέρονται στη βιβλιογραφία και αφορούν παιδιά έως 5 ετών, το αλάτι μπερδεύτηκε με ζάχαρη.
Κάποια χρόνια πριν, ένα μωρό τριών μηνών πέθανε από δηλητηρίαση αλατιού αφού οι νεαροί γονείς του το τάισαν με τροφή για ενήλικες επειδή δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά τα ακριβά παιδικά γεύματα, σύμφωνα με έρευνα του TheGuardian. Τα επίπεδα αλατιού ήταν 18 φορές πάνω από τη συνιστώμενη ποσότητα για ένα βρέφος της ηλικίας του. Η διατροφή του περιείχε επίπεδα αλατιού που ήταν τόσο επιβλαβή για τα μωρά που πέθανε από εγκεφαλική και ηπατική βλάβη ενώ βρισκόταν σε κώμα. Το μωρό εισήχθη στο νοσοκομείο μετά από κρίση και πέθανε μετά από πέντε ημέρες στην εντατική.
Ο Dick Variend, ένας σύμβουλος παθολόγος, είπε: «Το μωρό κατανάλωνε εννέα γραμμάρια αλάτι κατά τη διάρκεια ενός 24ώρου ή λίγο περισσότερο ως αποτέλεσμα του φαγητού που είχε προετοιμαστεί για ενήλικες. Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι ο θάνατος οφειλόταν σε υψηλά επίπεδα αλατιού στο αίμα του. Δεν το έχω ξαναδεί αυτό. Δεν υπήρχε καμία απόδειξη ότι ο θάνατος οφειλόταν σε κάποια φυσική ασθένεια.”
Το 2013, ένας νεαρός άνδρας έπεσε σε κώμα και παραλίγο να πεθάνει από περίσσεια αλατιού στο σώμα του, αφού ήπιε ένα λίτρο σάλτσας σόγιας, σύμφωνα με το NBC. Πρόκειται για το πρώτο άτομο που κατανάλωσε σκόπιμα υπερβολική δόση αλατιού και επέζησε χωρίς διαρκή νευρολογικά προβλήματα, σύμφωνα με τους γιατρούς στη Βιρτζίνια που ανέφεραν την περίπτωσή του.
Οι ειδικοί προτείνουν πως, εάν ένα άτομο έχει καταναλώσει πολύ αλάτι, θα πρέπει να πιει αρκετό νερό ώστε να βοηθήσει στην αραίωση των επιπέδων αλατιού στο σώμα και στην αναπροσαρμογή της αναλογίας νατρίου προς νερό του σώματος. Επίσης καθώς το κάλιο μπορεί να βοηθήσει στην εξουδετέρωση των επιδράσεων νατρίου στο σώμα, ένα άτομο που έχει καταναλώσει μεγάλη ποσότητα αλατιού μπορεί να βρει το κάλιο που χρειάζεται στις πατάτες, στα χόρτα, στις μπανάνες, στα λευκά φασόλια, στο άπαχο γιαούρτι κ.α
