Κώστας Σαμαράς
«Νιώθω πως σύντομα θα συμβεί κάτι μεγάλο…»
Τα πάντα τού φώναζαν να μείνει μακριά: η καυτή λάβα που ερχόταν κατά πάνω του, η τεράστια κατολίσθηση, το, αέναο θαρρείς, ταρακούνημα της ίδιας της γης, η στοιχειώδης λογική πως κάπου εκεί τον περιμένει το τέλος του.
Ωστόσο, εκείνος ήταν αποφασισμένος- θα έμενε στη θέση του και θα έβγαζε την τέλεια φωτογραφία ενός σπάνιου φαινομένου, προκειμένου να την απολαύσει- έμπλεος δέους- ο υπόλοιπος κόσμος.
Η τέχνη, λένε, απαιτεί θυσίες.
Και ο Ρόμπερτ Λάντσμπεργκ φρόντισε να το αποδείξει εμπράκτως…
Η Αγία Ελένη «βρυχάται»
Η μεγαλύτερη κατολίσθηση στα χρονικά της ανθρωπότητας έστειλε τα πρώτα, άκρως ανησυχητικά, σημάδια. Η πυροκλαστική ροή- «απόρροια» του βρυχηθμού του όρους- ακολούθησε και ισοπέδωσε όσα δέντρα, κτήρια και αυτοκίνητα βρήκε στο διάβα της. Το λαχάρ (οι λασπορροές ή ροές ηφαιστειακών αναβλημάτων, δηλαδή, που έχουν αναμειχθεί με κάποιο υγρό- συνήθως το νερό) που δημιουργήθηκε ολοκλήρωσε τη μακάβρια δουλειά, χωρίς ν’ αφήσει τίποτα όρθιο.
Ήταν 18 Μαΐου του 1980 όταν το όρος της Αγίας Ελένης (στη κομητεία Σκαμάνια της Ουάσινγκτον) εξερράγη και αποτελεί ακόμα και σήμερα την πιο φονική και οικονομικά καταστρεπτική έκρηξη ηφαιστείου στα χρονικά των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τους τότε υπολογισμούς, περισσότερα από 3 εκατομμύρια κυβικά μέτρα «μεταφέρθηκαν», παρά τη… θέλησή τους, 27 ολόκληρα χιλιόμετρα νοτιότερα, φτάνοντας μέχρι τον ποταμό Κολούμπια. Οι αλλεπάλληλες εκρήξεις διήρκεσαν 9 ολόκληρες ώρες, με την σκόνη που ακολούθησε να ταξιδεύει μέχρι και το Αϊντάχο.
Η καινοφανής «οργή» της Αγίας Ελένης είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν 57 άνθρωποι συνολικά, με το ύψος του βουνού να μειώνεται κατά 400 ολόκληρα μέτρα και, φυσικά, να καταστρέφονται μυριάδες σπίτια και αυτοκινητόδρομοι.
Κανείς δε θα ήθελε να βρίσκεται εκεί όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, σωστά;
Λάθος.
«Αν οι φωτογραφίες σου δεν είναι αρκετά καλές, δεν είσαι αρκετά κοντά»
«Νιώθω ότι βρίσκομαι στα πρόθυρα πριν συμβεί κάτι σημαντικό», έγραφε στις σημειώσεις του- και, εκ του μοιραίου αποτελέσματος, δικαιώθηκε: ο φωτογράφος Ρόμπερτ Λάντσμπεργκ με το που σημειώθηκαν οι πρώτοι σεισμοί στην Σκαμάνια πήρε το αεροπλάνο από το Σιάτλ και στις 17 Μαΐου (μία ημέρα, δηλαδή, πριν το μεγάλο μπαμ) κατασκήνωσε στο Πόρτλαντ.
Οι αρχές ήταν ξεκάθαρες: έρχεται το τέλος. Ωστόσο, ο Λάντσμπεργκ αγνόησε τις επίμονες προειδοποιήσεις τους και το επόμενο πρωινό βρέθηκε μόλις 4 μίλια από το σημείο μηδέν- το ίδιο το βουνό, που ξερνούσε ηφαιστειώδη θάνατο.
Κάθε εχέφρων άνθρωπος θα το έβαζε στα πόδια. Μόνο που…
Μόνο που ο Ρόμπερτ ήταν φωτογράφος.
Και αν οι φωτογραφίες σου δεν είναι αρκετά καλές, σημαίνει πως δεν είσαι αρκετά κοντά.
«Η ζωή, ο θάνατος κι αναμεσίς η Τέχνη»
2.9 ολόκληρα κυβικά χιλιόμετρα λάβας, η οποία κινείτο μ’ εξωπραγματική- για το μέγεθος και την ποσότητά της- ταχύτητα, κατακαίοντας τα πάντα στο πέρασμά της. Ο Λάντσμπεργκ άρχισε να φωτογραφίζει μετά μανίας το τεράστιο σύννεφο καπνού που είχε καλύψει την περιοχή. Άλλωστε, βρισκόταν πολύ κοντά. Πάρα πολύ κοντά.
Σύντομα κατάλαβε πως δεν είχε καμία πιθανότητα να διαφύγει και ότι ο Μαυροντυμένος Άντρας, φορώντας το πύρινο προσωπείο του, ερχόταν γι’ αυτόν.
Αντί να πανικοβληθεί, όμως, απαθανάτισε ξανά και ξανά το, ομολογουμένως εντυπωσιακό, γεγονός. Έπειτα, έβαλε τη μηχανή στο σακίδιό του και έριξε το σώμα του από πάνω προκειμένου να το προστατεύσει.
Η ηρωική του πράξη έγινε γνωστή τέσσερις ολόκληρες μέρες αργότερα, όταν ανακαλύφθηκε το πτώμα του. Ο Λάντσμπεργκ είχε πεθάνει τελικά λόγω των δηλητηριωδών αερίων, όμως το φιλμ του παρέμεινε άθικτο και όταν το εμφάνισαν, οι γεωλόγοι αντίκρισαν εντυπωσιασμένοι τις πρώτες στιγμές της τρομακτικότερης έκρηξης στην ιστορία των ΗΠΑ.
Οι λήψεις του (τις οποίες μπορείτε να δείτε στη media gallery που ακολουθεί) κυκλοφόρησαν στο περιοδικό National Geographic, υπό τον τίτλο «Οι τελευταίες γενναίες φωτογραφίες του Ρόμπερτ Λάντσμπεργκ».
Σκεφτείτε το: Η λάβα να έρχεται κατά πάνω σου, η γη να δονείται ατελεύτητα, το οριστικό πέσιμο της αυλαίας να πλησιάζει κι εσύ να βγάζεις συνειδητά την γλώσσα στο θάνατο, πατώντας ξανά και ξανά το κουμπί που θα σε οδηγήσει στην αθανασία.
