Κώστας Σαμαράς
Είκοσι χρόνια μετά, ο έμπορος κοσμημάτων Daniel David Tibi δεν μπορεί να ξεχάσει τη βρωμιά, τα πτώματα, τους καυγάδες και τα βασανιστήρια. Έχει βγει από τη φυλακή αλλά δεν έχει ξεχάσει το μαρτύριο. Τον Σεπτέμβρη του 1995 τον έστειλαν σε μια από τις πιο θανάσιμες φυλακές του Εκουαδόρ, τη Litoral Penitentiary στην Guayaquil. Κατηγορήθηκε για εμπόριο ναρκωτικών και τον έκλεισαν στη φυλακή για σχεδόν τρία χρόνια, χωρίς δίκη, χωρίς δικηγόρο, προτού καταπέσουν οι κατηγορίες. Ο Γάλλος λέει ότι είχε δύο στόχους: Να μείνει ζωντανός και να αποδείξει την αθωότητά του εν μέσω διαφθοράς και βίας.
Ο Tibi, με το ρυτιδιασμένο πρόσωπο, έχει το βλέμμα ανθρώπου που πέρασε μια κόλαση – που εδώ και έναν χρόνο περιλαμβάνει και τη μάχη του ενάντια στον καρκίνο. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του στη Γαλλία, με τίτλο Dans L’enfer d’une Prison Équatorienne [Στην Κόλαση μιας Δυλακής του Εκουαδόρ], τον ρώτησα πώς κατάφερε και βγήκε ζωντανός.
VICE: Πώς επιβιώνεις σε ένα μέρος όπου οι δωροδοκίες είναι η νόρμα;
Daniel David Tibi: Νομίζω πως αυτό που μου έσωσε τη ζωή ήταν το βαθύ μίσος μου για την αδικία. Αυτό ήταν το κίνητρό μου. Επίσης, ήξερα ότι θα γίνω πατέρας. Υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι θα έβγαινα για να εκπληρώσω αυτόν τον ρόλο. Αυτό με βοήθησε να μη χάσω το μυαλό μου. Αλλά για να παραμείνεις ζωντανός, πρέπει να αλλάξεις τελείως συμπεριφορά – τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα. Συναντάς ανθρώπους που δεν εκτιμούν καθόλου τη ζωή, έτσι φέρεσαι αναλόγως. Όταν κάποιος σε προκαλεί, πρέπει να παλέψεις, κυριολεκτικά. Ιδίως αν είσαι ξένος. Το προσδόκιμο ζωής των κρατουμένων από το Εκουαδόρ δεν είναι πολύ μεγάλο – των ξένων ακόμη μικρότερο.
Ήθελες ποτέ να τα παρατήσεις; Να πεθάνεις;
Πολλές φορές έχασα τη θέλησή μου να παλέψω, επειδή σωματικά ήμουν τόσο αδύναμος. Είχα χάσει πολύ βάρος. Πολλές φορές νόμιζα ότι δεν είχα άλλες δυνάμεις. Κάθε μέρα που ξημέρωνε δεν υπήρχε εγγύηση ότι μπορούσα να είμαι σίγουρος για την ασφάλειά μου. Μου έσπασαν τα μούτρα, με έκαψαν με καυτό σίδερο. Αλλά το χειρότερο ήταν όταν η φίλη μου έφυγε από το Εκουαδόρ με τα παιδιά και γύρισε στη Γαλλία. Τότε ένιωσα πραγματικά μόνος στον κόσμο.
Ο DANIEL DAVID TIBI ΚΑΝΕΙ ΕΝΕΣΗ ΜΟΡΦΙΝΗΣ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ
Πώς ήταν οι μέρες στη φυλακή;
Προσπάθησα να απασχολούμαι. Έκανα ξυλουργική, ζωγράφιζα, μαστόρευα, έφτιαξα μια κιθάρα. Μετά άρχισα να μελετώ τον ποινικό κώδικα του Εκουαδόρ, τους νόμους για τα ναρκωτικά. Έτσι θα προχωρούσα την υπόθεσή μου και θα έκανα έφεση στα ανώτατα δικαστήρια. Όταν πήγα να αντιμετωπίσω τον δικαστή που με έβαλε φυλακή, άρχισα σιγά-σιγά να κερδίζω τον σεβασμό άλλων φυλακισμένων – και μια κάποια ασφάλεια. Προσπάθησα να τους εξηγήσω ότι φυσικά ήθελα να βγω, αλλά και να αγωνιστώ ενάντια στις συνθήκες που ζούσαμε. Ζούσαμε τον ίδιο εφιάλτη. Άρχισα να παίρνω βοήθεια από τις οικογένειες των άλλων κρατουμένων, αλλά και από τους ίδιους τους κρατούμενους.
Πίεζες τον δικαστή μέσα από το κελί σου;
Οι δημοσιογράφοι του Εκουαδόρ σύντομα κατάλαβαν ότι ο αγώνας μου είχε ενδιαφέρον και άρχισαν να τον καλύπτουν. Κυνήγησα τον δικαστή για τις ασυνέπειες και τα ψέματά του – και ήταν πολλά. Τον εγκάλεσα, δεν είχε τίποτα εναντίον μου. Τότε ένας Γάλλος δημοσιογράφος από τη Le Monde, o Alain Abellard, ο πρώτος στη Γαλλία που έγραψε για μένα, καταδίκασε την αμέλεια του δικαστικού συστήματος του Εκουαδόρ που μπορούσε να κρατήσει έναν Γάλλο πολίτη χωρίς κατηγορίες, χωρίς αποδείξεις. Έπειτα ανέλαβαν οι Γάλλοι διπλωμάτες μας, κόβοντας κατά βάση τις διπλωματικές σχέσεις με το Εκουαδόρ μέχρι να αφεθώ ελεύθερος.
O DANIEL DAVID TIBI ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΤΟΥ, ΣΤΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΦΥΛΑΚΗΣ.
Θυμάσαι τη μέρα που αφέθηκες ελεύθερος;
Ήταν μεγάλη στιγμή. Μια μέρα ο πρόξενος της Γαλλίας ήρθε και μου είπε να μαζέψω τα πράγματά μου. Είπε ότι φεύγαμε αμέσως. Δεν τον πολυπίστεψα κι επίσης φοβόμουν να φύγω. Είχα συνηθίσει το γενικό κλίμα. Σκεφτόμουν, «αν βγω τι θα κάνω;». Η οικογένειά μου είχε φύγει. Θα έπρεπε να ξαναμάθω πώς να ζω σύμφωνα με κώδικες που είχε ξεχάσει τελείως.
Πώς άφησες πίσω σου τις συμπεριφορές που έμαθες στη φυλακή;
Πρέπει να ξαναφτιάξεις τον εαυτό σου. Σωματικά καταρχάς. Με είχαν χτυπήσει στο πρόσωπο με μπαστούνι του μπέιζμπολ. Το μισό μου πρόσωπο ήταν διαλυμένο. Το ένα μου μάτι βυθισμένο, τα δόντια μου σπασμένα, κάποιος με είχε σημαδέψει με σίδερο, είχα τρύπες στα κοιλιακά τοιχώματα, νευρολογικά προβλήματα που πήραν χρόνο να περάσουν. Και μετά πρέπει να δώσεις ξανά νόημα στη ζωή σου. Ξανάρχισα το εμπόριο κοσμημάτων.
ΤΑ ΣΜΑΡΑΓΔΙΑ ΤΟΥ TIBI, ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΣΕ ΠΟΤΕ ΝΑ ΑΝΑΚΤΗΣΕΙ.
Επίσης, πήγες την κυβέρνηση του Εκουαδόρ, στο Διαμερικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων –που πήρε το μέρος σου– πριν κάνεις αγωγή ενάντια στο Εκουαδόρ.
Αυτός ο δρόμος μου επέτρεψε να βγω από τη φυλακή σαν κύριος, αν και δεν ήταν εύκολο. Πέρσι το καλοκαίρι επέστρεψα στο Εκουαδόρ για να ξεκινήσουν οι διαδικασίες και ήταν μια βίαιη επιστροφή σε εκείνο το περιβάλλον. Ξανάζησα εκείνες τις μέρες, είδα ανθρώπους που ήταν κομμάτι του τρόμου… είναι πολύ έντονη εμπειρία. Επίσης έκανα εχθρούς κατά τη διάρκεια των αρχικών νομικών διαδικασιών. Αυτό σημαίνει ότι για να επιστρέψω στη χώρα ήμουν σε πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων.
Ήθελες πραγματικά να βελτιώσεις το νομικό σύστημα.
Όταν βγήκα, υποσχέθηκα στους συγκρατούμενούς μου ότι θα τους βοηθούσα όσο πιο γρήγορα μπορούσα. Δεν μισώ το Εκουαδόρ. Απλώς θέλω να αγωνιστώ για να υπερασπιστώ τα ανθρώπινα δικαιώματα.
