Κώστας Σαμαράς
Η Τζαμάικα της Ελλάδας! Το ελληνικό χωριό όπου όλα τα μαγαζιά ανοίγουν στις 11 το βράδυ και κλείνουν το πρωί!
Η ζωή στην Ικαρία κινείται σε ρυθμούς απόλυτης βραδύτητας! Το πιο γραφικό ίσως ορεινό χωριό, ο Χριστός Ραχών, ζει τη… νύχτα, αφού είναι μάλλον απίθανο να συναντήσετε άνθρωπο πριν από το μεσημέρι, συνήθεια που έχει τις ρίζες της στην εποχή των πειρατών.
Όλη την ημέρα τα πάντα είναι κλειστά και κανείς δεν κυκλοφορεί στους δρόμους. Κατά τις 7 το απόγευμα η ζωή αρχίζει νωχελικά, ενώ γύρω στις 10-11 το βράδυ, θα δείτε όλα τα μαγαζιά ανοιχτά, από τα ψιλικατζίδικα έως τα μίνι μάρκετ!
Από μακριά ο Χριστός, το κεφαλοχώρι των Ραχών Ικαρίας, που βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 400, περικυκλωμένο από καταπράσινο δάσος, δεν έχει μεγάλη διαφορά από τα περισσότερα χωριά των ελληνικών νησιών.
Από κοντά όμως, μόλις μπει κανείς στον Χριστό, όλα αλλάζουν. Εδώ ο χρόνος κυλάει διαφορετικά ή δεν κυλάει καθόλου. Το ρολόι δεν έχει θέση στα χέρια και τα σπίτια των κατοίκων.
Και βέβαια ούτε λόγος για άγχος, αγωνία να τα προλάβουν όλα, να τρέξουν πίσω από τον χρόνο. Αυτά είναι μάλλον άγνωστες έννοιες για τους συνολικά 2.200 κατοίκους των Ραχών. Οι Ράχες Ικαρίας είναι η «αργή πόλη» της Ελλάδας.
Περισσότερο από 30 χρόνια εφαρμόζεται αυτό το ωράριο στις Ράχες. Από τότε που οι κάτοικοι της περιοχής δεν είχαν αυτοκίνητα και έπρεπε να μετακινούνται με τα ζώα. «Τότε ξεκινούσαν από το χωριό τους και μέχρι να φθάσουν στον Χριστό να κάνουν τις δουλειές τους βράδιαζε. Τα μαγαζιά έπρεπε να είναι ανοικτά για να εξυπηρετηθούν».
Στην πραγματικότητα, το χωριό δεν αποκτά ζωή μόνο το βράδυ. Οι περισσότεροι από τους κατοίκους ξυπνούν πολύ νωρίς το πρωί. Πηγαίνουν στους κήπους ή τις καλλιέργειές τους, φροντίζουν τα ζώα τους, περιποιούνται τα μελίσσια τους.
Γιατί όλοι έχουν έστω και μια μικρή έκταση που καλλιεργούν, έναν κήπο για να παράγουν τα δικά τους προϊόντα και μερικά ζώα που τους εξασφαλίζουν το γάλα και το κρέας για το σπίτι τους, και κάμποσες κυψέλες για το μέλι της χρονιάς. Ακόμα και εκείνοι που δεν έχουν αγροτικές ασχολίες, δουλεύουν το πρωί σε διάφορες άλλες δουλειές.
Οι μόνες ώρες που τους μένουν για να βρεθούν μαζί ή να κάνουν τα ψώνια τους είναι το βράδυ. Από τις 9.00 και μετά ξεκινά η κυκλοφορία στην πλατεία
Λίγες ώρες νωρίτερα, στις 7.30 το απόγευμα, η ίδια πλατεία ήταν έρημη και το χωριό έμοιαζε να μην κατοικείται. Όλα τα μαγαζιά ήταν κλειστά. Όχι βέβαια κλειδωμένα και με τους εξωτερικούς πάγκους γεμάτους εμπορεύματα.
Ο φούρναρης ψήνει το ψωμί και… φεύγει!
Πριν από τις 10 το πρωί μόνο τα σχολεία και το ταχυδρομείο είναι ανοικτά. Αυτά και ο φούρνος του Κόλια, λίγο μετά την είσοδο του Χριστού. Ο Νικόλας (τον φωνάζουν Κόλια, καθένας στο χωριό, εξάλλου, έχει το προσωπικό του παρατσούκλι) έχει τον παραδοσιακό φούρνο με ξύλα εδώ και 20 χρόνια.
Ξυπνάει πολύ νωρίς κάθε πρωί για να ζυμώσει το ψωμί. Είναι το μόνο που οι Ραχιώτες αγοράζουν νωρίς. Γύρω στις 11 θα είναι έτοιμο. Ο Κόλιας τακτοποιεί το ψωμί στον πάγκο και φεύγει.
Είναι η ώρα που θα πάει για ψάρεμα στον Εύδηλο, ένα παραθαλάσσιο χωριό λίγο πριν από τον Χριστό. Όμως αυτό δεν τον εμποδίζει σε τίποτα να πουλήσει το ψωμί που έχει ζυμώσει. Καθένας μπαίνει από την ανοικτή είσοδο του φούρνου, παίρνει όση ποσότητα χρειάζεται και αφήνει τα χρήματα στο συρτάρι.
«Ο φούρνος έχει δύο πόρτες. Είναι και οι δύο ανοικτές μέχρι αργά το απόγευμα και για τους ντόπιους και για τους ξένους που έρχονται στο χωριό». Σημασία έχει να εξυπηρετείται ο κόσμος. Δεν θα περιμένει να βρει εμένα εδώ για να αγοράσει το ψωμί του», λέει ο Κόλιας που κλειδώνει τον φούρνο μόνο για να δώσει το «σήμα» στους συγχωριανούς του πως το ψωμί τελείωσε. «Για να μην έρχονται να ψάχνουν άδικα».
Τελικά ίσως στην Ικαρία να έχουν βρει το ελιξίριο της μακροζωίας αφού οι Ικαριώτες ζουν κατά μέσο όρο δέκα χρόνια περισσότερο από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και τους Αμερικάνους.
Κατά τους επιστήμονες, το μυστικό της μακροζωίας στην Ικαρία, μπορεί να είναι ο καθαρός αέρας, ο φιλικός και ανοιχτός τρόπος ζωής, τα φρέσκα λαχανικά ή το φρέσκο γάλα κατσίκας. Ακόμη, το ορεινό έδαφος, καθώς η μετακίνηση από το ένα μέρος στο άλλο σε κρατά σε καλή φυσική κατάσταση.
Μπορεί ακόμη, να οφείλεται στη φυσική ακτινοβολία από τους βράχους από γρανίτη, ενώ βέβαιο είναι πως στη μακροζωία τους συμβάλλουν και οι αργοί ρυθμοί ζωής και ο μεσημεριανός ύπνος, όπως σημειώνεται.
