Κώστας Σαμαράς
Η υπόθεση της Ελένης από το Κωσταλέξι, είχε συγκλονίσει την κοινή γνώμη και η δίκη της έγινε στον τύπο λαϊκό ανάγνωσμα. Την περιέγραφαν ως μια γυναίκα ζωντανή-νεκρή, απομονωμένη στους τέσσερις τοίχους ενός σκοτεινού ισογείου, που ήταν η «φυλακή» της για 29 χρόνια.
Γυμνή, αδυνατισμένη, βουτηγμένη στη βρωμιά τόσων χρόνων και φοβισμένη την φωτογράφισαν οι δημοσιογράφοι και προκάλεσαν σοκ στους αναγνώστες. Τα τρία αδέρφια της κατηγορήθηκαν για τον εγκλεισμό της. « Την Ελενίτσα την αγαπάμε. Κάναμε το καθήκον μας», υποστήριξαν. Τα αδέρφια Καρυώτη δικάστηκαν δυο φορές. Μια από τον τύπο και μια από την κανονική δικαιοσύνη. Ποια ήταν η ετυμηγορία του δικαστηρίου και ποια ήταν η κατάληξη του δράματος στο Κωσταλέξι; Ο εγκλεισμός της Ελένης σε ένα μπουντρούμι για 29 χρόνια Η υπόθεση της Ελένης από το Κωσταλέξι αποκαλύφθηκε στις 6 Νοεμβρίου 1978.
Η ιστορία της όμως ξεκινάει πολλά χρόνια νωρίτερα.
«Ήταν ένα αγρίμι.» Τη δεκαετία του 1950 διαγνώστηκε με μια βαριάς μορφής σχιζοφρένεια. «Έσπαζε τζάμια. Έσχιζε τα ρούχα της. Πετούσε τα φαγητά. Γύριζε σαν άγριο θηρίο. Είχε και παραλήρημα», κατέθεσε στο δικαστήριο ο νευρολόγος ψυχίατρος Δημ. Ντούνιας, που την εξέτασε. Ο ίδιος είχε προτρέψει τον πατέρα του άρρωστου κοριτσιού να την κλείσει σε ίδρυμα ώστε να έχει σωστή περίθαλψη. «Εγώ το παιδί μου δεν το αφήνω στα ψυχιατρεία», ήταν η απάντησή του, καθώς ο πατέρας της δεν ήθελε να την αποχωριστεί. Αυτό που έκανε ήταν το εξής: την έκλεισε στο υπόγειο του σπιτιού τους, το οποίο ήταν σκοτεινό αφού δεν το έβλεπε ο ήλιος. Είχε υγρασία και κανείς δεν το καθάριζε. Μετά το θάνατο του πατέρα τα τρία αδέρφια της Ελένης ακολούθησαν πιστά την «ευχή και κατάρα» που τους έδωσε να φροντίζουν την Ελένη. Την κράτησαν εγκλωβισμένη στο μπουντρούμι του πατρικού σπιτιού τους. Ήταν και μια νοοτροπία της εποχής στις μικρές κοινωνίες να «κρύβουν» τα παιδιά με ψυχικά προβλήματα στο σπίτι.
Τα αδέρφια ως «προστάτες και δεσμώτες»
Τα αδέρφια Καρυώτη, η Μαρία, η Ολυμπιάδα και ο Ευθύμιος, ήταν αγρότες. Είχαν τελειώσει το μόνο το Δημοτικό και δεν παντρεύτηκαν ποτέ με το επιχείρημα ότι «φρόντιζαν» την Ελένη. Μετά την αποκάλυψη συνελήφθησαν, προφυλακίστηκαν και κατηγορήθηκαν για αρπαγή, σκοπούμενη βαριά σωματική κάκωση και έκθεση σε κίνδυνο. Δε κατάφεραν όμως ποτέ να συνειδητοποιήσουν για ποιο λόγο δικάστηκαν. Στη Δίκη παρακολουθούσαν τη διαδικασία με απλανές βλέμμα και σίγουρα χωρίς τύψεις. «Δε ξέρω τίποτε. Εμείς το καθήκον κάναμε. Τη κοιτάζαμε για 30 χρόνια.
Τη καθάριζα κάθε μέρα. Της έδινα φαγητό. Σε τι φταίξαμε;» είπαν στον Δικαστή.
Τα αδέρφια Καρυώτη στο δικαστήριο δε μπορούσαν να καταλάβουν το λόγο που δικάζονται
Η Δίκη- το αποκορύφωμα της υπόθεσης
9 Ιανουαρίου 1980, 14 μήνες μετά την αποκάλυψη της υπόθεσης, το Δικαστήριο ανακοίνωσε την ετυμηγορία. Η δίκη παρουσίασε δύο καινοτομίες. Για πρώτη φορά υπήρχαν ένορκοι και για πρώτη φορά υπήρχε δικαίωμα έφεσης αν η ποινή ήταν πάνω από δυο χρόνια φυλάκισης. Η αίθουσα του δικαστηρίου στην Αθήνα, ήταν γεμάτη. Άλλοι κοίταζαν τους κατηγορούμενους περιφρονητικά, ενώ άλλοι με οίκτο και συμπάθεια. Τα τρία αδέρφια αθωώθηκαν πανηγυρικά και κατά πλειοψηφία (ψήφοι 5 κατά 2).
Οι εφημερίδες της εποχής όμως τους καταδίκασαν. Το λαϊκό δικαστήριο που έστησαν οι εφημερίδες, επηρέασε την κοινή γνώμη κατά «τρόπο απαράδεκτο» σύμφωνα με την υπεράσπιση, που σημείωσε ότι γι αυτό το κατηγορητήριο μετατράπηκε από πλημμέλημα σε κακούργημα. Ούτε ένας μάρτυρας κατηγορίας δε προσήλθε στο δικαστήριο. Όσοι κατέθεσαν υποστήριξαν πως η ασθένεια της Ελένης ήταν σε τέτοιο βαθμό ανίατη που ακόμα και αν δεχόταν την περίθαλψη ενός ιδρύματος, η κατάσταση της δε θα καλυτέρευε. Σοκ προκάλεσε η κατάθεση των δυο ψυχιάτρων Μιχ. Ντούμα και Παντ. Μανωλίδης ότι οι συνθήκες εγκλωβισμού της Ελένης δεν θα είχαν καμία διαφορά με τις συνθήκες ζωής σε ένα ίδρυμα. Το χωριό Κωσταλέξι δικάστηκε και αυτό για τη στάση των κατοίκων του, οι οποίοι κατηγορήθηκαν για την αδράνεια, την ανοχή και τη σιωπή τους. Το Κωσταλέξι έγινε συνώνυμο με τη μιζέρια, την αθλιότητα και την απανθρωπιά. Οι χωριανοί του στιγματίστηκαν και ακόμη και σήμερα δε μπορούν να αποφύγουν την ταμπέλα….
