Κώστας Σαμαράς
Ο Μάρτιος του 1987 έχει μείνει στην Ιστορία για τις χιονοπτώσεις του και τις χαμηλές θερμοκρασίες – ρεκόρ. Ο Ιούλιος του ’87 έμεινε στην Ιστορία για τον καύσωνα. Το 2022 για την ώρα κυνηγάει τα ρεκόρ του Μαρτίου…
Στων καιρών τα γυρίσματα λοιπόν και στου χρόνου τα πισωγυρίσματα. Από το 1987 έχουμε να δούμε στην Ελλάδα, ή πιο συγκεκριμένα στην Αττική γη χιονοθύελλες στα μέσα του Μάρτη, χαμηλές θερμοκρασίες πάνω στη Μεγάλη Σαρακοστή και τους συρμούς από τις κάμπιες των πεύκων να παραδίδονται στην παγωνιά…
«Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε», λέει η Λαϊκή Σοφία και αν νομίζετε ότι πάει ξεμπερδέψαμε με τις νιφάδες τις Κυριακάτικες κι έρχεται πια άνοιξη και καλοκαιριά… γελιέστε. Ψάξτε τις προγνώσεις της επόμενης Πέμπτης και όσοι είπαμε μας έμεινε πετρέλαιο και για του χρόνου, ξανασκεφτείτε το.
Κι αν ζούμε μέρες μαρτιάτικες του ’87, οι πιο παλιοί θυμηθείτε τις μέρες τις ιουλιάτικες του ΄87 και πείτε το χιόνι – χιονάκι!
Αυτό που λέει ο λαός: «βαρύς χειμώνας – βαρύ καλοκαίρι» απορρίπτεται μετ’ επαίνων από τους μετεωρολόγους, όμως το 1987 άπαντες σιώπησαν…
Πλάνο από ταινία του Αγγελόπουλου; Όχι. Μάρτιος στη Μαλακάσα! /copyright Ap Photos
Τα ρεκόρ που δεν καραρρίφθηκαν ακόμα!
Κι ας πιάσουμε την ιστορία του ’87 από τον… Μάρτη: Οι πολικές αέριες μάζες που άρχισαν να εισβάλουν στην βόρεια Ελλάδα στις 3 Μαρτίου 1987 έμειναν πάνω από την περιοχή μας επί ένα δεκαπενθήμερο λόγω της αποκοπής του ψυχρού στροβίλου. Η ελάχιστη θερμοκρασία, όπως αναφέρει το ziakopoulos.blogspot.com, που καταγράφηκε στη συγκεκριμένη στάθμη στο Ελληνικό ήταν -40 βαθμοί. Οι προγνώσεις που έγιναν στην ΕΜΥ στις 26-2-1987 για τον καιρό της 3ης Μαρτίου 1987 δεν επαληθεύτηκαν. Την 1η Μαρτίου – τελευταία Κυριακή της Αποκριάς – η πρόγνωση πολλών ημερών ανέφερε τη μεταβολή του καιρού της Τρίτης, αλλά δεν έκανε ιδιαίτερη μνεία για την ένταση και τη διάρκεια της ψυχρής εισβολής.
Την επομένη, 2 Μαρτίου – Καθαρά Δευτέρα – η πρόγνωση έκανε λόγο για κακοκαιρία, αλλά δεν εκδόθηκε έκτακτο δελτίο. Ο καιρός στην Αττική ήταν ανοιξιάτικος και τίποτα δεν προμήνυε ό,τι θα επακολουθούσε. Την επομένη, 3 Μαρτίου, ο καιρός άρχισε να χαλάει στη ΒΔ Ελλάδα από τις πρώτες πρωινές ώρες. Η εξέλιξη ήταν ραγδαία. Ως το βράδυ οι ψυχρές αέριες μάζες είχαν φθάσει στην κεντρική Ελλάδα και είχε ήδη χιονίσει στη βόρεια χώρα, συμπεριλαμβανομένης της Θεσσαλονίκης. Στη διάρκεια της νύχτας προς την 4η Μαρτίου στη Λήμνο ξέσπασε χιονοθύελλα με τις ριπές των βοριάδων να φθάνουν στο νησί τους 65 κόμβους. Στη διάρκεια της 4ης Μαρτίου τα χιόνια κατέβηκαν πολύ γρήγορα από τη βόρεια προς τη νότια Ελλάδα και ως το απόγευμα είχαν φθάσει στο Ελληνικό. Στις 5 Μαρτίου χιόνισε και στο Νότιο Αιγαίο, για πρώτη φορά Μάρτιο μήνα!
«Απ’ τα μισά του μήνα Μάρτη στον τόπο ετούτο είναι φορές που πάει κάνεις και δίχως χάρτη», έγραφε ο Μάνος Ελευθερίου, αλλά για άλλους Μάρτηδες ήταν οι στίχοι…
Οκτώ φορές χιόνισε μαρτιάτικα…
Στην Αθήνα το δεκαπενθήμερο της κακοκαιρίας χιόνισε 8 φορές (!) με ισχυρότερη χιονόπτωση στις 9 Μαρτίου. Σε πανελλήνια κλίμακα, η κακοκαιρία ήταν εξαιρετικά ακραία λόγω πολύ μεγάλης διάρκειας και έντασης. Στη Θεσσαλία και την Εύβοια το ύψος του χιονιού στα πεδινά έφθασε το ένα μέτρο και έμεινε στο έδαφος επί πολλές ημέρες. Πέρα από αυτό, στις περισσότερες περιοχές της χώρας σημειώθηκαν ρεκόρ χαμηλών θερμοκρασιών του συγκεκριμένου μήνα από τότε που φυλάσσονται αρχεία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΜΥ, ρεκόρ ελάχιστων τιμών θερμοκρασίας Μαρτίου σημειώθηκαν: στο Σουφλί (-16), την Τρίπολη (-16), τη Φλώρινα (-14), την Αλεξανδρούπολη (-14), τα Τρίκαλα Θ. (-12), την Καστοριά (-12), την Αλίαρτο (-10), τα Γιάννενα (-8), τη Λαμία (-7), το Τατόι (-7), τη Λήμνο (-6), την Αγχίαλο (-6), το Άργος (-5), τη Ν. Φιλαδέλφεια (-3,6), το Ελληνικό (-1,6) κ.α.
Ρεκόρ σημειώθηκαν, όπως αναφέρει το ziakopoulos.blogspot.com, ακόμα και στον αριθμό των ημερών με ολικό παγετό: Κοζάνη (9), Φλώρινα (8), Λάρισα, Τρίκαλα, Κύμη (6), Τανάγρα, Τρίπολη (5). Να σημειώσουμε ακόμα ότι στη Ν. Φιλαδέλφεια η μέση μέγιστη θερμοκρασία του Μαρτίου 1987 ήταν 11,6 βαθμοί (καν. τιμή 15,4) και η μέση ελάχιστη θερμοκρασία 3,3 βαθμοί (καν. τιμή 6,7). Στη Θεσσαλονίκη και τη Λάρισα οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες το Μάρτη του 1987 και οι κανονικές τιμές είναι αντίστοιχα 9,7 (καν. τιμή 14,1) και 9,1 (καν. τιμή 14,7) βαθμοί. Να πούμε ότι αυτά τα ρεκόρ παραμένουν ακατάρριπτα ακόμα!
Στην Κρήτη επίσης ο Μάρτιος του 1987 υπήρξε εξαιρετικά ψυχρός . Από την 3η έως και την 12η του μήνα σημειώθηκαν αλλεπάλληλες χιονοπτώσεις. Περιστασιακά και κυρίως την 7η και την 8η του μήνα τα χιόνια έφθασαν και στα βόρεια παράλια του νησιού. Παρατηρήθηκαν παροδικές χιονοστρώσεις και μέσα στις πόλεις του Ηρακλείου, των Χανίων και του Ρεθύμνου.
Χιόνισε μέσα στο Γενάρη, να οι χαρές του Αλωνάρη./ copyright Eurokinissi
Κι ο Μάρτης του ’87 έφυγε – πού θα πάει θα φύγει κι ο δικός μας του ’22, ήρθε η άνοιξη κι ακολούθησε ένα μακρύ καυτό καλοκαίρι που όμοιό του δεν έχει ακόμα καταγραφεί στα αρχεία του Κλέαρχου του Μαρουσάκη.
Ο καύσωνας που σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους!
Από τις 18 και 19 Ιουλίου, η θερμοκρασία άρχισε να καλπάζει στους 38-39°C. Στις 20 Ιουλίου, η θερμοκρασία έφτασε και ξεπέρασε τους 40°C και ως τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου, οι μέγιστες θερμοκρασίες ήταν σταθερά πάνω από 40°C. Οι ελάχιστες θερμοκρασίες κυμαίνονταν από 29°C – 32°C με μέση τιμή τους 31°C.
Η θερμοκρασία για 8 μέρες έφτασε στους 44 βαθμούς! Το τσιμέντο στα κτίρια πύρωνε τους τοίχους και για πρώτη φορά δεν δρόσιζε ούτε το βράδυ.
Η πλήρης άπνοια σε συνδυασμό με την έντονη υγρασία προκάλεσαν ατμόσφαιρα τροπική κι αφόρητη για τους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων. Ακόμα τότε τα κλιματιστικά τα βλέπαμε σε μεγάλες εταιρίες και στις βιτρίνες στη Δραγατσανίου… Οι αναμιστήρες αντί να καλυτερεύουν επιβάρυναν την κατάσταση και η ζέστη είχε αρχίσει να γίνεται φονική κυριολεκτικά!
Τα διαμερίσματα των πολυκατοικιών έγιναν καμίνα, όπου έχασαν τη ζωή τους εκατοντάδες, ηλικιωμένοι. Οι νεκροί σύντομα ξεπέρασαν τους 1.000… Καθώς πολλές οικογένειες είχαν ήδη φύγει για διακοπές, συνέβαινε το εξής απίστευτο: Τα δελτία ειδήσεων καλούσαν ονομαστικά εκατοντάδες οικογένειες που βρίσκονταν στην εξοχή, να επικοινωνήσουν με την Αστυνομία για «σοβαρή οικογενειακή τους υπόθεση». Αφορούσε κάποιον δικό τους, που είχαν αφήσει πίσω και δεν άντεξε. Τα νεκροτομεία ήταν γεμάτα και σε πολλές περιπτώσεις ήταν απαραίτητη και η αρωγή του Στρατού. Εκατοντάδες νεκροί παρέμεναν άταφοι, γιατί δεν υπήρχαν διαθέσιμοι χώροι στα νεκροταφεία…
Επί 7 ημέρες 44 βαθμοί!
«Σε Τρένα οι Νεκροί», έγραφε σε πρωτοσέλιδο και το ΕΘΝΟΣ! Και τότε μάθαμε και τη λέξη «θερμοπληξία»!
Οι εικόνες που περιγράφονταν ήταν για γέλια και για κλάματα, τι πιο σύνηθες για την Ελλάδα: Όπως γράφει στο blog του, ο βετεράνος μετεωρολόγος Δημήτρης Ζιακόπουλος: «Στην οδό Πανεπιστημίου, συμπατριώτες μας πουλούσαν στους ταλαίπωρους διαβάτες νερό σε πλαστικά ποτήρια, σε απίστευτα υψηλές τιμές…»! Ακόμα τότε τα μπουκαλάκια εμφιαλωμένου νερού ήταν μόνο για τους τουρίστες…
Έπειτα από συνεχόμενες 7 ημέρες με 44άρια, η θερμοκρασία άρχισε να πέφτει.
Ο καύσωνας, που είχε ταξιδέψει από την Αφρική μέχρι τον τόπο μας αποχώρησε σχεδόν 15 μέρες μετά, αφήνοντας πίσω του χιλιάδες νεκρούς. Ο Γιώργος Μελανίτης, γράφει ότι οι νεκροί ήταν περισσότεροι από 3.500 (οι 2.500 απ’ αυτούς στην Αθήνα). Και ο Δημήτρης Ζιακόπουλος στο βιβλίο του «Καιρός: Ο Γιος της Γης και του Ήλιου, αναφέρει ότι οι νεκροί, συνολικά, έφτασαν τους 4.000!
Άντε λοιπόν, είδαμε πανδημίες που μας κράτησαν δυο χρόνια και περισσότερο, με μάσκα σε καραντίνα ζωής, είδαμε πυρκαγιές που έκαναν στάχτη χιλιάδες στρέμματα δασών και άφησαν ενεούς δεκάδες ανθρώπους μπροστά στα καμένα σπίτια τους, είδαμε χιόνια να κλείνουν την Αττική Οδό, να χλευάζουν τον κρατικό μηχανισμό… Βλέπουμε και ζούμε (ευτυχώς ακόμα) από μακριά πόλεμο. Οι τιμές των καυσίμων καλπάζουν σαν τα άλογα του Μπεν Χουρ και το χιόνι ακόμα μας κοιτάει και του τρέχουνε τα σάλια… Μην εκπλαγείτε λοιπόν αν θα βιώσουμε κι έναν καύσωνα… Κι όπως παέι η κατάσταση ποιον Ιούλιο; Μην «καούμε» από τον Μάιο…
