Κώστας Σαμαράς
Μαστίχα Χίου: Το παραδοσιακό ελληνικό φάρμακο με τα πολλά οφέλη
Η Μαστίχα Χίου είναι ένα παραδοσιακό ελληνικό φάρμακο που χρησιμοποιείται εδώ και 2.500 χρόνια. Χρησιμοποιείται για την θεραπεία της γαστραλγίας, για τα πεπτικά έλκη και για άλλες πολλές ασθένειες.
Τι είναι;
Το φυτό της μαστίχας, ο σχίνος, επιστημονικά Pistacia lentiscus, ευδοκιμεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, από την Ιβηρική χερσόνησο και τη Γαλλία μέχρι την Τουρκία και το Ισραήλ. Ωστόσο, στο νησί της Χίου και πιο συγκεκριμένα στο νότιο τμήμα του νησιού, καλλιεργείται μία ιδιαίτερη ποικιλία σχίνου, ο μαστιχοφόρος σχίνος (συγκεκριμένα Pistacia lentiscus var. Chia), από τον οποίο εξάγεται η φυσική ρητίνη ή μαστίχα. Από το 1997 έχει χαρακτηριστεί ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π).Το μαστιχόδενδρο, είναι θάμνος αειθαλής ύψους 2-3 μέτρων, που αναπτύσσεται αργά και παίρνει την πλήρη ανάπτυξή του μετά από 40-50 χρόνια, φτάνοντας μέχρι και τα 5 μέτρα ύψος στα ηλικιωμένα φυτά. Τα ειδικά χαρακτηριστικά του εδάφους και του μικροκλίματος, και η παραδοσιακή καλλιέργεια επιφέρουν τελικά ένα τόσο εντυπωσιακό αποτέλεσμα και διαμορφώνουν τη μοναδικότητα αυτής της ξεχωριστής ρητίνης.Η αρωματική ρητίνη, εκκρίνεται σε σχήμα δακρύων από τον κορμό και τα μεγάλα κλαδιά του μαστιχόδενδρου, με επιφανειακές τομές των παραγωγών.Το καλοκαίρι είναι η εποχή παραγωγής της μαστίχας. Η προετοιμασία του εδάφους ξεκινάει τον Ιούνιο. Το κέντημα των δέντρων είναι η συνέχεια και ολοκληρώνεται με τη συλλογή της χοντρής μαστίχας –μεγάλα κομμάτια- τον Αύγουστο και της ψιλής μαστίχας –μικρά κομμάτια- τον Σεπτέμβριο.Ιστορικά στοιχεία για το σχίνο και το ρητινώδες υγρό
Οι πρώτες αναφορές για τη μαστίχα γίνονται από τον Ηρόδοτο (5ος αιώνας π.Χ), ο οποίος αναφέρει ότι οι Έλληνες συνήθιζαν να μασούν το αποξηραμένο ρητινώδες υγρό που έρεε από το φλοιό του μαστιχόδεντρου. Η μαστίχα Χίου ήταν η πρώτη φυσική τσίχλα του αρχαίου κόσμου.
Στην αρχαία Ελλάδα επίσης, ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός, ο Διοσκουρίδης και ο Θεόφραστος επισημαίνουν συχνά τις ευεργετικές της ιδιότητες.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τη χρησιμοποιούσαν για την ταρίχευση των νεκρών. Οι Ρωμαίοι έφτιαχναν από κλαράκια μαστίχας, οδοντογλυφίδες, για να καθαρίζουν και να λευκαίνουν τα δόντια τους αλλά και για να αρωματίζουν την αναπνοή τους.
Οι θεραπευτικές ιδιότητες της Μαστίχας Χίου
Ποιες οι ιδιότητές της;
Σύμφωνα με μελέτες η μαστίχα της Χίου διαθέτει αντιοξειδωτικές, αντιβακτηριακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, έχοντας επίσης την ικανότητα να μειώνει τα λιπίδια και τη γλυκόζη στο αίμα. Δεν θα μπορούσαμε να προσπεράσουμε την ιδιότητα της για την ανακούφιση που προσφέρει σε ενοχλήσεις στο στομάχι και γαστρεντερικό σύστημα. Επιπλέον, χρησιμοποιείται για δερματικά προβλήματα καθώς έχει επουλωτική δράση.
Ακόμη, η μαστίχα έχει αναφερθεί μέσα από έρευνες ότι αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και εμποδίζει την εξέλιξη του κυτταρικού κύκλου. Με άλλα λόγια η μαστίχα είναι σημαντική καθώς με αυτή την αναστολή μπορεί να θεωρηθεί ότι διαθέτει αντικαρκινική δραστηριότητα. Παρόλα αυτά, για να έχει αυτό το θετικό αποτέλεσμα, έχει παρατηρηθεί ότι θα πρέπει η μαστίχα να καταναλώνετε σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από 20 μg/ml. Οι χημικές δομές των συστατικών της μαστίχας που είναι υπεύθυνες για αυτές τις δραστηριότητες δεν είναι σαφείς. Έτσι, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες προκειμένου να διασαφηνιστούν συγκεκριμένα τα βιοδραστικά συστατικά της μαστίχας.
Πιο αναλυτικά οι θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις της
Η μαστίχα θα μπορούσε κάλλιστα να αποκαλείται «πολυχρηστικό» τρόφιμο. Είναι το φυσικό φάρμακο για παθολογικές καταστάσεις και μη! Οι ιδιότητες της είναι ποικίλες. Έχει γνωστή θεραπευτική δράση στην ιατρική, συμμετοχή στη βιομηχανία αρωμάτων και καλλυντικών, στην ποτοποιία, στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική κλπ.
Τα συστατικά της μαστίχας χρησιμοποιούνται:
Στην Ιατρική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για βελτίωση της υψηλής αρτηριακή υπέρτασης, του σακχαρώδη διαβήτη καθώς μπορεί να ρυθμίσει την γλυκόζη στο αίμα μειώνοντας την. Επιπρόσθετα, έχει βρεθεί σε άτομα με καρδιαγγειακά προβλήματα να βελτιώνει την HDL («καλή») χοληστερόλη και την ολική χοληστερόλη ενώ αντίθετα μειώνει την LDL («κακή») χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια. Σημαντική θεραπευτική ιδιότητα για άτομα με ενοχλήσεις σε στομάχι και γαστρεντερικές διαταραχές. Μεταξύ αυτών, η νόσος Crohn, η γαστρίτιδα, το έλκος και η δυσπεψία είναι μερικές παθήσεις οι οποίες δείχνουν σημάδια ανακούφισης μετά από κατανάλωση-χρήση της μαστίχα. Επίσης βοηθά στην εξάλειψη – μείωση ελικοβακτηριδίου.
Στην βιομηχανία αρωμάτων και καλλυντικών χρησιμοποιείται ως βάση η μαστίχα. Για παράδειγμα σε σαμπουάν, σαπούνια, κρέμα σώματος, κρέμα προσώπου, αφρόλουτρα κ.α
Η μαστίχα μπορεί να απολαμβάνεται ως προσθήκη στα αλκοολούχα ποτά. Επίσης και σε μη αλκοολούχα τύπου αναψυκτικό.
Στην ζαχαροπλαστική και στη μαγειρική χρησιμοποιείται η σκόνη μαστίχας ως συστατικό για βελτίωση της γεύσης. Για παράδειγμα σε λουκούμια, τσίχλες, καραμέλες, ζαχαρωτά, παστέλια, τσουρέκια, μπισκότα, παγωτά, ψωμί κ.α
Ποια η διατροφική της αξία;
Τα οφέλη που προσφέρει η ξακουστή μαστίχα Χίου πολλά, όμως καταναλώνοντας την πόση ενέργεια και μακροθρεπτικά συστατικά θα αποκομίσουμε για κάθε 100 γραμμάρια του προϊόντος;
Θρεπτικά Συστατικά Ανά 100g Μαστίχα
Ενέργεια 1365kcal
Λιπαρά 0gr
Υδατάνθρακας 83gr
Σάκχαρα 1gr
Φυτικές ίνες 18gr
Πρωτεΐνη 0.15gr
Αλάτι 0gr
Η μαστίχα όπως φαίνεται είναι μια πυκνοθερμιδική τροφή. Όμως, δεν περιέχει καθόλου λιπαρά και αλάτι, ενώ είναι φτωχή η περιεκτικότητα της σε σάκχαρα. Αντίθετα, είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και υδατάνθρακα!
Πως να εκμεταλευτείτε τα πολλαπλά οφέλη της Μαστίχας Χίου
Σε ποιες μορφές τη βρίσκουμε;
- Σε χονδρή μορφή μεγάλα κομμάτια
- Σε ψιλή μορφή μικρά κομμάτια
- Σε μορφή σκόνης και
- Σε μορφή ελαίου δηλαδή μαστιχέλαιο
Πώς πίνεται;
Η μαστίχα μπορεί να καταναλωθεί και ως ρόφημα. Η πιο διαδεδομένη της μορφή είναι ως λικέρ. Το γνωστό λικέρ μαστίχας το οποίο συνήθως προσφέρεται στο τέλος ενός γεύματος με την ιδιότητα ενός χωνευτικού ροφήματος. Άλλα είδη ποτών στα οποία μπορείτε να βρείτε την μαστίχα να περιλαμβάνεται είναι σε ρακόμελο, σε ούζο κ.α . Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να καταναλωθεί και το μαστιχέλαιο.
Πώς τρώγεται;
Η πιο δημοφιλή μορφή της μαστίχας βεβαίως και είναι η τσίχλα! Με το μάσημα της μαστίχας ως τσίχλας η υγιεινή των δοντιών, των ουλών και γενικά του στόματος θα είναι αισθητή. Βελτιώνεται γενικά η στοματική υγιεινή όπως ουλίτιδα και πλάκα, λόγω της αντιμικροβιακής δράσης και ενισχύει γενικά τον ανθρώπινο οργανισμό λόγω των αντιοξειδωτικών συστατικών της. Παρόλα αυτά η μαστίχα μπορείτε να απολαμβάνεται και σε άλλες μορφές όπως του παγωτού.
Αν θέλετε να εκμεταλλευτείτε τα πολλαπλά οφέλη του ελληνικού μας θησαυρού και να τη χρησιμοποιήσετε στην κουζίνα σας, μπορείτε να το κάνετε, με 2 απλούς τρόπους:
- Θρυμματίζετε τους κόκκους μαστίχας σε ένα γουδί, προσθέτοντας ελάχιστη ζάχαρη, αν θέλετε να τη βάλετε σε γλυκά, ή λίγο αλάτι, αν θέλετε να την προσθέσετε σε φαγητά.
- Για να αρωματίσετε το ελαιόλαδο, ζεσταίνετε 80 ml παρθένο ελαιόλαδο και 1 κουταλιά κρυστάλλους μαστίχας Χίου σε
ένα τηγάνι σε χαμηλή φωτιά. Έπειτα, ρίχνετε το μείγμα σε ένα γυάλινο μπουκάλι και περιμένετε να κρυώσει. Μόλις κρυώσει, προσθέτετε 170 ml ελαιόλαδο. Διατηρείτε το μπουκάλι σε μέρος δροσερό και σκοτεινό και δεν πρέπει να ξεχνάτε να το ανακινείτε πριν από κάθε χρήση.
Συμπερασματικά
Η μαστίχα διαθέτει αντιοξειδωτικές, αντιβακτηριακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Επίσης, υπάρχουν δεδομένα για την αντικαρκινική δράση της. Έχει γενικά θετική επίδραση, βελτιώνοντας τη υγεία. Χρησιμοποιείται με επιτυχία στην ζαχαροπλαστική και μαγειρική, στην βιομηχανία αρωμάτων και καλλυντικών και στη ποτοποϊα. Έχει τον τίτλο της «θαυματουργή» τροφή και όχι άδικα. Έτσι μετά από όλα αυτά τα οφέλη, η ανάγκη για πάγια παραγωγή της είναι δεδομένη! Τέλος, η μαστίχα έχει αναγνωριστεί ως φυσικό φάρμακο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ένταξε από σήμερα κιόλας την μαστίχα στη διατροφή σου και ξεκίνησε να απολαμβάνεις τα οφέλη της!
