Κώστας Σαμαράς
Η μεγαλύτερη Ορθόδοξη εκκλησία στην Ελλάδα αλλά και μια από τις μεγαλύτερες στα Βαλκάνια (η μεγαλύτερη είναι ο Άγιος Σάββας στη Σερβία ο οποίος είναι και ο μεγαλύτερος στον κόσμο) βρίσκεται στη Πάτρα. Είναι ο ναός του πολιούχου της Πάτρας Άγιος Ανδρέας.
Ας πιάσουμε όμως την ιστορία από την αρχή… Ο Απόστολος Ανδρέας τερματίζοντας την μακρά αποστολική του διαδρομή έφτασε στην Πάτρα. Εκεί, η διδασκαλία του καρποφόρησε και με τις προσευχές του θεράπευσε θαυματουργικά πολλούς ασθενείς. Ακόμα και η Μαξιμίλλα, σύζυγος του ανθυπάτου Αιγεάτου, αφού θεραπεύτηκε από την βαριά αρρώστια που είχε, πίστεψε στον Χριστό. Το γεγονός αυτό εκνεύρισε τον ανθύπατο και με την παρότρυνση ειδωλολατρών ιερέων συνέλαβε τον Απόστολο και τον οδήγησε στο μαρτύριο με σταυρικό θάνατο σε ηλικία 80 ετών, πιθανότατα την εποχή του διωγμού του Νέρωνα. Ο σταυρός του, αποτελείτο από δύο κομμάτια ξύλου ελιάς και σταυρώθηκε όρθιος και ανεστραμμένος από ταπεινοφροσύνη για να μην μοιάζει η σταύρωση του με εκείνη του Χριστού. Το λείψανό του έθαψε με ευλάβεια ο πρώτος επίσκοπος Πατρών, Στρατοκλής.
Στα μέσα του 4ου αιώνα, με ενέργειες του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, το άγιο λείψανο μεταφέρθηκε στον Ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη. Όταν αργότερα η Πόλη καταλήφθηκε από τους Φράγκους, αυτό μεταφέρθηκε στην Ιταλία και στην συνέχεια στις 26 Σεπτεμβρίου του 1964 η κάρα του Αποστόλου επιστράφηκε στην Πάτρα από τον Πάπα Παύλο και ύστερα από ενέργειες των Πατρινών και της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Στην Πάτρα υπάρχουν δύο ναοί του Αποστόλου Ανδρέα, οι οποίοι και αποτελούν, τόσο Πανελλήνιο, όσο και Πανορθόδοξο προσκύνημα. Ο παλιός ναός οικοδομήθηκε στο διάστημα μεταξύ του 1836 και του 1843, στην θέση όπου μαρτύρησε ο Απόστολος Ανδρέας και στο σημείο όπου βρισκόταν τότε η πηγή της Δήμητρας, στην οποία λειτουργούσε και μαντείο μόνο για αρρώστους.
Ο νέος Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέα εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 1974 από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σεραφείμ. Είναι βυζαντινού ρυθμού και η θεμελίωση του έγινε από τον βασιλιά Γεώργιο Α’, το 1908. Την επίβλεψη της ανέγερσής του ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Μεταξάς και μετά τον θάνατό του, το 1937, ο αρχιτέκτονας Νομικός. Σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής ο ναός έκανε πολλά χρόνια να κτιστεί, καθώς δημιουργούνταν συνέχεια προβλήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τρούλος, οποίος γκρεμιζόταν συνέχεια χωρίς λόγο, μέχρι που οι πιστοί «έταξαν» στον Άγιο πως θα μεταφέρουν την Κάρα του σε αυτόν, κι έτσι το πρόβλημα τελικά επιλύθηκε. Ο κεντρικός λοιπόν τρούλος έχει ύψος 46 μέτρα και επάνω του είναι τοποθετημένος ένας επίχρυσος σταυρός συνολικού μήκους πέντε μέτρων και γύρω του άλλοι δώδεκα μικρότεροι σταυροί, κάτι που αποτελεί καθαρά συμβολισμό για τον Χριστό και τους δώδεκα μαθητές του.
Το εσωτερικό εμβαδόν του ναού είναι 2.000 τετραγωνικά μέτρα και αθροίζοντας το και με το εμβαδών που έχουν οι γυναικωνίτες υπολογίζεται, πως εντός του μπορούν να εκκλησιαστούν πάνω από 7.500 άτομα, κάτι που τον καθιστά όχι μόνο την μεγαλύτερη εκκλησία της Ελλάδος, αλλά μια από τις μεγαλύτερες στα Βαλκάνια. Οι αγιογραφίες του ναού είναι δημιούργημα τέχνης του αγιογράφου Ι. Καρούσου. Παρά όμως την αναμφίβολη ομορφιά όλων των αγιογραφιών του ναού, αποκορύφωμα στο απαράμιλλο κάλλος του αποτελεί η χαρακτηριστική αγιογραφία που βρίσκεται στην Ανατολική Κεντρική Κόγχη, στην οποία απεικονίζεται η Παναγία, έχοντας μαζί της τον Χριστό, να αγκαλιάζει και να προστατεύει ολόκληρη την πόλη της Πάτρας.
Κάτι όμως που λίγοι γνωρίζουν για τον Ιερό Ναό του Αγίου Ανδρέα είναι πως την δαπάνη ανέγερσης του, ανέλαβαν «υποχρεωτικά» όλοι οι πολίτες της Πάτρας, καθώς από το 1995 όλοι οι κάτοικοι της πόλης υποχρεώνονταν να καταβάλλουν ερανική προσφορά 40 δραχμών για τον ναό μέσω των λογαριασμών της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. Το «ιερό» αυτό «τέλος» των 0,12 λεπτών (σε μετάφραση σε ευρώ) για κάθε λογαριασμό του ναού κράτησε μέχρι και το 2005.
Ολοκληρώνοντας λοιπόν την «εξερεύνηση» αυτή του ναού του Αγίου Ανδρέα αξίζει να αναφερθεί, πως αναμφίβολα ο ναός αυτός συνιστά ένα μοναδικό στολίδι για την Πάτρα, ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ιδιοσυγκρασίας κάθε Πατρινού..
Παρακολουθήστε το βίντεο:
