Κώστας Σαμαράς
Ευθύνονται για αυτό βεβαίως εκείνοι που δεν φρόντισαν να μας το μάθουν, αλλά ευθυνόμαστε και εμείς που δεν ενδιαφερθήκαμε. Θα δούμε λοιπόν πώς ξεκίνησε, σαν κάτι εντελώς άσχετο με τη σημερινή του μορφή, και παράλληλα θα μπορέσουμε να αποκρούσουμε αποτελεσματικά τα επιχειρήματα της Αριστεράς και των Σλαύων των Σκοπίων.
Η Αρχή
Το Μακεδονικό ζήτημα αποτελούσε τον 19ο και 20ο αιώνα μέρος του δυσεπίλυτου Ανατολικού ζητήματος, δηλαδή του ποια θα είναι η τύχη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εκείνη την εποχή είχε πέσει σε μαρασμό και οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Γερμανία, Αυστρία) έκαναν τα δικά τους σχέδια για την μοίρα των εδαφών της άλλοτε κραταιάς Αυτοκρατορίας. Μέσα από αλλεπάλληλα διπλωματικά σήριαλ, ίντριγκες και συμμαχίες, καθόριζαν η κάθε μια το πώς εύχονταν να εξελιχθούν τα πράγματα στα Βαλκάνια -μέρος των οποίων και η Μακεδονία.
Μέχρι πού εκτείνονταν η Μακεδονία όμως; Τα όρια που φαίνονται στον χάρτη ήταν περίπου αυτά τα οποία θεωρούνταν Μακεδονία την εποχή εκείνη. Εξαρχής βλέπουμε ότι δεν συμπίπτουν με τα ιστορικά και παραδοσιακά όρια της Μακεδονίας, αλλά ήταν εκτενέστερα. Γιατί αυτό; Επειδή η τουρκική διοίκηση της περιοχής είχε χωρίσει τα κατεκτημένα εδάφη σε βιλαέτια (διοικητικές περιφέρειες) με τομέα ευθύνης άσχετο με αυτόν που ιστορικά αντιπροσώπευε. Τα βιλαέτια ήταν της Θεσσαλονίκης και του Μοναστηρίου. Επομένως, το ότι περιοχές όπως η πόλη των Σκοπίων, το Βέλες κτλ, δηλαδή εκτός των ορίων της ιστορικής Μακεδονίας, θεωρήθηκαν “Μακεδονία” ευθύνεται στον τρόπο χωρισμού των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για μεγαλύτερη ευκολία διοίκησης. Κάτι αντίστοιχο με την εποχή της Ρωμαιοκρατίας, όπου η επαρχία Μακεδονίας περιλάμβανε και τη Στερεά Ελλάδα και είχε έδρα…την Κόρινθο. Το πρώτο που συμπεραίνουμε είναι το ότι η ονομασία μη ιστορικών Μακεδονικών περιοχών των Βαλκανίων, ως Μακεδονία, έγινε μόνο για λόγους διοίκησης. Όχι λόγω κάποιας διαφορετικής εθνικής συνείδησης. Άλλωστε, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, για τον επικυρίαρχο Τούρκο υπήρχαν μόνο αφέντες Τούρκοι και υπόδουλοι Χριστιανοί. Όσο για τους Βούλγαρους…Μπουλγκάρ σήμαινε στην ντόπια διάλεκτο που ομιλούνταν στη Μακεδονία, ο αγροίκος, ο αγράμματος χωρικός για χειρωνακτικές εργασίες και αποτελούσε όχι και τόσο καλό χαρακτηρισμό…
Το μοιραίο 1870
Πρόκειται για το έτος ίδρυσης της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Ουσιαστικά, η Βουλγαρική Εκκλησία ζήτησε και πέτυχε να λάβει από τον Σουλτάνο αυτοδιοίκηση, αποσχιζόμενη από το Πατριαρχείο. Στην Κωνσταντινούπολη συνυπήρχαν λοιπόν δυο Ορθόδοξοι εκκλησιαστικοί ηγέτες: ο Πατριάρχης και ο Έξαρχος της Βουλγαρικής -σχισματικής πλέον- Εκκλησίας. Η επιλογή αυτή υποστηρίχθηκε και από τη Ρωσία, η οποία είχε βλέψεις την περιοχή και κάποιοι πρόθυμοι σύμμαχοι (αδελφοί Σλαύοι) στην περιοχή κοντά στην Κωνσταντινούπολη θα ήταν πάντα χρήσιμοι. Οι διπλωματικές λεπτομέρειες δεν έχουν τόση σημασία αυτή τη στιγμή. Υπόψην, σε αυτό το σημείο θυμόμαστε ότι οι Βούλγαροι ΔΕΝ είναι Σλαυικό φύλο, αλλά Τουρκομανικό, από τις Ασιατικές στέπες. Τον 6ο αιώνα εγκαταστάθηκαν σε Βυζαντινά εδάφη οι Σλαύοι, λαός απολίτιστος και φτωχός από την Κεντρική Ευρώπη και τον 7ο αιώνα ακολούθησαν οι Βούλγαροι, οι οποίοι κατοίκησαν και αυτοί στα εδάφη που τους παραχωρήθησαν. (Εδώ φαίνεται και το τι αποτελέσματα έχει πάντα ο εποικισμός από ξενόφερτους λαούς. Ο τότε Αυτοκράτορας, μάλλον δεν φαντάζονταν καν σε τι περιπέτειες θα έμπλεκε τους απογόνους του…). Με τον καιρό, οι Βούλγαροι υιοθέτησαν την Σλαυική γλώσσα, εγκαταλείποντας την δική τους, αποκτώντας Σλαυική συνείδηση.
Συνεχίζοντας με τον 19ο αιώνα, η Βουλγαρική Εξαρχία επιδόθηκε σε έναν αγώνα Εκκλησιαστικού επηρεασμού όσο περισσότερων Μητροπόλεων μπορούσε. Το 1877 ξεσπά Ρωσοτουρκικός πόλεμος και το επόμενο έτος οι Ρώσοι φτάνουν να απειλούν την Κωνσταντινούπολη. Ο Σουλτάνος, μέσα στα άλλα, αναγνωρίζει αυτονομία της Βουλγαρίας. Στο συνέδριο του Αγίου Στεφάνου παραχωρούνται τρομακτικά εδάφη στη Βουλγαρία, τόσα που ούτε οι πιο αισιόδοξοι Βούλγαροι τολμούσαν να διανοηθούν.
Οι άλλες μεγάλες δυνάμεις αντιδρούν, όπως και η Ελλάδα και η Σερβία, απότε τα σύνορα διαμορφώνονται πλέον με τη Συνθήκη του Βερολίνου, τον ίδιο χρόνο.
Η εποχή της τρομοκρατίας
Στα επόμενα χρόνια, η Βουλγαρία επιδόθηκε σε έναν αγώνα προσυλητισμού το δυνατόν περισσότερων πληθυσμών στην Εξαρχία, καθώς ήταν όρος Συνθήκης το ότι αν τα 2/3 ενός πληθυσμού επέλεγαν την Εξαρχία, τότε θα υπάγονταν σε αυτήν. Και αν υπάγονταν στην Εξαρχία….άνοιγε ο δρόμος για την διεκδίκησή τους από τη Βουλγαρία και μια μελλοντική προσάρτησή τους στην “μητέρα πατρίδα”.
Βούλγαροι ιερείς και δάσκαλοι άρχισαν να προπαγανδίζουν τη Βουλγαρική καταγωγή των σλαυόφωνων πληθυσμών της Μακεδονίας συστηματικά. Παράλληλα, κρατικές επιχορηγήσεις για να σπουδάσουν τα παιδιά τους δωρεάν στα βουλγαρικά σχολεία, ή ακόμα και σε Πανεπιστήμια της Βουλγαρίας, καθώς επίσης και το ότι οι Εξαρχικοί Μητροπολίτες δεν ζητούσαν χρηματική εισφορά όπως οι Ορθόδοξοι, απετέλεσαν τα ειρηνικά κίνητρα για προσχώρηση στην Εξαρχία. Οι σλαυόφωνοι όμως πληθυσμοί, γνωρίζοντας την Ελληνικότητά τους, αντιστάθηκαν περισσότερο απ’ όσο υπολογίζονταν.
Στο σημείο αυτό, να πούμε ότι η Μακεδονία (όπως την εννοούσε ο χωρισμός της Οθωμανικής διοίκησης) μπορεί να χωριστεί σε 3 ζώνες. Στη νότια, όπου έφτανε ως τη Νάουσα-Λαγκαδά-Χαλκιδική και όλη την παράλια ζώνη, όπου ήταν ο πληθυσμός αμιγώς ελληνόφωνος, την κεντρική όπου έφτανε ως την περιοχή της Στρώμνιτσας (τώρα έδαφος των Σκοπίων) και συνέπιπτε με τα όρια της ιστορικής Μακεδονίας, όπου ο πληθυσμός ήταν στο μεγαλύτερο μέρος του σλαυόφωνος Ελληνίζων, και στη βόρεια, όπου ο πληθυσμός στο μεγαλύτερο μέρος του ήτο σλαυόφωνος Βουλγαρίζων. Υπόψην, ότι σύμφωνα με έρευνες του ανθρωπολόγου κ. Πουλιανού, οι σλαυόφωνοι της Μακεδονίας ανθρωπολογικά ΔΕΝ μοιάζουν με τους Βούλγαρους ή τους Σλαύους. Και πριν βιαστεί κανείς να κατηγορήσει την έρευνα για…ρατσισμό και φασισμό, ας μάθει ότι η έρευνα διεξήχθη για λογαριασμό Σοβιετικού Πανεπιστημίου, σε εκτοπισμένους κομμουνιστές Έλληνες της Τασκένδης.
Με βασικό επιχείρημα λοιπόν την γλωσσική ομοιότητα και σαν κίνητρο τις χρηματικές διευκολύνσεις που περιγράφηκαν παραπάνω, ξεκίνησε η Βουλγαρική προπαγάνδα στη Μακεδονία. Η αντίσταση που παρουσιάζονταν όμως απαιτούσε δραστικά μέτρα. Το 1895 μπαίνουν σε Οθωμανικό έδαφος 600 περίπου κομιτατζήδες και ξεκινά η δια της βίας προσχώρηση χωριών στην Εξαρχία. Άλλωστε, προηγουμένως είχε προσαρτηθεί πραξικοπηματικά στο αυτόνομο (αλλά τυπικά υποτελές στο Σουλτάνο) κράτος της Βουλγαρίας η Ανατολική Ρωμυλία (νυν νοτιοανατολική Βουλγαρία), όπου και ακολούθησαν σκληρά μέτρα κατά του κυρίαρχου εκεί Ελληνικού στοιχείου. Σιγά-σιγά κερδίζουν έδαφος και απλώνονται σε όλη τη Μακεδονία. Ταυτόχρονα ιδρύεται η ΕΜΕΟ (Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση), η οποία προπαγανδίζει την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού και διακυρρήτει αυτονομία για τους λαούς που κατοικούσαν τα Μακεδονικά εδάφη, ανεξαρτήτως εθνικότητας. Σύνθημά της: «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες» (σας θυμίζει τίποτα;).
Η επανάσταση του Ίλιντεν
Ιούλιος του 1903, ημέρα του προφήτη Ηλία. Ξεκινά η επανάσταση που τόσο καιρό υπόσχονταν η ΕΜΕΟ. Στην οργάνωση αυτή προσεχώρησαν και Έλληνες οπλαρχηγοί (παλιοί Κλέφτες), καθώς πίστεψαν το σκοπό της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό, και οι οποίοι δεν άργησαν να αποστασιοποιηθούν από αυτή όταν είδαν τις αληθινές επιδιώξεις της. Η επανάσταση αποτυγχάνει, και οι περιοχές που την πληρώνουν είναι κυρίως Ελληνικές (όπως το Κρούσοβο που καταστράφηκε ολοσχερώς). Οι Βούλγαροι βλέπετε, πάλευαν να την ξεκινήσουν σε Ελληνικά εδάφη, με σκοπό οι απειθείς Έλληνες να υποστούν τα αντίποινα των Τούρκων. Έτσι, θα αναζητούσαν προστασία από τους μόνους ένοπλους που μπορούσαν να τους την παρέχουν: τις βουλγαρικές τσέτες (συμμορίες). Η κατάσταση αυτή κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, και στην ελεύθερη Ελλάδα αποφασίζεται ότι κάτι πρέπει να γίνει.
Μακεδονικός αγών
Ιδρύεται το 1903 στην Αθήνα το Μακεδονικό Κομιτάτο με σκοπό την εθνική δράση για διάσωση του Ελληνισμού στην Μακεδονία. Σφραγίδα του, με ισχυρό και προφανή συμβολισμό, ο Μ. Αλέξανδρος μαζί με τον Βασίλειο Βουλγαροκτόνο.
Τα πρώτα ενοπλα σώματα αποστέλονται, πετυχαίνοντας αξιοσημείωτες νίκες έναντι των Βουλγαρικών τσετών. Ο θάνατος δε του Παύλου Μελά, μέλους του Κομιτάτου, ξεσηκώνει τον Ελληνισμό, ελεύθερο και υπόδουλο. Όλο και περισσότεροι εθελοντές παρουσιάζονται για να μεταβούν στη Μακεδονία προς βοήθεια των αδελφών τους, ενώ οι ντόπιοι αναθαρρεύουν και παίρνουν τα όπλα σχηματίζοντας πολιτοφυλακές στα χωριά, ή ακόμα και συμμετέχοντας στα ανταρτικά σώματα. Οι επιτυχίες των Ελληνικών σωμάτων, φέρνουν πίσω από την Εξαρχία πολλά χωριά που είχαν αποσκιρτήσει διά της βίας, καθώς τώρα οι χωρικοί έχουν ένοπλους προστάτες. Ο αγώνας υπήρξε σκληρός. Συμπλοκές, δολοφονίες, προδοσία, εμπρησμοί, οικονομικός πόλεμος, προπαγάνδα και αντιπροπαγάνδα συνθέτουν το σκηνικό, με τους Τούρκους απλά να καταδιώκουν φαντάσματα. Τα θύματα πολλά, καθώς περίπου 500 Έλληνες αγωνιστές άφησαν τα κόκαλά τους στη Μακεδονία, οι περισσότεροι από Τουρκικές σφαίρες. Σε αυτούς δεν περιλαμβάνονται τα άμαχα θύματα της Βουλγαρικής θηριωδίας. Εν τέλει, το 1908 που ξεσπά η επανάσταση των Νεότουρκων και οι αντιμαχόμενοι καταθέτουν τα όπλα (μιας και είχε χορηγηθεί αμνηστία), η κατάσταση ήταν σαφώς υπέρ του Ελληνισμού. Οι Βούλγαροι είχαν περιπέσει στη θέση του αμυνόμενου, όλοι τους οι παλιοί φοβεροί βοεβόδες (αρχηγοί τσετών) ήταν νεκροί και απέφευγαν πλέον τις ανοιχτές συμπλοκές, δρώντας υπόγεια. Τελικά λοιπόν οι συγκρούσεις σταμάτησαν και γλέντια συμφιλίωσης οργανώθηκαν από τους επαναστατημένους Τούρκους, με συμμετοχή Ελλήνων και Βουλγάρων.
Μα ο αγώνας δεν είχε τελειώσει. Όσοι πίστεψαν ότι οι Νεότουρκοι θα κρατούσαν τις υποσχέσεις τους, γελάστηκαν. Σύντομα άρχισαν και πάλι οι Έλληνες της Μακεδονίας και της Θράκης να αισθάνονται τις αδικίες του κατακτητή, που αυτή τη φορά συνεργάζονταν ανοικτά με τους Βουλγάρους. Στην Αθήνα, το Μακεδονικό κομιτάτο μετατρέπεται σε Εθνική Οργάνωση το 1909, με σκοπό τη διαφύλαξη των δικαίων του υπόδουλων σε Μακεδονία, Θράκη, Ήπειρο και Μ. Ασία, και ξεκινά τον κρυφό εξοπλισμό τους με σκοπό να αποφευχθούν οι σκηνές των προηγούμενων χρόνων. Τελικά όμως αναστέλλεται η δράση της Οργάνωσης, ύστερα από την ανακάλυψή της από τις τουρκικές αρχές.
Μέχρι εδώ, το γενικό αποτέλεσμα ήταν επωφελές για τους Έλληνες της Μακεδονίας. Τα Ελληνικά χωριά σώθηκαν από τη Βουλγαρική λαίλαπα, το Ελληνικό φρόνημα διατηρήθηκε, οι αξιωματικοί μας απέκτησαν γνώση του εδάφους της Μακεδονίας και το καταρρακωμένο πολεμικό πνεύμα των Ελλήνων (από τον πόλεμο του 1897) εκτινάχθηκε και μερικά χρόνια μετά, οδήγησε στους νικηφόρους πολέμους του 1912-13.
Μερικά χρόνια μετά
Ο σκληρός Μακεδονικός Αγώνας (από το 1895 ουσιαστικά), οι Βαλκανικοί πόλεμοι και ο Α’ΠΠ δοκίμασαν συνεχόμενα τα εδάφη της Μακεδονίας. Οι περιοχές υποβαθμίστηκαν καθώς πατιούνταν από τον ένα στρατό και τον άλλον. Πολλά χωριά είδαν τους άνδρες τους να φεύγουν στον πόλεμο, ειδικά στη Μ. Ασία, και να μη ξαναγυρνούν. Η Μακεδονία ήταν μια φτωχή και προβληματική περιοχή. Όταν έγινε η ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923, 450.000 Τούρκοι περίπου έφυγαν από τα εδάφη της, όπως και 90.000 βουλγαρίζοντες. Εδώ χρειάζεται προσοχή: οι σλαυόφωνοι με μη Ελληνική συνείδηση έφυγαν για τη ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ, όχι τη ΣΕΡΒΙΑ/ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ. Θεωρούσαν τους εαυτούς τους Βουλγάρους, όχι Σλαυικό-Σερβικό φύλο όπως οι σημερινοί κάτοικοι των Σκοπίων και οι εντόπιοι υποστηρικτές τους. Αντί των 560.000 που αποχώρησαν από τα εδάφη της Μακεδονίας και της Θράκης κυρίως, ήλθαν περίπου 750.000 Έλληνες της Μ. Ασίας, αλλά και από τη Βουλγαρία, τη Σερβία, τη Ρουμανία και την Σοβιετοκρατούμενη Ρωσία . Μετά το 1922-23, προσετέθησαν και τα δραματικά απομεινάρια του Ελληνισμού της Μ. Ασίας: πάνω από 1.000.000 πρόσφυγες επιπλέον. Οι πληθυσμοί αυτοί αποίκισαν κυρίως τα βόρεια εδάφη του Ελληνικού κράτους, όπου και δεν βρήκαν την καλύτερη υποδοχή. Στο γεγονός αυτό μάλιστα στηρίζονται διάφοροι αριστερίζοντες για να μας αποδείξουν πόσο…ρατσιστές και κακόψυχοι είναι οι Έλληνες. Δεν σκέφτηκαν όμως ότι οι όποιες εκδηλώσεις δυσαρέσκειας προήλθαν από ανθρώπους που είδαν τον υποβαθμισμένο τόπο τους να υποβαθμίζεται ακόμη περισσότερο με την έλευση χιλιάδων φτωχών προσφύγων, φορέων ασθενειών κατά περίπτωση, οι οποίοι ζητούσαν γη για να χτίσουν και να καλλιεργήσουν. Γη από αυτή που χρησιμοποιούσαν οι ήδη φτωχές (και κουτσουρεμένες από τους πολέμους) εντόπιες οικογένειες, το επίπεδο των οποίων έπεσε ξανά. Χαρακτηριστικό είναι το ότι τα εδάφη της Μακεδονίας και της Θράκης κλήθηκαν να στεγάσουν και να ταΐσουν τριπλάσιο κόσμο από αυτόν που αποχώρησε. Υπολογίζεται ότι 1500 νέα χωριά ιδρύθηκαν σε όλη την Ελλάδα, με τη μερίδα του λέοντος στις βόρειες επαρχίες. Και τα χωριά σημαίνουν χώρο, ζωτικό χώρο καλλιέργειας και βοσκής που αναγκάστηκαν να δώσουν τα διπλανά χωριά.
Η συνέχεια είναι γνωστή. Στον Β’ΠΠ στους Βουλγάρους δόθηκε η ανατολική Μακεδονία και η Θράκη, όπου και επέφεραν τα πάνδεινα στους πληθυσμούς, με αποτέλεσμα να θεωρείται από αυτούς η γερμανοκρατούμενη ζώνη ως ελεύθερη μπροστά στην μαυρίλα και τη σκλαβιά της Βουλγαρικής ζώνης. Ακολούθησε ο Συμμοριτοπόλεμος, όπου οι «αγωνιστές της Δημοκρατίας» συνεργάζονταν στενά με Βουλγάρικες τσέτες, καθώς και με τη Γιουγκοσλαβία και την Αλβανία, προσπαθώντας να πραγματοποιήσουν τα Σοβιετικά όνειρα για κάθοδο στο Αιγαίο μέσω της συμμάχου Γιουγκοσλαβίας (και έτσι ξεκίνησε η “δημιουργία” ενός ψευδο-έθνους στα σημερινά εδάφη των Σκοπίων προς τούτο) και τα συνθήματα για τη Μακεδονία στους Μακεδόνες, ακούστηκαν για άλλη μια φορά από “Κόκκινα” χείλη…
ΔΙΟΝΥΣΟΣ1991ΕΛ
