Κώστας Σαμαράς
Εἰσ. Σημ. «ΧΡ. ΒΙΒΛΙΟΓΡ.»: Τὰ κατωτέρω ΠΡΟΦΗΤΙΚΑ ἔχουν γραφεῖ ἤδη πρὸ πεντηκονταετίας. Σήμερα κατανοοῦνται πλήρως. Παντοῦ ἀνθρωπίσκοι. Παραγωγὴ «κλασμάτων ἀνθρώπων»!
Την παιδείαν άνευ αγιότητος, δηλαδή την παιδείαν άνευ του αγιασμού δια του Αγίου Πνεύματος και άνευ της τελειοποιήσεως και ολοκληρώσεως του ανθρώπου δια του Θεανθρώπου, την άθεον παιδείαν, επενόησεν η Ευρώπη εις την ανθρωπιστικήν της ειδωλολατρίαν της. Είναι αδιάφορον εάν η ειδωλολατρία αυτή εκδηλούται εις την θεοποίησιν του πάπα ή εις την θεοποίησιν της κουλτούρας, της επιστήμης, του πολιτισμού, της τεχνικής, της πολιτικής, της μόδας. Παντού η κύρια επιδίωξις είναι να οργανωθή ο άνθρωπος και η κοινωνία και ο κόσμος άνευ του Θεού, άνευ του Χριστού.
Τούτο ισχύει και δια την παιδείαν. Και εκεί η κύρια επιδίωξις είναι να φωτισθή ο άνθρωπος και η ανθρωπότης χωρίς Χριστόν τον Θεόν. Προς αυτήν την κατεύθυνσιν η ανθρωπιστική παιδεία επεδόθη εις την δημιουργίαν του νέου ανθρώπου. Το σχέδιον δι’ αυτόν τον νέον άνθρωπον είναι κλασσικώς απλούν και απλοποιημένον:
εις τον νέον άνθρωπον δεν ημπορεί να υπάρχη ο Χριστός ούτε οτιδήποτε του Χριστού. Και η Ευρώπη επεδόθη εις το έργον και ήρχισε να δημιουργή τον χωρίς Θεόν νέον άνθρωπον, κοινωνίαν χωρίς Θεόν, ανθρωπότητα χωρίς Θεόν.
Η Αναγέννησις είχε πλημμυρίσει πολλάς καρδίας με ελπίδα. Τούτο ήτο φυσικόν, επειδή ο Ευρωπαίος άνθρωπος είχεν όντως μαραθή δια του Βατικανισμού. Δια του βρυκολακικού σχολαστικισμού του εις την φιλοσοφίαν και του ανθρωποφάγου ιησουϊτισμού του εις την ηθικήν, ο Βατικανισμός είχε αποζυμήσει από τον Ευρωπαίον άνθρωπον τας δημιουργικάς ζωτικάς δυνάμεις του. Κατόπιν τούτου εθεωρήθη ως πρώτιστη ανάγκη η ανακαίνισις του Ευρωπαίου ανθρώπου με το ανθρωπιστικόν πνεύμα της αρχαίας Ελλάδος, δια να προληφθή ο θάνατός του. Δια να πραγματοποιηθή τούτο ήτο αναγκαίον, πρώτον να απομακρυνθή ο Ευρωπαίος άνθρωπος από τον Χριστόν και δεύτερον να διακόψη κάθε σύνδεσμον με τους άνω αοράτους κόσμους.
Ούτως εμφανίζεται ο Ρουσσώ με την θεωρίαν ότι ο άνθρωπος πρέπει να επιστρέψη εις την φύσιν και κάθε τι το υπερφυσικόν να εκδιωχθή από μέσα του· ότι είναι φυσικόν είναι καλόν. Ο φυσικός άνθρωπος είναι και ο καλύτερος άνθρωπος. Εδώ ευρίσκεται διατυπωμένη ολόκληρος η αιμιλιακή ηθική του Ρουσσώ και η παιδαγωγική του.
Ιδού λοιπόν εις τι μετεβάλλετο και τελικώς μετεβλήθη από την Αναγέννησιν εώς σήμερον η Ευρώπη: Εις εργαστήριον ρομπότ! Το δε ρομπόρ είναι ο αθλιώτερος τύπος ανθρώπου. Όστις έχει οφθαλμούς δια να βλέπη ας ιδή:
δεν υπήρχεν επί του πλανήτου τούτου αθλιώτερος, ασχημότερος και απανθρωπότερος άνθρωπος από το ευρωπαϊκόν ρομπότ. Εντροπή και αίσχος, αιώνια εντροπή και αιώνιον αίσχος της Ευρώπης, αυτός είναι ο «νέος άνθρωπος» της, άνθρωπος χωρίς Θεόν και χωρίς ψυχήν, ο άνθρωπος-ρομπότ.
Από το βιβλίο: Αρχιμ. Ιουστίνου Πόποβιτς, Ορθόδοξος Εκκλησία και Οικουμενισμός, Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 1974, σελ. 193-194 και σελ. 200
